- Έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι επιζώντες από καρκίνο έχουν 33% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ, υποδεικνύοντας αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ των δύο ασθενειών.
- Οι επιστήμονες προειδοποιούν για την προσοχή στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων, καθώς η διάρκεια ζωής μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση των ασθενειών.
- Η ανακάλυψη της σχέσης μπορεί να ανοίξει δρόμους για νέες έρευνες και θεραπείες, εξετάζοντας γενετικούς και μοριακούς μηχανισμούς που ενδέχεται να εμπλέκονται στην αλληλεπίδραση των δύο ασθενειών.
- Έρευνες δείχνουν ότι οι επιζώντες από καρκίνο έχουν 33% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ, με αντίστοιχα ευρήματα να επιβεβαιώνουν την αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ των δύο ασθενειών.
- Οι επιστήμονες προειδοποιούν για την ανάγκη προσοχής στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων, επισημαίνοντας ότι η διάρκεια ζωής μπορεί να επηρεάζει την εμφάνιση των ασθενειών.
- Η ανακάλυψη αυτής της σχέσης μπορεί να οδηγήσει σε νέες έρευνες και θεραπείες, με πιθανές γενετικές και μοριακές διεργασίες να εμπλέκονται στην αλληλεπίδραση μεταξύ καρκίνου και Αλτσχάιμερ.
Οι ασθένειες έρχονται με την ηλικία. Ο καρκίνος και η νόσος Αλτσχάιμερ, για παράδειγμα, είναι από τις πιο κοινές και τρομακτικές ασθένειες, ειδικά σε χώρες όπου μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού ανήκει στην τρίτη ηλικία, όπως η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πολλές δεκαετίες πριν, ερευνητές σε ψυχιατρικό κέντρο στη Νέα Υόρκη παρατήρησαν μια ενδιαφέρουσα σχέση μεταξύ αυτών των δύο ασθενειών. Κατά τη διάρκεια της νεκροψίας, βρήκαν μια αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ του καρκίνου και της νόσου Αλτσχάιμερ.
Συγκεκριμένα, μελέτες δείχνουν πως οι ασθενείς με ιστορικό καρκίνου είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν άνοια και εκείνοι με νόσο Αλτσχάιμερ είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο. Η κατανόηση αυτής της σχέσης, λένε οι επιστήμονες, θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες.
Καρκίνος: Νέα θεραπεία κάνει τα καρκινικά κύτταρα να αυτοκαταστρέφονται – Σπουδαία ανακάλυψη
Καρκίνος και Αλτσχάιμερ: Η σχέση των δύο παθήσεων
Σε μία από τις πρώτες επιδημιολογικές μελέτες πάνω στο θέμα, η Αμερικανή Jane Driver από το Brigham and Women’s Hospital στη Βοστώνη, παρακολούθησε 1.278 συμμετέχοντες ηλικίας 65 και άνω για μια μέση περίοδο 10 ετών. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν το 2012, έδειξαν ότι οι επιζώντες του καρκίνου είχαν 33% χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν αργότερα τη νόσο Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με άτομα χωρίς ιστορικό καρκίνου.
Όσο ενδιαφέρον κι αν ήταν το εύρημα, η επιστημονική κοινότητα προειδοποίησε για προσοχή και επεσήμανε πιθανούς κινδύνους στην αντιμετώπιση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία. Ένας από αυτούς αφορούσε το λεγόμενο «λογικό σφάλμα»: Ίσως οι άνθρωποι με ιστορικό καρκίνου απλώς να μην ζουν αρκετά για να αναπτύξουν τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Από τότε, επιστήμονες σε όλο τον κόσμο έχουν αναλύσει τη σχέση μεταξύ καρκίνου και Αλτσχάιμερ με περισσότερες λεπτομέρειες και έχουν αναπτύξει όλο και πιο πειστικά επιχειρήματα. Στη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο, ερευνητές από το Imperial College London παρέχουν πειστικά στοιχεία για τη χαμηλότερη εμφάνιση άνοιας μετά από διάγνωση καρκίνου.
Εξέτασαν τα δεδομένα υγείας του Βρετανικού Συστήματος Υγείας (NHS) για πάνω από τρία εκατομμύρια άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω και τα παρακολούθησαν για μια μέση περίοδο 9,3 ετών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι επιζώντες του καρκίνου είχαν 25% μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια που σχετίζεται με την ηλικία σε σύγκριση με άτομα χωρίς ιστορικό καρκίνου. Η αντιστρόφως ανάλογη σχέση παρατηρήθηκε για τους πιο κοινούς τύπους καρκίνου, όπως του προστάτη, του παχέος εντέρου, των πνευμόνων και του μαστού.
«Τα αποτελέσματα έχουν επαναληφθεί ξανά και ξανά, και οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν πλέον ότι η αντιστρόφως ανάλογη σχέση φαίνεται να είναι πραγματική», αναφέρει στο Guardian ο Elio Riboli, καθηγητής και ιδρυτής της Ερευνητικής Μονάδας Επιδημιολογίας και Πρόληψης Καρκίνου στο Imperial College London.
Αλτσχάιμερ: Οι μεταμοσχεύσεις εγκεφαλικών κυττάρων μπορεί να είναι το κλειδί για την καταπολέμησή του
«Η σχέση μεταξύ καρκίνου και νόσου Αλτσχάιμερ είναι πολύ ενδιαφέρουσα και παραμένει επίμονη», σημειώνει η Dr. Erin Abner, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Kentucky, σύμφωνα με το Guardian. «Πολλοί αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα και προσπάθησαν σκληρά να βρουν άλλες εξηγήσεις για την αντιστρόφως ανάλογη σχέση, αλλά συνεχώς εμφανίζεται, ακόμα και αφού λάβαμε υπόψιν παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τα αποτελέσματα».
Πριν από δύο χρόνια, η Dr. Abner δημοσίευσε κλινικά στοιχεία για την αντιστρόφως ανάλογη σχέση. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες επιδημιολογικές μελέτες, εξέτασε τις νεκροψίες εγκεφάλων ασθενών στο Κέντρο Έρευνας Νόσου Αλτσχάιμερ του Πανεπιστημίου.
«Βρήκαμε μια αρκετά σταθερά επαναλαμβανόμενη συσχέτιση μεταξύ του να έχει κάποιος ιστορικό καρκίνου και των χαμηλότερων επιπέδων αμυλοειδούς στον εγκέφαλό του, το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό της νόσου Αλτσχάιμερ», επισημαίνει.
Στη μελέτη της, η αντιστρόφως ανάλογη σχέση παρατηρήθηκε μόνο με τη νόσο Αλτσχάιμερ και όχι με την άνοια γενικότερα. Αντίθετα, πολλές από τις προηγούμενες επιδημιολογικές μελέτες δεν διαχώρισαν τη νόσο Αλτσχάιμερ από άλλες μορφές άνοιας που σχετίζονται με την ηλικία. Η πλειοψηφία των ηλικιωμένων ασθενών με άνοια, ωστόσο, πάσχουν από Αλτσχάιμερ.
Η αντιστρόφως ανάλογη σχέση είναι αμφίδρομη
Υπάρχει και άλλη μια διάσταση στην αντιστρόφως ανάλογη σχέση. Δεν έχουν απλώς οι άνθρωποι με ιστορικό καρκίνου μειωμένο κίνδυνο άνοιας αλλά και οι άνθρωποι με νόσο Αλτσχάιμερ είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο. Στη μελέτη της το 2012, η Jane Driver ανέφερε ότι η αντιστρόφως ανάλογη σχέση είναι αμφίδρομη, ένα εύρημα που αναπαρήχθη στη βόρεια Ιταλία, εξετάζοντας πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους, και πιο πρόσφατα στη Νότια Κορέα.
Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ είχαν 37% μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν συνολικά κακοήθεια σε σύγκριση με εκείνους χωρίς άνοια. Και πάλι, το εύρημα συνάντησε σκεπτικισμό. Ίσως, όπως υποστηρίχθηκε από τους επικριτές, οι άνθρωποι με άνοια να μην υποβάλλονται σε εξετάσεις για καρκίνο, δεδομένου ότι η θεραπευτική τους αξία ίσως είναι περιορισμένη.
Ορισμένοι ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η ίδια η θεραπεία του καρκίνου μπορεί να έχει επίδραση στον κίνδυνο άνοιας. Τα τελευταία χρόνια, η φλεγμονή έχει αναδειχθεί ως μια κεντρική διαδικασία στην εμφάνιση και πρόοδο της νόσου Αλτσχάιμερ, οπότε είναι πιθανό η χημειοθεραπεία να μπορεί να προστατεύει τα νευρώνες καταστέλλοντας τη φλεγμονή.
Αλλά για τον Elio Riboli, αυτή δεν είναι ολόκληρη η εικόνα. Η αντιστρόφως ανάλογη σχέση υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχουν υποκείμενοι βιολογικοί μηχανισμοί που επηρεάζουν τα δύο σύνολα ασθενειών σε αντίθετες κατευθύνσεις. Οι ερευνητές στο Imperial College πραγματοποίησαν γενετικές αναλύσεις. «Αναλύοντας εκατοντάδες γονίδια, εντοπίσαμε ένα γενετικό προφίλ που προβλέπει αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και διαπιστώσαμε ότι αυτό το προφίλ συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας».
Άνοια: Το σύμπτωμα που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της ημέρας – Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε
Σύμφωνα με τον Riboli, οι συγκεκριμένοι γενετικοί παράγοντες μπορεί να εμπλέκονται στην αναγέννηση των ιστών. «Οι αυξητικοί παράγοντες είναι μια μεγάλη οικογένεια μορίων που ρυθμίζουν την ανανέωση και την ανάπτυξη των ιστών. Συνήθως σχετίζονται με καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία», λέει.
«Ένα γενετικό προφίλ που ευνοεί την αναπαραγωγή, επιτρέπει καλύτερη ανανέωση των ιστών και των αρτηριών, μπορεί επίσης να αυξήσει ελαφρώς τον κίνδυνο ορισμένων καρκίνων», επισημαίνει.
Ανακαλύψεις που οδηγούν σε νέες έρευνες για καρκίνο και Αλτσχάιμερ
Οι εκπληκτικές ανακαλύψεις μπορούν να ανοίξουν νέες έρευνες, λέει ο Riboli. Για παράδειγμα, είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι τα άτομα με διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο, με μία αξιοσημείωτη εξαίρεση: οι άνδρες με διαβήτη έχουν 10-20% μειωμένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη.
«Γιατί το να είναι κανείς διαβητικός συνοδεύεται από μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη, έναν καρκίνο για τον οποίο προσπαθούμε απεγνωσμένα να κατανοήσουμε τους παράγοντες κινδύνου;» ρωτά ο Riboli.
Αντίστοιχα, η έρευνα για την αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ καρκίνου και άνοιας μπορεί να ρίξει φως σε νέες μοριακές διαδρομές που συμβάλλουν ή προστατεύουν τους ανθρώπους από την ανάπτυξη άνοιας. «Ανοίγεις ένα παράθυρο και ξαφνικά βλέπεις έναν νέο ορίζοντα», λέει.
Ο καρκίνος συνδέεται με τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων, ενώ η άνοια συνδέεται με την υπερβολική νευρωνική θνησιμότητα. Η Dr. Mikyoung Park από το Κορεατικό Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας στη Σεούλ, δημοσίευσε πρόσφατα μια ανασκόπηση των μοριακών μηχανισμών που λειτουργούν αντιστρόφως στον καρκίνο και την νευροεκφύλιση – κάποιοι που οδηγούν σε ενισχυμένη αντίσταση στην κυτταρική θνησιμότητα και άλλοι σε υψηλότερο κίνδυνο κυτταρικής θνησιμότητας.
Τα δυσλειτουργικά μιτοχόνδρια, τα κυτταρικά εργοστάσια ενέργειας, ενδέχεται να παρέχουν έναν κρίσιμο σύνδεσμο μεταξύ καρκίνου και νευροεκφύλισης, μια υπόθεση που είχε προτείνει πριν από μια δεκαετία η Jane Driver και ο Lloyd Demetrius, βασισμένη σε μαθηματικά επιχειρήματα.
Η αποκωδικοποίηση της αντιστρόφως ανάλογης σχέσης μεταξύ καρκίνου και νευροεκφυλιστικών ασθενειών ενδέχεται τελικά να βοηθήσει στην αντιμετώπιση ή την πρόληψη αυτών των κοινών παθήσεων. Αλλά πολλές ερωτήσεις παραμένουν αναπάντητες. «Ο καρκίνος και η άνοια στην πραγματικότητα είναι μια ομάδα διαφορετικών ασθενειών», λέει η Erin Abner.
Άνοια: Το νέο τεστ που κάνει διάγνωση με πάνω από 93% ακρίβεια μέσα σε δευτερόλεπτα
«Δεν έχουμε τα δεδομένα σε βάθος για να βγάλουμε ισχυρά συμπεράσματα για οποιονδήποτε τύπο ασθένειας». Επίσης, υπάρχει μια μεγάλη περίοδος καθυστέρησης μεταξύ της ανάπτυξης της παθολογίας και της εμφάνισης των συμπτωμάτων, τόσο στον καρκίνο όσο και στο Αλτσχάιμερ, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το χρονοδιάγραμμα αυτής της αντιστρόφως ανάλογης σχέσης.
Αυτά τα αινιγματικά ευρήματα δεν έχουν πρακτική σημασία προς το παρόν. «Αλλά ακόμα και τώρα, μπορεί να είναι απλώς ένα μικρό κομμάτι παρηγοριάς για τους επιζώντες από καρκίνο, ότι κάτι θα είναι λίγο πιο εύκολο για αυτούς στο μέλλον», καταλήγει η Abner.
