Το συκώτι σας εργάζεται σκληρά για να διατηρεί το σώμα σας υγιές και να μεταβολίζει βλαβερές ουσίες. Η υποστήριξη αυτού του ζωτικού οργάνου μέσα από απλές επιλογές στον τρόπο ζωής μπορεί να ενισχύσει την υγεία και την αποδοτικότητά του, καθώς και τις φυσικές διαδικασίες αποτοξίνωσης του οργανισμού.

Ποια είναι τα καλύτερα τρόφιμα για την υποστήριξη της υγείας του ήπατος

Το συκώτι συμβάλλει σε πολλές λειτουργίες του σώματος – από τη σύνθεση ουσιών μέχρι την αποτοξίνωση βλαβερών ενώσεων. Η διατήρηση της υγείας του είναι σημαντική για τη συνολική υγεία. Ανακαλύψτε ποιες είναι οι καλύτερες διατροφικές επιλογές που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε το συκώτι σας υγιές και να το βοηθήσετε να αποτοξινωθεί.

Γιατί να κάνετε αποτοξίνωση του ήπατος – και ποιοι πρέπει να την κάνουν;

Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «Guided Metabolic Detoxification Program Supports Phase II Detoxification Enzymes and Antioxidant Balance in Healthy Participants», ένα πρόγραμμα αποτοξίνωσης 28 ημερών με τρόφιμα και συμπληρώματα διατροφής αύξησε τα φυσικά ένζυμα αποτοξίνωσης και ενίσχυσε τα επίπεδα αντιοξειδωτικών κατά 40%, ενώ ταυτόχρονα μείωσε βλαβερές ενώσεις που συνδέονται με κυτταρική βλάβη. Το πρόγραμμα δεν προκάλεσε παρενέργειες και κρίθηκε ασφαλές για υγιείς ενήλικες.

Σε άτομα με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD), η καθημερινή λήψη 2 γραμμαρίων κουρκουμά (κουρκουμίνης) για 8 εβδομάδες οδήγησε σε σαφή βελτίωση στις ηπατικές εξετάσεις, τη χοληστερίνη και τη φλεγμονή. Άλλη μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση χυμού παντζαριού ως μέρος μιας μεσογειακής διατροφής για 12 εβδομάδες μείωσε το λίπος στο ήπαρ και βελτίωσε τα λιπίδια του αίματος όπως η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια.

Ποιοι μπορεί να ωφεληθούν:

• Άτομα με λιπώδες ήπαρ ή αυξημένα ηπατικά ένζυμα, καθώς ο κουρκουμάς, ο χυμός παντζαριού και οι ισορροπημένες διατροφές έχουν δείξει ουσιαστικά οφέλη για την υγεία.
• Γενικά υγιείς ενήλικες που επιθυμούν να υποστηρίξουν το συκώτι τους – έχουν παρατηρηθεί βραχυπρόθεσμες αλλαγές στη δραστηριότητα ενζύμων, αν και δεν είναι ακόμη σαφές αν έχουν μακροχρόνια επίδραση.

Ποιοι πιθανότατα δεν το χρειάζονται:

• Άτομα με φυσιολογικές ηπατικές εξετάσεις, καθώς τα περισσότερα «αποτοξινωτικά» προϊόντα δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά.
• Όσοι χρησιμοποιούν μη ελεγχόμενες μεθόδους αποτοξίνωσης (όπως αποτοξινωτικά τσάγια ή κλύσματα), που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη αντί να βοηθήσουν.

Ποιες είναι οι top διατροφικές επιλογές για το συκώτι

1. Καφές

Ο καφές αναγνωρίζεται ευρέως για την υποστήριξη της υγείας του ήπατος, ακόμη και σε άτομα με υπάρχοντες παθήσεις. Σύμφωνα με ανασκόπηση του 2016, η κατανάλωση τουλάχιστον 3 φλιτζανιών ημερησίως μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κίρρωσης, καρκίνου του ήπατος, φλεγμονής και θανάτου σε άτομα με χρόνια ηπατική νόσο. Αυτά τα οφέλη σχετίζονται με την ικανότητα του καφέ να μειώνει τη συσσώρευση λίπους και κολλαγόνου στο ήπαρ και να αυξάνει τα επίπεδα της αντιοξειδωτικής ουσίας γλουταθειόνης, η οποία προστατεύει τα κύτταρα από τη φθορά.

2. Τσάι

Το τσάι, και ειδικά το πράσινο τσάι, έχει δείξει ότι υποστηρίζει την υγεία του ήπατος, ιδιαίτερα σε άτομα με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD). Ανασκόπηση 15 μελετών του 2020 διαπίστωσε ότι το πράσινο τσάι βοηθά στη μείωση των ηπατικών ενζύμων, ενώ άλλη μελέτη έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων εκχυλίσματος πράσινου τσαγιού για 12 εβδομάδες μείωσε σημαντικά τα επίπεδα ALT και AST.

Επιπλέον, ανασκόπηση του 2017 συνέδεσε την κατανάλωση πράσινου τσαγιού με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του ήπατος, ειδικά με κατανάλωση τεσσάρων ή περισσότερων φλιτζανιών ημερησίως. Ωστόσο, τα συμπληρώματα πράσινου τσαγιού έχουν συνδεθεί με περιπτώσεις ηπατικής βλάβης – άτομα με ηπατικά προβλήματα πρέπει να συμβουλεύονται ειδικό πριν από τη χρήση.

3. Γκρέιπφρουτ

Το γκρέιπφρουτ περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά – τη ναρινγενίνη και τη ναρινγίνη – που μπορεί να προστατεύουν το συκώτι μειώνοντας τη φλεγμονή και προλαμβάνοντας την κυτταρική βλάβη. Σύμφωνα με ανάλυση του 2023, αυτές οι ενώσεις ενδέχεται επίσης να επιβραδύνουν την ανάπτυξη ηπατικής ίνωσης – μιας κατάστασης που προκαλείται από χρόνια φλεγμονή του ήπατος. Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες έχουν γίνει σε ζώα και οι επιδράσεις του ολόκληρου φρούτου ή του χυμού του στους ανθρώπους δεν έχουν μελετηθεί.

4. Μύρτιλα και κράνμπερι

Τα μύρτιλα και τα κράνμπερι είναι πλούσια σε ανθοκυανίνες – αντιοξειδωτικά που υποστηρίζουν την υγεία του ήπατος. Μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα από κράνμπερι βελτίωσαν τη λιπώδη διήθηση του ήπατος (ηπατική στεάτωση) σε άτομα με NAFLD, ενώ εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι το εκχύλισμα μύρτιλου μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στο ήπαρ. Η ένταξη αυτών των μούρων στη διατροφή σας μπορεί να προσφέρει προστατευτικά αντιοξειδωτικά, αν και απαιτείται περισσότερη έρευνα σε ανθρώπους.

5. Σταφύλια

Τα σταφύλια, και ειδικά τα κόκκινα και μωβ, περιέχουν πολλά ευεργετικά φυτικά συστατικά που μπορεί να ωφελήσουν την υγεία του ήπατος. Μελέτη του 2020 σε ποντίκια δείχνει ότι τα σταφύλια και ο χυμός τους έχουν διάφορα οφέλη – αν και δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτά τα αποτελέσματα ισχύουν και στους ανθρώπους. Πιθανά οφέλη περιλαμβάνουν:

• μείωση της φλεγμονής
• πρόληψη κυτταρικής βλάβης
• αύξηση των επιπέδων αντιοξειδωτικών

Ωστόσο, μελέτη του 2022 δείχνει ότι η κατανάλωση προϊόντων από σταφύλια δεν έχει σημαντική επίδραση στα ηπατικά ένζυμα και ίσως δεν βοηθά στη βελτίωση της λειτουργίας του ήπατος. Πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες πριν συστηθεί το εκχύλισμα σταφυλιού για την προαγωγή της ηπατικής υγείας.

6. Φραγκόσυκο

Το φραγκόσυκο (Opuntia ficus-indica) είναι ένας δημοφιλής τύπος βρώσιμου κάκτου. Οι άνθρωποι καταναλώνουν συχνά τον καρπό και τον χυμό του. Έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά ως θεραπεία για:

• πληγές
• κόπωση
• πεπτικά προβλήματα
• ηπατικές παθήσεις

Μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι το εκχύλισμα από φραγκόσυκο μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα από το αλκοόλ και να προστατεύσει το συκώτι από τη βλάβη που σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ λόγω των αντιφλεγμονωδών και αντιοξειδωτικών του ιδιοτήτων. Αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα – ιδιαίτερα με χρήση του ολόκληρου καρπού ή του χυμού – τα πρώιμα ευρήματα υποδηλώνουν θετική επίδραση στην υγεία του ήπατος.

7. Χυμός παντζαριού

Ο χυμός παντζαριού περιέχει νιτρικά και αντιοξειδωτικά που ονομάζονται βεταλαΐνες, τα οποία μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και της οξειδωτικής βλάβης στο ήπαρ, σύμφωνα με μελέτες σε ζώα. Αν και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθούν αυτά τα ευρήματα σε ανθρώπους.

8. Σταυρανθή λαχανικά

Τα σταυρανθή λαχανικά είναι γνωστά για την υψηλή τους περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και τη χαρακτηριστική τους γεύση. Είναι επίσης πλούσια σε ευεργετικά φυτικά συστατικά. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• μπρόκολο
• λαχανάκια Βρυξελλών
• λάχανο
• λαχανίδα
• κουνουπίδι

Τα σταυρανθή λαχανικά, όπως το μπρόκολο, περιέχουν ενώσεις που μπορεί να υποστηρίζουν τη διαδικασία αποτοξίνωσης του ήπατος και να το προστατεύουν από βλάβες. Μελέτη του 2016 σε ποντίκια έδειξε ότι εκείνα που τρέφονταν με μπρόκολο εμφάνισαν λιγότερους όγκους και λιπώδη νόσο του ήπατος, υποδεικνύοντας πιθανά οφέλη για την ηπατική υγεία, αν και απαιτούνται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους.

9. Ξηροί καρποί

Οι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως:

• υγιεινά λιπαρά
• αντιοξειδωτικά
• βιταμίνη Ε
• ευεργετικά φυτικά συστατικά

Οι ξηροί καρποί περιέχουν στοιχεία που σχετίζονται με διάφορα οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της λειτουργίας του ήπατος. Μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι διατροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ξηρούς καρπούς συνδέονταν με χαμηλότερο κίνδυνο για μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD), αν και απαιτείται περισσότερη ποιοτική έρευνα για επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων.

10. Λιπαρά ψάρια

Τα λιπαρά ψάρια είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία βοηθούν στη μείωση της φλεγμονής και έχουν δείξει ότι μειώνουν το λίπος στο ήπαρ και τα τριγλυκερίδια σε άτομα με NAFLD ή μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, σύμφωνα με ανάλυση του 2016. Παρόλο που η αύξηση της πρόσληψης ωμέγα-3 είναι ευεργετική, είναι επίσης σημαντικό να περιορίζεται η πρόσληψη ωμέγα-6 λιπαρών – που βρίσκονται συχνά σε φυτικά έλαια και βούτυρο – καθώς η μη ισορροπημένη αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση ηπατικής νόσου.

11. Ελαιόλαδο

Το ελαιόλαδο είναι ένα υγιεινό λιπαρό γνωστό για τα καρδιαγγειακά και μεταβολικά του οφέλη, και υποστηρίζει επίσης την υγεία του ήπατος. Μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι μια μεσογειακή διατροφή πλούσια σε ελαιόλαδο συνδεόταν με χαμηλότερο κίνδυνο λιπώδους ήπατος σε ηλικιωμένους, ενώ άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να μειώσει το λίπος στο ήπαρ και να βελτιώσει τα επίπεδα ηπατικών ενζύμων – βασικοί παράγοντες για την πρόληψη της πρώιμης ηπατικής νόσου.