Η σύνοδος κορυφής της ΕΕ που αρχίζει την Πέμπτη θα δοκιμάσει κατά πόσο η Ευρώπη θα παραμείνει ενωμένη ή αν ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να την διχάσει, σχολιάζει το POLITICO, καθώς κύριο αντικείμενο θα είναι οι αντιρρήσεις του Βελγίου στην χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Είναι μια σύγκρουση υψηλού ρίσκου μεταξύ ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που αποκαλύπτει μια βαθύτερη διαίρεση στην ήπειρο ως προς το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί μια νέα παγκόσμια τάξη και η άνευ προηγουμένου πίεση από τις ΗΠΑ.
Το πραγματικό πρόβλημα της ΕΕ
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτή την εβδομάδα πρέπει να κάνει δύο πράγματα. Οι ηγέτες χρειάζονται απτά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στο ζήτημα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας. Όμως οι κυβερνήσεις του κεντρικού πολιτικού ρεύματος λένε ότι πρέπει να υπερασπιστούν την ΕΕ τη στιγμή που ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να επηρεάσει την πολιτική, την στιγμή που περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες από κάθε άλλη φορά — από τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας έως τον Αντρέι Μπάμπις της Τσεχίας — απορρίπτουν τη «συμβατική σοφία» των Βρυξελλών.
Η ΕΕ θα υποστεί «σοβαρή ζημιά για χρόνια» αν αποτύχει να καταλήξει σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς σε τηλεοπτική συνέντευξη. «Και θα δείξουμε στον κόσμο ότι, σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή της ιστορίας μας, είμαστε ανίκανοι να σταθούμε ενωμένοι και να δράσουμε για να υπερασπιστούμε τη δική μας πολιτική τάξη σε αυτή την ευρωπαϊκή ήπειρο».
Οι αμερικανικές πιέσεις
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ πιέζουν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις — τουλάχιστον εκείνες που θεωρούν πιο φιλικές — να απορρίψουν το σχέδιο χρήσης 210 δισ. ευρώ σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, δήλωσαν στο POLITICO τέσσερις αξιωματούχοι της ΕΕ που συμμετέχουν στις συζητήσεις.
Όταν οι ηγέτες της ΕΕ συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο, δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τα δεσμευμένα κεφάλαια επειδή το Βέλγιο αντιτάχθηκε. Δύο μήνες αργότερα, είναι σαφές ότι το πρόβλημα της ΕΕ δεν είναι πραγματικά το Βέλγιο — είναι ο Τραμπ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι πιο ισχυρές πρωτεύουσες διαπραγματεύονταν μεταξύ τους όλο αυτό το διάστημα, προσπαθώντας να φέρουν με το μέρος τους τον Βέλγο πρωθυπουργό Μπαρτ ντε Βέβερ — η στήριξη του οποίου είναι κρίσιμη, καθώς η χώρα του φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη. Οι συζητήσεις εντάθηκαν την τελευταία εβδομάδα, καθώς η ΕΕ επιδίωξε να παράσχει εγγυήσεις στο Βέλγιο.
Όμως οι πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας επιδεινώθηκαν αντί να βελτιωθούν ακόμη και στη διάρκεια της Τρίτης, δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας. «Ήθελα να κλάψω», είπε, περιγράφοντας το κλίμα σε συνεδρίαση υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες που προετοίμαζαν τη σύνοδο.
Η τυχόν κακή εικόνα της ΕΕ
Η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα χρήματα, καθώς αντιμετωπίζει δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 71,7 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος. Αν τα κεφάλαια δεν αρχίσουν να ρέουν έως τον Απρίλιο, θα αναγκαστεί να περικόψει τις δημόσιες δαπάνες, κάτι που θα μπορούσε να πλήξει το ηθικό και την ικανότητά της να συνεχίσει να αμύνεται, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας.
Η βελγική κυβέρνηση λέει ότι η αντίθεσή της στη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση του δανείου οφείλεται στην ανάγκη να προστατευθούν οι φορολογούμενοι της χώρας από το ενδεχόμενο να κληθούν να καλύψουν την αποπληρωμή, αν ποτέ απαιτηθεί.
Για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το ζήτημα αφορά ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες.
Η αμερικανική εκστρατεία επιρροής, που έχει δει αξιωματούχους της κυβέρνησης Τραμπ να παρακάμπτουν τις Βρυξέλλες και να επικοινωνούν απευθείας με πρωτεύουσες, οδήγησε την Ιταλία, τη Βουλγαρία, τη Μάλτα και την Τσεχία να ενταχθούν στην ομάδα των διαφωνούντων χωρών.
Η αποτυχία θα ήταν καταστροφή για τη διεθνή θέση της ΕΕ, δήλωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, λόγω του μηνύματος που θα έστελνε. Όχι μόνο προς την επιθετική κυβέρνηση Τραμπ που υποστηρίζει τους ευρωσκεπτικιστές, αλλά και προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία πρώην σοβιετικών κρατών.
Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, έκανε την Τρίτη μια εντυπωσιακή αποτίμηση της επιδείνωσης των σχέσεων. «Οι ΗΠΑ προφανώς δεν είναι πλέον ηγέτης του ελεύθερου κόσμου», δήλωσε.
«Δεν έχω καν τη σωστή λέξη», δήλωσε στο POLITICO ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Κρίστεν Μίχαλ, όταν ρωτήθηκε τι θα συμβεί αν η ΕΕ αποτύχει να συμφωνήσει στο δάνειο. Το Κίεβο πρέπει να γνωρίζει «ότι η Ευρώπη στηρίζει την Ουκρανία ό,τι κι αν γίνει. Ότι δεν χρειάζεται να αποδεχθεί μια κακή συμφωνία».
Γιατί πιέζουν οι Αμερικανοί
Σύμφωνα με προσχέδιο ειρηνευτικού σχεδίου που διέρρευσε και διαπραγματεύθηκαν ο Λευκός Οίκος και το Κρεμλίνο, η Ουάσινγκτον θέλει να χρησιμοποιήσει μέρος των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση έργων ανοικοδόμησης υπό αμερικανική ηγεσία. Η αποδέσμευση των κεφαλαίων προς την Ουκρανία στο πλαίσιο ενός δανείου αποζημιώσεων θα επέτρεπε στο Κίεβο να αποφασίσει πού θα κατευθύνει τα χρήματα, με τη Γαλλία να πιέζει για μια «Ευρώπη πρώτα» προσέγγιση στις αμυντικές δαπάνες.
Ο Τραμπ ασκεί επίσης πίεση στον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι να παραχωρήσει εκτεταμένες, βαριά οχυρωμένες και στρατηγικά σημαντικές περιοχές στο Ντονμπάς στη Ρωσία — εδάφη που το Κρεμλίνο δεν ελέγχει σήμερα. Ο Λευκός Οίκος απέρριψε τις κατηγορίες των Βρυξελλών περί παρέμβασης.
Η «πυρηνική επιλογή»
Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν την λεγόμενη «πυρηνική επιλογή»: Να επιβληθεί το δάνειο αποζημιώσεων μέσω ειδικής πλειοψηφίας — δηλαδή αγνοώντας τις αντιρρήσεις ορισμένων χωρών. Όμως Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι αυτό θα άνοιγε βαθιά ρήγματα σε ένα ήδη διχασμένο μπλοκ και πιθανότατα θα το βύθιζε σε πραγματική κρίση.
Μια άλλη εναλλακτική είναι ορισμένες χώρες να προσφέρουν περιορισμένα διμερή δάνεια. Η πρωθυπουργός της Λετονίας, τονίζει ότι «είναι σημαντικό για την ΕΕ να δείξει τη δύναμή της αλλά και την ικανότητά της να λαμβάνει ισχυρές αποφάσεις, γιατί εργαζόμαστε εδώ και αρκετό καιρό και έχουμε υποσχεθεί στην Ουκρανία ότι θα τη βοηθήσουμε με χρηματοδοτικούς πόρους — και τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία είναι πραγματικά μια καλή πηγή».
