Το πλαίσιο συμφωνίας του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης περιοχής αποκτά δυναμική, αλλά δεν έχει λεπτoμέρειες και αυτό είναι η αδυναμία του, σύμφωνα με ανάλυση του Τζέρεμι Μπάουεν στο BBC.

Μεγάλο μέρος αυτής της δυναμικής προέρχεται από τον ίδιο τον Πρόεδρο. Ενισχύεται επίσης από κορυφαίες αραβικές και ισλαμικές χώρες που έχουν στηρίξει το σχέδιο, συμπεριλαμβανομένων της Ιορδανίας, της Αιγύπτου, του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ, του Πακιστάν, της Ινδονησίας και της Τουρκίας. Και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, αποδεχόμενος το σχέδιο δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ, συμφώνησε επίσης – παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνει αναφορές σε μια πορεία προς παλαιστινιακό κράτος, την οποία εκείνος έχει επανειλημμένα καταδικάσει.

Για να διατηρηθεί η πίεση, ο Τραμπ δηλώνει ότι η Χαμάς έχει «τρεις με τέσσερις ημέρες» για να αποφασίσει αν θα πει ναι ή όχι.  Αν η απάντηση είναι όχι, ο πόλεμος συνεχίζεται.

Η προτεινόμενη συμφωνία μοιάζει πολύ με ένα σχέδιο που είχε παρουσιάσει ο Τζο Μπάιντεν πριν από περισσότερο από έναν χρόνο. Έκτοτε υπήρξε μαζική σφαγή Παλαιστινίων αμάχων, περισσότερη καταστροφή στη Γάζα και τώρα λιμός, ενώ οι Ισραηλινοί όμηροι στη Γάζα υπέστησαν μήνες επιπλέον αγωνίας και αιχμαλωσίας.

Η δυναμική του σχεδίου

Πολλά ισραηλινά Μέσα Ενημέρωσης μετέδωσαν ότι η πρωτοβουλία Μπάιντεν απέτυχε επειδή ο Νετανιάχου μετέθεσε τα όρια με ένα νέο σύνολο απαιτήσεων – υπό την πίεση της σκληρής δεξιάς που έχει στην κυβέρνησή του.

Ακόμη κι έτσι, το πλαίσιο αποτελεί μια σημαντική στιγμή. Για πρώτη φορά, ο Ντόναλντ Τραμπ ασκεί πίεση στο Ισραήλ να τερματίσει τον πόλεμο. Ο Τραμπ έχει αναδείξει τον εαυτό του σε ηγέτη στον οποίο είναι δύσκολο να πεις όχι. Κανείς δεν θέλει να καταλήξει να δεχθεί την «κατσάδα» που υπέστη ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο Οβάλ Γραφείο τον περασμένο Φεβρουάριο. Όμως τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν όταν οι ηγέτες αποχωρούν από τον Λευκό Οίκο.

Προτού ο Μπενιαμίν Νετανιάχου φύγει από την Ουάσιγκτον για να επιστρέψει στο Ισραήλ, το επιτελείο του τον βιντεοσκόπησε να παρουσιάζει τη δική του εκδοχή των γεγονότων. Ένα στοιχείο ήταν η ιδέα μιας ανεξάρτητης Παλαιστίνης δίπλα στο Ισραήλ, η λύση των δύο κρατών που το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες δυτικές χώρες έχουν προσπαθήσει να αναβιώσουν αναγνωρίζοντας την Παλαιστίνη.

Η παλαιστινιακή ανεξαρτησία

Το έγγραφο του Τραμπ κάνει μια ασαφή αναφορά στην ιδέα της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας. Αναφέρει ότι μετά τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία εδρεύει στη Ραμάλα και ηγείται από τον πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, οι συνθήκες «ενδέχεται τελικά να είναι ώριμες για μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατική υπόσταση, την οποία αναγνωρίζουμε ως την επιδίωξη του παλαιστινιακού λαού».

Ακόμη και η ιδέα ενός μακρινού ενδεχομένου παλαιστινιακού κράτους ήταν υπερβολική για τον Νετανιάχου, ο οποίος είχε δώσει πλήρη υποστήριξη στον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, λέγοντάς του στα αγγλικά: «Υποστηρίζω το σχέδιό σας για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, το οποίο επιτυγχάνει τους πολεμικούς μας στόχους.»

Στο βίντεο, απευθυνόμενος στα εβραϊκά στον λαό του προτού μπει στην πτήση της επιστροφής, ο Νετανιάχου ρωτήθηκε αν συμφώνησε σε παλαιστινιακό κράτος. Ήταν κατηγορηματικός:
«Όχι, απολύτως όχι. Δεν αναφέρεται καν στη συμφωνία. Αλλά είπαμε ένα πράγμα: ότι θα αντισταθούμε δια της βίας σε παλαιστινιακό κράτος.» Και, όπως είπε, ο Τραμπ συμφώνησε.

Οι λεπτομέρειες που λείπουν

Η δυναμική είναι το πλεονέκτημα του σχεδίου. Η αδυναμία του είναι η έλλειψη λεπτομερειών, χαρακτηριστικό της διπλωματίας του Τραμπ. Το έγγραφο που ενέκριναν ο Τραμπ και ο Νετανιάχου, και το οποίο υποστηρίζεται επίσης από το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συνοδεύεται από έναν πρόχειρο χάρτη σταδίων απόσυρσης του IDF, αλλά όχι από τα πρακτικά σημεία που καθορίζουν αν μια ειρηνευτική συμφωνία θα αντέξει ή θα καταρρεύσει.

Για να λειτουργήσει, θα χρειαστούν σκληρές διαπραγματεύσεις. Σε αυτή τη διαδικασία θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες να καταρρεύσει.

Τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης στο Ισραήλ έχουν εγκρίνει το σχέδιο. Έχει καταδικαστεί από τους ακραίους υπερεθνικιστές της κυβέρνησης Νετανιάχου, οι οποίοι είχαν ενθουσιαστεί με το σχέδιο «Trump Riviera» που παρουσιάστηκε στην αρχή του έτους με ένα αλλόκοτο βίντεο που έδειχνε τους ηγέτες του Ισραήλ και των ΗΠΑ με ρούχα παραλίας να πίνουν κοκτέιλ, με φόντο μια νέα πόλη στη Γάζα με λαμπερούς γυάλινους πύργους.

Η ισραηλινή σκληρή δεξιά είχε ενθουσιαστεί που το σχέδιο Riviera περιλάμβανε την απομάκρυνση όλων των Παλαιστινίων της Γάζας. Είναι πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι. Οι εβραίοι εξτρεμιστές θέλουν τη γη προσαρτημένη και τους Παλαιστινίους να αντικατασταθούν από εβραίους εποίκους.

Η σύγκριση με τη Συμφωνία του Μονάχου

Το νέο σχέδιο δηλώνει ότι κανένας Παλαιστίνιος δεν θα εξαναγκαστεί να φύγει. Ο υπερεθνικιστής υπουργός Οικονομικών και ηγέτης των εποίκων, Μπεζαλέλ Σμότριτς, το συνέκρινε με τη Συμφωνία του Μονάχου που υπογράφηκε την ίδια εβδομάδα του 1938. Στο Μόναχο, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ανάγκασαν την Τσεχοσλοβακία να παραχωρήσει εδάφη και λίγο αργότερα την ανεξαρτησία της στη ναζιστική Γερμανία.

Αν η Χαμάς αποδεχτεί τη συμφωνία, και αν ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θελήσει να βρει τρόπους να κατευνάσει τον Σμότριτς και τους άλλους εξτρεμιστές που διατηρούν την κυβέρνησή του στην εξουσία, θα έχει πολλές ευκαιρίες να σαμποτάρει τις διαπραγματεύσεις με τρόπους που θα ρίχνουν το φταίξιμο στη Χαμάς. Η δομή του πλαισίου του Τραμπ δίνει στο Ισραήλ πολλές δυνατότητες να ασκήσει βέτο σε κινήσεις που δεν του αρέσουν.

Η βαθιά ριζωμένη σύγκρουση

Ίσως να μην είναι εφικτό να τερματιστεί μια βαθιά ριζωμένη σύγκρουση που διαρκεί πάνω από έναν αιώνα. Μακροπρόθεσμα, το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλές χώρες εκτός Ισραήλ και ΗΠΑ πιστεύουν ότι οποιαδήποτε προσπάθεια λύσης που δεν οδηγεί σε παλαιστινιακή ανεξαρτησία δεν θα φέρει ειρήνη.

Όταν οι υπουργοί Εξωτερικών των αραβικών και ισλαμικών χωρών εξέδωσαν τη δήλωση στήριξής τους, ανέφεραν ότι πιστεύουν πως θα οδηγήσει σε πλήρη ισραηλινή αποχώρηση και ανοικοδόμηση της Γάζας και «σε ένα μονοπάτι για δίκαιη ειρήνη με βάση τη λύση των δύο κρατών, στο πλαίσιο της οποίας η Γάζα θα ενσωματωθεί πλήρως στη Δυτική Όχθη σε ένα παλαιστινιακό κράτος, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.» Αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως κωδικοποιημένη αναφορά στην απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ότι η κατοχή παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ είναι παράνομη.

Ο Νετανιάχου πιστεύει ότι η συμφωνία τον φέρνει πιο κοντά στη δυσπρόσιτη νίκη του Ισραήλ κατά της Χαμάς. Αρνείται οποιοδήποτε παλαιστινιακό δικαίωμα στη γη μεταξύ του ποταμού Ιορδάνη και της θάλασσας.

Ένα σχέδιο, δύο πολύ διαφορετικές εκδοχές του τι σημαίνει. Το πλαίσιο είναι αρκετά αμφίσημο ώστε να επιτρέπει και τις δύο ερμηνείες. Αυτό δεν είναι ενθαρρυντικό ξεκίνημα.