Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Ιράν και επικεφαλής διαπραγματευτής για το πυρηνικό πρόγραμμα, Καζέμ Γαριμπαμπαντί, απέρριψε, μιλώντας σε κλειστή ενημέρωση ανταποκριτών του ΟΗΕ, κάθε ενδεχόμενο αναστολής του εμπλουτισμού ουρανίου ως “ένδειξη καλής θέλησης”, επαναλαμβάνοντας ότι η Τεχεράνη θα συνεχίσει τον εμπλουτισμό “βάσει των εγχώριων αναγκών και των δικαιωμάτων της στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου”.

Ο κ. Γαριμπαμπαντί διέψευσε ότι το Ιράν συμφώνησε ποτέ να περιορίσει τον εμπλουτισμό στο 1% ή να επιβάλει μορατόριουμ για χάρη των συνομιλιών με τη Δύση.  «Εμπλουτίζουμε ουράνιο με βάση τις ανάγκες μας. Αυτό είναι δικαίωμά μας σύμφωνα με τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT) και δεν πρόκειται να το παραβιάσουμε. Έχουμε πικρή εμπειρία από την εξάρτηση σε ξένες προμήθειες πυρηνικών καυσίμων. Το Ιράν πρέπει να είναι αυτάρκες», τόνισε

Αυτή τη στιγμή, το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο έως και 60%, πολύ πάνω από το όριο του 3,67% που προέβλεπε η Συμφωνία του 2015 (Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης – JCPOA), από την οποία οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν μονομερώς το 2018. Έκτοτε, -σύμφωνα με τις εκθέσεις του ΔΟΕ- η Τεχεράνη μειώνει σταδιακά τη συμμόρφωσή της με τη συμφωνία.

Οι επικρίσεις στην ΔΥΑΕ

Ο Ιρανός αξιωματούχος υποστήριξε ότι το πυρηνικό πρόγραμμα είναι ειρηνικό και ότι όλες οι εγκαταστάσεις του Ιράν βρίσκονται υπό επιτήρηση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ). Επέκρινε ωστόσο την «πολιτικοποιημένη στάση» της υπηρεσίας αυτής και την «αποτυχία της να καταδικάσει τις πρόσφατες επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις», τις οποίες η Τεχεράνη αποδίδει στο Ισραήλ.

«Ο Γενικός Διευθυντής της ΔΥΑΕ δεν καταδίκασε καν τις επιθέσεις. Αυτό είναι απαράδεκτο», είπε, κατηγορώντας την υπηρεσία για «δύο μέτρα και δύο σταθμά».

Όταν ερωτήθηκε για την πιθανή επιστροφή των επιθεωρητών του ΔΥΑΕ, ο κ. Γαριμπαμπαντί είπε ότι η Τεχεράνη παραμένει σε επαφή με την υπηρεσία και έχει συμφωνήσει να υποδεχθεί «τεχνική αντιπροσωπεία» εντός τριών εβδομάδων, για να συζητήσει νέο πλαίσιο συνεργασίας, σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο του ιρανικού κοινοβουλίου που περιορίζει την εποπτεία έως ότου εκπληρωθούν συγκεκριμένοι όροι.

Αναφερόμενος στο ενδεχόμενο επαναφοράς των κυρώσεων μέσω του μηχανισμού snapback, ο κ. Γαριμπαμπαντί προειδοποίησε ότι κάθε τέτοια ενέργεια θα προκαλέσει «σθεναρή αντίδραση» από την Τεχεράνη.

«Αν ενεργοποιηθεί το snapback, το Ιράν δεν θα μείνει αδρανές», τόνισε. «Εμείς ενεργοποιήσαμε πρώτοι τον μηχανισμό επίλυσης διαφορών της JCPOA. Οι Ευρωπαίοι, που δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους, δεν έχουν νομικό ή ηθικό έρεισμα για να το επικαλεστούν τώρα» σημείωσε.

Ο κ. Γκαριμπαμπαντί υπογράμμισε ότι, παρά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία, το Ιράν παρέμεινε εντός του πλαισίου για περισσότερο από ένα έτος κατόπιν αιτήματος των Ευρωπαίων. Ωστόσο, η Τεχεράνη μείωσε τις δεσμεύσεις της λόγω της «παρατεταμένης ασυνέπειας της Δύσης».

Προοπτικές διαπραγματεύσεων

Παρά την ένταση, ο Ιρανός ανώτερος διπλωμάτης δήλωσε ότι η χώρα του παραμένει «ανοικτή σε διαπραγματεύσεις» με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των «μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και ενισχυμένων μηχανισμών επιτήρησης».

Ωστόσο, υπογράμμισε ότι «οποιαδήποτε μελλοντική συνομιλία πρέπει να βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό και να μην χρησιμοποιείται ως προπέτασμα για επιθετικότητα».

«Δεν φοβόμαστε τη διπλωματία, αλλά δεν θα διαπραγματευτούμε υπό απειλή. Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να είναι ειλικρινείς και να στοχεύουν σε ένα αμοιβαία επωφελές αποτέλεσμα. Η κυριαρχία του Ιράν και το δικαίωμα του στην ειρηνική πυρηνική τεχνολογία δεν τίθενται υπό διαπραγμάτευση» είπε.

Ο Ιρανός αξιωματούχος υπαινίχθηκε επίσης ότι οι έμμεσες συνομιλίες ενδέχεται να επαναληφθούν σύντομα, ενώ νέος γύρος συζητήσεων με Ευρωπαίους έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή.  «Έχουμε περίπου τρεις μήνες μέχρι τον Οκτώβριο», ανέφερε. «Υπάρχει ακόμη χώρος για διπλωματία» πρόσθεσε.

Ο κ. Γαριμπαμπαντί κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «υπονομεύουν τις διαπραγματεύσεις διεξάγοντας στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του Ιράν» ενώ ταυτόχρονα συντονίζουν τον επόμενο γύρο συνομιλιών. Υποστήριξε ότι κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τον έκτο γύρο συνομιλιών στο Μουσκάτ (15 Ιουνίου), οι ΗΠΑ «σε διάστημα 12 ωρών εξαπέλυσαν επίθεση, στέλνοντας αεροσκάφη ενώ ακόμη καθορίζονταν οι όροι».

Παρότι το Ιράν αναγνώρισε πλήγματα σε εγκαταστάσεις, επέμεινε ότι «το πρόγραμμα είναι εγχώριο και η τεχνογνωσία δεν μπορεί να εξαλειφθεί». Το Ιράν κατηγόρησε επίσης το Ισραήλ για επιθετικότητα και υποκρισία. «Κατηγορούν το Ιράν ενώ δεν είναι καν συμβαλλόμενο μέρος σε συνθήκες για όπλα μαζικής καταστροφής» ανέφερε.

Απειλές για αποχώρηση από την NPT

Με Ευρωπαίους και Αμερικανούς αξιωματούχους να ορίζουν άτυπο ορίζοντα έως τον Αύγουστο για αποφυγή κλιμάκωσης, το Ιράν επιβεβαίωσε ότι θα γίνουν διαβουλεύσεις στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ιρανός αξιωματούχος προειδοποίησε ότι «οι Ευρωπαίοι πρέπει να ενεργήσουν ανεξάρτητα. Η χρήση του μηχανισμού snapback ως πίεση είναι αντιπαραγωγική», είπε.

Η Τεχεράνη προειδοποίησε ότι η ενεργοποίηση του μηχανισμού θα μπορούσε να την οδηγήσει σε αποχώρηση από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης.  «Ο Πρόεδρος Ρουχανί είχε δηλώσει ότι αν ενεργοποιηθεί το snapback, το Ιράν θα αποχωρήσει από τη NPT. Μετά την τελευταία επίθεση, η στήριξη του κοινού και της Βουλής προς αυτή την επιλογή έχει αυξηθεί» ανέφερε.

Ο κ. Γαριμπαμπαντί ανέφερε επίσης ότι η Τεχεράνη συνεχίζει τον στρατηγικό συντονισμό με Μόσχα και Πεκίνο, υποστηρίζοντας ότι «και οι τρεις χώρες αντιτίθενται στην κατάχρηση του μηχανισμού snapback. Θα διατηρήσουμε ενιαία στάση».