Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της για το επταετές δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2028-2035, συνολικού ύψους 1,8 τρισ. ευρώ, δίνοντας το έναυσμα για δύο χρόνια διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι το σχέδιο προϋπολογισμού θα καταστήσει το ευρωπαϊκό ταμείο «μεγαλύτερο», «εξυπνότερο» και «αιχμηρότερο», προσθέτοντας πως πρόκειται για «τον πιο φιλόδοξο προϋπολογισμό που έχει προταθεί ποτέ».
Ωστόσο, η αποδοχή δεν ήταν καθολική, σημειώνει το Politico.
Ο ευρωβουλευτής Σίγκφριντ Μούρεσαν (ΕΛΚ, Ρουμανία) αντέτεινε: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει διαφορετικές δημοσιονομικές γραμμές, οι οποίες έχουν αυξηθεί. Αλλά, φυσικά, εάν ο συνολικός προϋπολογισμός παραμένει στο ίδιο επίπεδο, τότε αυτό σημαίνει ότι αρκετές γραμμές θα πρέπει να μειωθούν».
Οι χαμένοι
Αγρότες
Η νέα πρόταση επιφέρει βαθύ πλήγμα στην Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ), η οποία από 386,6 δισ. ευρώ μειώνεται στα 300 δισ. ευρώ. Επιπλέον, η ΚΓΠ παύει να αποτελεί αυτόνομη κατηγορία και συγχωνεύεται στα κονδύλια για τα «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης», προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια στους αγρότες.
Καπνός
Η Επιτροπή προτείνει νέες ευρωπαϊκές εισφορές, μεταξύ άλλων σε απόβλητα ηλεκτρικών ειδών, μεγάλες επιχειρήσεις και προϊόντα καπνού. «Στόχος είναι η συγκέντρωση 25-30 δισ. ευρώ ετησίως» για την αποπληρωμή του κοινού χρέους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημιουργήθηκε κατά την πανδημία.
Οι τιμές στα τσιγάρα αναμένεται να αυξηθούν κατά 1-2 ευρώ ανά πακέτο, ενώ για πρώτη φορά θα επιβληθεί ελάχιστος φόρος και στα εναλλακτικά προϊόντα (ηλεκτρονικά τσιγάρα κ.α.).
Βιοποικιλότητα και περιβάλλον
Η ειδική χρηματοδότηση για τη βιοποικιλότητα απορροφάται σε ένα γενικό στόχο «κλίμα και περιβάλλον», ύψους περίπου 700 δισ. ευρώ (35% του προϋπολογισμού). Το πρόγραμμα LIFE επίσης ενσωματώνεται στα Εθνικά Σχέδια και το Ταμείο Ανταγωνιστικότητας των 410 δισ. ευρώ. Περιβαλλοντικές ΜΚΟ εκφράζουν ανησυχία, καθώς η Ε.Ε. ήδη παρουσιάζει ετήσιο έλλειμμα 37 δισ. ευρώ για έργα βιοποικιλότητας, σύμφωνα με την ίδια την Επιτροπή.
Οι νικητές
Ανατολικές χώρες και Ουκρανία
Περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης, ιδίως όσες γειτνιάζουν με την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, θα λάβουν αυξημένη χρηματοδότηση για την κάλυψη αναγκών ασφαλείας και οικονομικής ανάπτυξης. Επιπλέον, η Επιτροπή δεν περιέλαβε στο πακέτο νέων εσόδων την επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ΣΕΔΕ) σε κτίρια και οδικές μεταφορές. Η Ουκρανία θα λάβει επιπλέον 100 δισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση και την πορεία ένταξής της στην Ε.Ε.
Καταναλωτές και λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος
Το ταμείο «Connecting Europe Facility» αυξάνεται από 6 δισ. σε 30 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση των ηλεκτρικών δικτύων και τη μείωση των τιμών. Το εκτεταμένο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας (410 δισ. ευρώ) θα καλύψει επιπλέον έργα για την ενεργειακή απόδοση. Ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, είχε προειδοποιήσει ότι «οι επενδύσεις σε υποδομές είναι αργές και ανεπαρκείς» και ότι «το υψηλό ενεργειακό κόστος αναγκάζει βιομηχανίες να περιορίζουν την παραγωγή ή να μετακομίζουν».
Ψηφιακές τεχνολογίες
Η χρηματοδότηση για τις ψηφιακές τεχνολογίες πενταπλασιάζεται στα 54,8 δισ. ευρώ. Ο «Ψηφιακός μετασχηματισμός» είναι μία από τις τέσσερις πυλώνες του νέου Ταμείου Ανταγωνιστικότητας, καθώς η Ε.Ε. επιδιώκει να ενισχύσει τη θέση της έναντι ΗΠΑ και Κίνας σε τεχνολογίες αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
Άμυνα και Διάστημα
Η Επιτροπή προτείνει τουλάχιστον 131 δισ. ευρώ για την άμυνα και το διάστημα, δηλαδή «πέντε φορές περισσότερα απ’ ό,τι σήμερα», όπως δήλωσε η Φον ντερ Λάιεν. Η Χάνα Νόιμαν, Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων, σχολίασε: «Η πρόταση δείχνει φιλοδοξία». Το ποσό συμφωνεί με τις εκτιμήσεις αναγκών που είχε παρουσιάσει ο Επίτροπος Άμυνας ,Αντριους Κουμπίλιους.
Έρευνα και πολιτισμός
Το πρόγραμμα Horizon Europe σχεδόν διπλασιάζεται στα 175 δισ. ευρώ (από 95 δισ.). Το Erasmus+ ενισχύεται κατά 50%, φτάνοντας τα 40 δισ. ευρώ. Ανακοινώθηκε επίσης το νέο πρόγραμμα AgoraEU με χρηματοδότηση 8,6 δισ. ευρώ για τον πολιτισμό, τα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών. Ο Επίτροπος Εκπαίδευσης και Αθλητισμού, Glenn Micallef, δήλωσε: «Είναι μια ιστορική ημέρα για τον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα της Ευρώπης».
Στο μεταίχμιο
Στρατιωτική κινητικότητα
Η πρόταση της Επιτροπής για στρατιωτική κινητικότητα ανέρχεται στα 17,7 δισ. ευρώ – μία σαφής βελτίωση σε σχέση με τον τρέχοντα προϋπολογισμό των 1,7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, ο αρμόδιος Επίτροπος Μεταφορών, Απόστολος Τζιτζικώστας είχε δηλώσει πως οι ανάγκες κυμαίνονται μεταξύ 75 και 100 δισ. ευρώ.
Η Επιτροπή πρότεινε ο συνολικός προϋπολογισμός του νέου Μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility) -το βασικό εργαλείο χρηματοδότησης υποδομών της Ε.Ε.- να ανέλθει σε 81,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 51 δισ. να κατευθυνθούν στον τομέα των μεταφορών.
Πόλεις και περιφέρειες
Η χρηματοδότηση του Ταμείου Συνοχής, που παραδοσιακά στηρίζει φτωχότερες περιοχές της Ε.Ε., παύει να είναι αυτόνομη πολιτική και ενσωματώνεται στα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια. Η Επιτροπή υπόσχεται 218 δισ. ευρώ για τις φτωχότερες περιφέρειες -αίτημα του Επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής, Ραφαέλε Φίτο- αλλά δεν δίνει εγγυήσεις για τις υπόλοιπες περιοχές. Επιπλέον, το αυξημένο βάρος των εθνικών κυβερνήσεων στη διαχείριση των κονδυλίων προκαλεί φόβους για πολιτική εκμετάλλευση και αποκλεισμούς σε τοπικούς φορείς που δεν είναι προσκείμενοι στην εκάστοτε εξουσία.
