Παρά την προχωρημένη άνοιά του, ένας άνδρας που καταδικάστηκε για τη δολοφονία μιας μητέρας τριών παιδιών, πριν σχεδόν 40 χρόνια, πρόκειται να εκτελεστεί σε εκτελεστικό απόσπασμα στις 5 Σεπτεμβρίου στη Γιούτα, στις ΗΠΑ, προκαλώντας έντονη διαμάχη για τα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης.

Ο πλέον 67χρονος Ραλφ Λιρόι Μένζις καταδικάστηκε σε θάνατο το 1988 για την απαγωγή και δολοφονία της Μορίν Χάνσακερ το 1986.

Το στυγερό έγκλημα

Η Μορίν Χάνσακερ, 26 ετών τότε, απήχθη ενώ εργαζόταν σε ένα μίνι μάρκετ στο Κερνς, προάστιο του Σολτ Λέικ Σίτι. Δύο ημέρες αργότερα, βρέθηκε στραγγαλισμένη και με κομμένο λαιμό στο φαράγγι Big Cottonwood, 25 χιλιόμετρα μακριά.

Ο Μένζις συνελήφθη για άσχετες διαρρήξεις μία ημέρα πριν εντοπιστεί το πτώμα της, έχοντας στην κατοχή του το πορτοφόλι και άλλα προσωπικά αντικείμενα του θύματος, γεγονός που τον σύνδεσε άμεσα με το έγκλημα.

Ο ίδιος επέλεξε το εκτελεστικό απόσπασμα ως μέθοδο εκτέλεσης της θανατικής ποινής, όπως είχαν το δικαίωμα να κάνουν οι κρατούμενοι στη Γιούτα που καταδικάστηκαν πριν το 2004.

Αν η εκτέλεση προχωρήσει όπως έχει προγραμματιστεί, θα είναι ο πρώτος άνθρωπος που θα εκτελεστεί με αυτόν τον τρόπο στην πολιτεία από το 2010.

Δύο άνθρωποι εκτελέστηκαν φέτος με εκτελεστικό απόσπασμα στη Νότια Καρολίνα, ενώ η μέθοδος επιτρέπεται ακόμη σε Άινταχο, Μισισίπι και Οκλαχόμα.

Τα επόμενα σαράντα χρόνια, ο Μένζις κατέθεσε πολλές εφέσεις, καθυστερώντας επανειλημμένα την εφαρμογή της θανατικής ποινής, η οποία έχει προγραμματιστεί δύο ακόμη φορές στο παρελθόν χωρίς να εκτελεστεί.

Αντιδράσεις για τα όρια της δικαιοσύνης

Ωστόσο, οι συνήγοροι υπεράσπισής του υποστηρίζουν ότι η σοβαρή γνωστική διαταραχή που παρουσιάζει εξαιτίας της άνοιας συνιστά λόγο για την αναστολή της εκτέλεσης.

Ο Μένζις χρησιμοποιεί πλέον αναπηρικό αμαξίδιο, λαμβάνει οξυγόνο και, σύμφωνα με τους δικηγόρους του, «δεν μπορεί να κατανοήσει την υπόθεση εναντίον του».

Ralph Leroy Menzies who has been on death row for nearly 40 years has been declared competent to be put to death despite suffering from dementia. He was found guilty in the death of Maurine Hunsaker. pic.twitter.com/zjaWiP25f9

— Drilliam Shakespeare (@DrilliamS) June 11, 2025

Όπως δήλωσε η Λίντσεϊ Λέιερ, μία από τις δικηγόρους του: «Ελπίζουμε ακόμα ότι τα δικαστήρια ή το συμβούλιο απονομής χάριτος θα αναγνωρίσουν τη βαθιά απανθρωπιά του να εκτελεστεί ένας άνθρωπος που βιώνει απότομη γνωστική παρακμή και σοβαρή απώλεια μνήμης».

«Η αφαίρεση της ζωής ενός ανθρώπου με ασθένεια σε τελικό στάδιο, ο οποίος δεν αποτελεί πλέον απειλή για κανέναν και του οποίου το μυαλό και η ταυτότητα έχουν καταληφθεί από την άνοια, δεν εξυπηρετεί ούτε τη δικαιοσύνη ούτε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

Έρχεται η εκτέλεση

Ο δικαστής Μάθιου Μπέιτς υπέγραψε το ένταλμα εκτέλεσης στις αρχές Ιουνίου, κρίνοντας ότι ο Μένζις «κατανοεί με συνέπεια και λογική τους λόγους για τους οποίους αντιμετωπίζει την εκτέλεση, παρά την πνευματική του έκπτωση».

«Ο Μένζις δεν απέδειξε με προεξάρχοντα τρόπο ότι η κατανόησή του για το συγκεκριμένο έγκλημα και την τιμωρία του έχει μεταβληθεί ή επιδεινωθεί κατά τρόπο που να προσβάλλει την όγδοη τροπολογία», ανέφερε συγκεκριμένα.

Παρότι η υπεράσπιση ζήτησε επανεξέταση, ο δικαστής ξεκαθάρισε ότι αυτό από μόνο του «δεν αρκεί για να αποτρέψει τον καθορισμό ημερομηνίας εκτέλεσης».

Ωστόσο, όρισε ακρόαση στις 23 Ιουλίου για να εξετάσει την αίτηση περί ανικανότητας.

Η Γενική Εισαγγελία της Γιούτα, μέσω του βοηθού γενικού εισαγγελέα Ντάνιελ Μπόιερ, δήλωσε ότι έχει «πλήρη εμπιστοσύνη» στην απόφαση του δικαστή.

Η περίπτωση του Βέρνον Μάντισον

Ωστόσο, υπάρχει προηγούμενο για αναστολή εκτέλεσης σε περιπτώσεις σοβαρής άνοιας.

Το 2018, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέστειλε την εκτέλεση του Βέρνον Μάντισον, ο οποίος είχε καταδικαστεί για τη δολοφονία αστυνομικού στην Αλαμπάμα το 1985.

Οι συνήγοροι του υποστήριξαν πως είχε υποστεί πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια στη φυλακή, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει σοβαρή άνοια και να μην θυμάται καν το έγκλημά του.

Η πλειοψηφία των δικαστών συμφώνησε, κρίνοντας πως «αν ο κατηγορούμενος δεν μπορεί να κατανοήσει γιατί πρόκειται να εκτελεστεί, τότε η εκτέλεση παύει να αποτελεί την εκδίκηση που επιδιώκει η κοινωνία».

Αυτό το ενδεχόμενο να γλιτώσει την εκτέλεση εξαιτίας της άνοιας εξοργίζει τον ενήλικο γιο του θύματος, Ματ Χάνσακερ, ο οποίος ήταν μόλις 10 ετών όταν η μητέρα του ήταν στη δουλειά της, σε ένα κατάστημα ψιλικών στην περιοχή Κερνς, προάστιο του Σολτ Λέικ Σίτι.