Μετά από 75 χρόνια πολέμου με τους γείτονες, το Ισραήλ, με μέγεθος περίπου όσο το Νιου Τζέρσεϊ, έχει σχεδόν εξουδετερώσει τους εχθρούς του — τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τη Χαμάς στη Γάζα, τους Χούθι στην Υεμένη και πλέον ακόμη και το ίδιο το Ιράν, που τους υποστηρίζει όλους, σημειώνουν σε ανάλυσή τους οι New York Times, καθώς φαίνεται ότι πλησιάζει η στιγμή για εκεχειρία στην Λωρίδα της Γάζας.

Η άσκηση ωμής ισχύος έχει επιτρέψει στο Ισραήλ, για πρώτη φορά από την ίδρυσή του, το 1948, να αντικρίζει ένα μέλλον ως επί το πλείστον απαλλαγμένο από άμεσες απειλές. Ο κίνδυνος ενός πυρηνικού Ιράν έχει μειωθεί, ή ίσως εκλείψει. Το Ισραήλ διατηρεί σταθερές, έστω και τεταμένες, σχέσεις με αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου. Και ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει εδραιώσει τη συνεργασία του με τον Πρόεδρο Τραμπ.

Η νέα πραγματικότητα στο Ισραήλ, δήλωσε ο Γιακόβ Αμιντρόρ, απόστρατος Ισραηλινός στρατηγός και πρώην στενός σύμβουλος του Νετανιάχου, είναι ότι περιοχές που άλλοτε βρίσκονταν υπό διαρκή απειλή από τον Λίβανο, τη Συρία ή τη Γάζα «θα είναι πιο ασφαλείς από το Μανχάταν».

Το τίμημα

Η αδυσώπητη στρατιωτική απάντηση του Νετανιάχου στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, που οργανώθηκε από τη Χαμάς με 1.200 ανθρώπους νεκρούς και 250 ομήρους, έχει παγιώσει την εικόνα του Ισραήλ ως παρία, σχολιάζουν oι New York Times. Η ηγεσία του κατηγορείται για γενοκτονία και εγκλήματα πολέμου, ενώ κάποιοι παγκόσμιοι ηγέτες το αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση. Σε διεθνείς δημοσκοπήσεις, η πλειοψηφία των ανθρώπων παγκοσμίως έχει αρνητική άποψη για το Ισραήλ.

Στη Γάζα, ο πόλεμος κατά της Χαμάς έχει επιφέρει καταστροφικές συνέπειες, σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και αφήνοντας πάνω από ένα εκατομμύριο άστεγους και πεινασμένους. Το μεγαλύτερο μέρος του θύλακα έχει μετατραπεί σε ερείπια. Η φτώχεια και η απόγνωση κυριαρχούν.

Εκατοντάδες Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν επίσης σκοτωθεί και οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι περίπου 20 όμηροι εξακολουθούν να κρατούνται ζωντανοί σε σήραγγες της Χαμάς έπειτα από 631 ημέρες πολέμου.

Οι ενέργειες του Ισραήλ έχουν συντρίψει μια αδιαμφισβήτητη, διακομματική συναίνεση στις Ηνωμένες Πολιτείες υπέρ της υπεράσπισής του. Πλέον, η στήριξη προς τη χώρα έχει μετατραπεί σε ζήτημα σφοδρά διχαστικό στο Κογκρέσο, προκαλώντας οργισμένες συζητήσεις και διαδηλώσεις στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, και τροφοδοτώντας αύξηση αντισημιτικών επεισοδίων στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η πόλωση και στο Ισραήλ

Το πολιτικό κλίμα έχει γίνει βαθιά πολωμένο. Πολλοί υποστηρικτές του Ισραήλ καταδικάζουν κάθε κριτική ως αντισημιτικό μίσος, ενώ όσοι αντιτίθενται στις ισραηλινές πολιτικές δηλώνουν αποφασισμένοι να μη φιμωθούν από μια ετικέτα που θεωρούν άδικη.

Στο εσωτερικό του Ισραήλ, η απόφαση να δοθεί προτεραιότητα στις στρατιωτικές νίκες αντί της επιστροφής των ομήρων έχει πληγώσει βαθιά πολλούς ανθρώπους. Και η βία έχει διαταράξει τη θετική διάθεση των συμμάχων και των γειτόνων της χώρας.

Ωστόσο, πολλοί Ισραηλινοί καλωσορίζουν την προοπτική ενός μέλλοντος όπου δεν θα περιβάλλονται πλέον από καλά εξοπλισμένους εχθρούς αποφασισμένους να τους βλάψουν, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα αντιμετωπίζονται αρνητικά από τον υπόλοιπο κόσμο.

Όμως οι 20 μήνες πολέμου προς κάθε κατεύθυνση έχουν συνέπειες. Μια ακόμη γενιά Παλαιστινίων που ζει υπό κατοχή κινδυνεύει να ριζοσπαστικοποιηθεί και να στραφεί εναντίον του Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει προκαλέσει ένα νέο κύμα παγκόσμιας κριτικής απέναντι στους στόχους και τις μεθόδους του. Και πολλοί Ισραηλινοί νιώθουν πλέον να απειλούνται όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό, παρόλο που αισθάνονται πιο ασφαλείς στην πατρίδα τους.

Η απομόνωση

Ισραηλινοί αξιωματούχοι αρνούνται κατηγορηματικά τις κατηγορίες για γενοκτονία, υποστηρίζοντας ότι πολεμούν για να εξαλείψουν την απειλή της Χαμάς και ότι ο στρατός λαμβάνει μέτρα για την ελαχιστοποίηση των απωλειών αμάχων.

Το ακτιβιστικό κίνημα απομόνωσης και καταδίκης του Ισραήλ — γνωστό ως B.D.S., από τα αρχικά των λέξεων «boycott, divestment and sanctions» (μποϊκοτάζ, απόσυρση επενδύσεων και κυρώσεις) — υφίσταται εδώ και χρόνια. Δεν έχει υπάρξει μαζικό κύμα εταιρειών που να διακόψουν δεσμούς με το Ισραήλ, αλλά οι πόλεμοι έχουν προσδώσει νέο δυναμισμό στο κίνημα.

Σε δημοσκόπηση του Pew Research που πραγματοποιήθηκε σε 24 χώρες και δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα, οι αρνητικές απόψεις για το Ισραήλ έχουν εκτοξευθεί. Σε 20 χώρες, πάνω από τους μισούς πολίτες δήλωσαν ότι έχουν αρνητική άποψη για το Ισραήλ. Σε οκτώ χώρες — Αυστραλία, Ελλάδα, Ινδονησία, Ιαπωνία, Ολλανδία, Ισπανία, Σουηδία και Τουρκία — πάνω από το 75% των πολιτών συμμερίζεται αυτή την άποψη.

Μόνο δύο χώρες, η Νιγηρία και η Κένυα, δήλωσαν πλειοψηφικά θετικές απόψεις για το Ισραήλ.

Για το Ισραήλ, οι επιπτώσεις γίνονται αισθητές και στον Περσικό Κόλπο, όπου πριν από τις 7 Οκτωβρίου, χώρες όπως η Σαουδική Αραβία φαίνονταν πρόθυμες να δημιουργήσουν διπλωματικούς και οικονομικούς δεσμούς με το Ισραήλ.

Παρελθόν η εξομάλυνση των σχέσεων

Πλέον, οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι οι ελπίδες για κανονικές σχέσεις έχουν δεχθεί σοβαρό πλήγμα καθώς ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, εν μέρει επειδή τα κράτη του Κόλπου συνδέουν την προοπτική διπλωματικών σχέσεων με την επίλυση του Παλαιστινιακού — μια επίλυση που μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ.

Στη Δυτική Όχθη, η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει ενθαρρύνει Ισραηλινούς εποίκους που καταπατούν εδάφη τα οποία θεωρούνται θεμελιώδη για ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος, ενώ έχει σημειωθεί έξαρση βίας από εξτρεμιστές εποίκους κατά Παλαιστινίων αμάχων. Ο ισραηλινός στρατός έχει εξαπολύσει τη σφοδρότερη καταστολή της παλαιστινιακής ένοπλης δραστηριότητας στη Δυτική Όχθη εδώ και μία γενιά, πραγματοποιώντας καταστροφικές επιχειρήσεις, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους και συλλαμβάνοντας χιλιάδες.

Ωστόσο, η διπλωματική προοπτική του Ισραήλ στην περιοχή δεν είναι εντελώς ζοφερή. Βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τη νέα κυβέρνηση της Συρίας για πιθανή εκεχειρία. Και μόλις τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα, η εξομάλυνση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να επανέλθει στην ημερήσια διάταξη.

«Πληρώνοντας το τίμημα»

Οι δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν τις βαθιές διαιρέσεις που εξακολουθούν να υφίστανται στο ισραηλινό κοινό, ακόμη κι αν τα ισραηλινά πλήγματα στο Ιράν έχουν ενισχύσει τη δημοτικότητα του Νετανιάχου. Σε μία έρευνα, τα δύο τρίτα των Ισραηλινών δήλωσαν ότι θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα με μια συμφωνία που θα μπορούσε να φέρει πίσω τους ομήρους.

Στο εσωτερικό του Ισραήλ, ο πόλεμος έχει οξύνει τις εντάσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και μέλη της αραβικής μειονότητας του Ισραήλ, ορισμένοι από τους οποίους έχουν συλληφθεί για αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τον πόλεμο.

Πολύ πριν από τις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ ήταν ήδη στόχος επίσημων διεθνών επικρίσεων. Εδώ και δεκαετίες, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εγκρίνει δεκάδες ψηφίσματα καταδικάζοντας το Ισραήλ.

Όμως οι καταδίκες έχουν ενταθεί, καθώς διεθνείς οργανισμοί και παγκόσμιοι ηγέτες ζητούν επανειλημμένα από το Ισραήλ να περιορίσει τις στρατιωτικές του ενέργειες και να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα.

Το 2024, η Ισπανία, η Νορβηγία και η Ιρλανδία αναγνώρισαν επίσημα παλαιστινιακό κράτος, μια δραστική αλλά κυρίως συμβολική κίνηση με σκοπό να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ να σταματήσει τις εχθροπραξίες. Ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας έχει καταστήσει σαφές ότι σκοπεύει να πράξει το ίδιο σύντομα.

Η στάση του κ. Μακρόν και οι ενέργειες των άλλων Ευρωπαίων ηγετών έχουν εξοργίσει μέλη της κυβέρνησης του κ. Νετανιάχου, που κατηγορούν τον Γάλλο πρόεδρο ότι ηγείται «μιας σταυροφορίας κατά του εβραϊκού κράτους». Όμως πολλοί Ισραηλινοί, όπως ο κ. Αμιντρόρ, ο απόστρατος στρατηγός, αδιαφορούν για την κριτική.

«Η δυνατότητα του Ισραήλ να υπερασπίζεται τον εαυτό του και να απαλλαγεί από τους εχθρούς του», είπε, «είναι πολύ, πολύ, πολύ, πολύ πιο σημαντική από την άποψη της διεθνούς κοινότητας για το Ισραήλ.»