Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τα δισεκατομμύρια που έχει εισπράξει η κυβέρνηση Ερντογάν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στήριξη της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, φέρεται να τα χρησιμοποίησε για να στήσει εκτεταμένο δίκτυο κατασκοπείας στην Ευρώπη και να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις του, σύμφωνα με δημοσίευμα του Nordic Monitor.

Τα κονδύλια — που χορηγούνται μέσω του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας της ΕΕ από τη στιγμή που η Τουρκία έλαβε καθεστώς υποψήφιας χώρας — προορίζονταν αρχικά για την υποστήριξη πολιτικών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων με στόχο να εναρμονιστεί η χώρα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, γράφει το Nordic Monitor.

Μεταξύ 2014 και 2024, η Τουρκία έλαβε 4 δισεκατομμύρια ευρώ από το συνολικό ποσό, ενώ στον τρέχοντα δημοσιονομικό κύκλο, η Τουρκία πρόκειται να λάβει σημαντικό μέρος των 14,32 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν προβλεφθεί για την προενταξιακή βοήθεια μεταξύ 2021 και 2027.

Οι μυστικές επιχειρήσεις

Ωστόσο, σύμφωνα με εμπιστευτικές πηγές που μίλησαν στο Nordic Monitor μέρος αυτών των κονδυλίων διοχετεύτηκε σιωπηρώς σε μυστικές επιχειρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε κράτη-μέλη της ΕΕ. Τόσο το τουρκικό Υπουργείο Εσωτερικών όσο και το Υπουργείο Εξωτερικών φέρεται να χρησιμοποίησαν εκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια του Μηχανισμού για να υποστηρίξουν δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών κατά χωρών της ΕΕ — είτε εντός των συνόρων της ΕΕ είτε στοχοποιώντας διπλωμάτες της ΕΕ που υπηρετούν στην Τουρκία.

Ο μηχανισμός που χρησιμοποιήθηκε για να αποκρύψει τη μετατόπιση των κονδυλίων σχεδιάστηκε με τρόπο που να φαίνεται νόμιμος. Εταιρείες και οργανισμοί βιτρίνες και τα στελέχη τους χρησιμοποιήθηκαν για να  μεταμφιέσουν τη χρηματοδότηση της κατασκοπείας σε υποστήριξη για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Οι εν λόγω οντότητες εξέδιδαν πλασματικά τιμολόγια και διατηρούσαν παραποιημένα λογιστικά αρχεία για να αποκρύψουν την πραγματική φύση των δαπανών τους.

Στις 16 Ιουνίου 2025, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν αποκάλυψε με επιστολή του προς το τουρκικό κοινοβούλιο ότι το υπουργείο Εξωτερικών δαπάνησε 339,9 εκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια μεταξύ 2014 και 2024, ενώ το υπουργείο Εσωτερικών χρησιμοποίησε 327,9 εκατομμύρια ευρώ την ίδια περίοδο.

Η επιστολή Φιντάν

Στην επιστολή του ο Φιντάν δεν διευκρινίζει πώς χρησιμοποιήθηκαν αυτά τα κονδύλια. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Nordic Monitor, τα χρήματα — που αρχικά προορίζονταν για διοικητική μεταρρύθμιση, ενίσχυση δυνατοτήτων και εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο — διοχετεύθηκαν στην πραγματικότητα σε δίκτυα κατασκοπείας που λειτουργούσαν μέσω των τουρκικών διπλωματικών αποστολών.

Πώς λειτούργησε ο Χακάν Φιντάν

Το Nordic Monitor αναφέρει ότι ο Φιντάν, που ήταν ο πρώην επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Τουρκίας, αναδιάρθρωσε πλήρως το Υπουργείο Εξωτερικών, όταν ανέλαβε καθήκοντα στο ΥΠΕΞ, το καλοκαίρι του 2023. Τοποθέτησε πολλούς αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών σε κορυφαίες θέσεις του υπουργείου και επέκτεινε τον ρόλο της Διεύθυνσης Πληροφοριών και Ερευνών, μετατρέποντας τις πρεσβείες και τα προξενεία της Τουρκίας σε κέντρα μυστικών επιχειρήσεων.

Υπό την ηγεσία του, δημιουργήθηκε επίσης μια νέα μονάδα με την ονομασία Γενική Διεύθυνση Διπλωματικής Ασφάλειας. Επισήμως, η αποστολή της είναι να ενισχύσει την ασφάλεια των περίπου 260 διπλωματικών αποστολών της Τουρκίας ανά τον κόσμο. Μάλιστα, το δημοσίευμα τονίζει ότι στην πράξη η μονάδα αυτή λειτουργεί ως βιτρίνα για την αποστολή επιπλέον πρακτόρων στο εξωτερικό και λαμβάνει εντολές απευθείας από τον Φιντάν.

Η εν λόγω διεύθυνση ανέλαβε επίσης την αρμοδιότητα της φύλαξης των ξένων πρεσβειών στην Τουρκία — ευθύνη που προηγουμένως είχε η Γενική Διεύθυνση Πρωτοκόλλου σε συνεργασία με την τοπική αστυνομία.

Η αλλαγή αυτή έδωσε στον Φιντάν πρόσχημα για να εντείνει τις επιχειρήσεις παρακολούθησης ξένων διπλωματικών αποστολών σε τουρκικό έδαφος.  Η επιθετική στρατηγική του Φιντάν για την επέκταση των υπηρεσιών πληροφοριών ήρθε σε μία περίοδο που ο Πρόεδρος Ερντογάν μείωσε σημαντικά τον προϋπολογισμό του υπουργείου του.

Οι υποψίες Ερντογάν

Υποψιαζόμενος ότι ο Φιντάν έχει φιλοδοξίες να τον διαδεχθεί — έναν ρόλο που ο Ερντογάν προτιμά να κρατήσει για τον γιο του, Νετζμετίν Μπιλάλ Ερντογάν — ο πρόεδρος σχεδόν περιέκοψε στο μισό την χρηματοδότηση του ΥΠΕΞ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ήταν 0,4–0,5% τα προηγούμενα χρόνια και τον πήγε στο 0,289% το 2024 και στο 0,284% το 2025.

Αν εξαιρεθούν οι συμπληρωματικές πιστώσεις μέσης χρήσης, το ποσοστό είναι ακόμη μικρότερο. Για παράδειγμα, το 2024, το ΥΠΕΞ έλαβε 31,4 δισ. τουρκικές λίρες (περίπου 900 εκατ. ευρώ) από τον συνολικό κρατικό προϋπολογισμό των 14,7 τρισ. λιρών (περίπου 424 δισ. δολάρια), δηλαδή μόλις το 0,21%.

Η αντίδραση του Φιντάν

Για να αντισταθμίσει αυτές τις περικοπές, ο Φιντάν στράφηκε όλο και περισσότερο σε κονδύλια της ΕΕ για να χρηματοδοτήσει την κατασκοπευτική του ατζέντα.  Ένας ακόμη βασικός παίκτης στις μυστικές επιχειρήσεις της Τουρκίας είναι η Διεύθυνση Πληροφοριών της Γενικής Διεύθυνσης Ασφαλείας, που επιβλέπει ένα ευρύ δίκτυο πρακτόρων. Το Υπουργείο Εσωτερικών στέλνει αστυνομικούς στο εξωτερικό με πρόσχημα την ασφάλεια των πρεσβειών και προξενείων. Πολλοί από αυτούς  υπηρετούν και ως αξιωματικοί σύνδεσμοι για ζητήματα επιβολής του νόμου. Στην πραγματικότητα, όμως, λειτουργούν ως μυστικοί πράκτορες.

Ποιοι παρακολουθούνται

Το Nordic Monitor περιγράφει τις κινήσεις του Ερντογάν, ενώ σημειώνει πως η Ευρώπη φαίνεται να γνωρίζει την κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. «Τα τελευταία δέκα χρόνια, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει αξιοποιήσει εκτενώς αυτούς τους αστυνομικούς πληροφοριών για να κατασκοπεύσει χώρες της ΕΕ, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις τουρκικές κοινότητες της διασποράς ή στις ξένες πρεσβείες στην Τουρκία.

Στόχος αυτών των παρακολουθήσεων είναι πολιτικοί αντιφρονούντες, δημοσιογράφοι, ΜΚΟ και μέλη του κινήματος Γκιουλέν, ιδίως σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Αυστρία και η Ολλανδία.

Γιατί η ΕΕ «κάνει τα στραβά μάτια»

Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ γνωρίζει την κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από την τουρκική κυβέρνηση, δεν έχει λάβει ουσιαστικά μέτρα. Οι Βρυξέλλες δεν έχουν καταλογίσει ευθύνες στις τουρκικές αρχές, ούτε έχουν επιβάλει όρους ώστε να αποτραπούν μελλοντικές καταχρήσεις, αναφέρει το Nordic Monitor.

Ένας βασικός λόγος για τη σιωπή της ΕΕ είναι το λεγόμενο «χαρτί του μεταναστευτικού» που κρατά ο Ερντογάν. Ελέγχοντας τις ροές παράτυπων μεταναστών προς την ΕΕ μέσω Τουρκίας, ο Ερντογάν έχει αποσπάσει σημαντικές παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες. Η ΕΕ, φοβούμενη μια νέα μεταναστευτική κρίση, έχει δώσει προτεραιότητα στην άμεση ασφάλεια και τη διαχείριση των ροών, εις βάρος της επιβολής δημοκρατικών προτύπων.

Μέσα σε ένα κλίμα αυξανόμενης αστάθειας τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Μέση Ανατολή, οι Βρυξέλλες φαίνεται να διστάζουν να έρθουν σε ρήξη με την Τουρκία, μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ που έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας. Οι ηγέτες της ΕΕ επιδιώκουν να διατηρήσουν μια λειτουργική συνεργασία με την Άγκυρα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να κλείνουν τα μάτια στον αυταρχικό χαρακτήρα του καθεστώτος Ερντογάν, το οποίο συνεχίζει να καταπατά θεμελιώδη δικαιώματα, να καταστέλλει τη διαφωνία και να παραβιάζει το κράτος δικαίου», γράφει το Nordic Monitor και καταλήγει:

«Την ώρα που τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων χρησιμοποιούνται για να υπονομεύονται οι πολιτικές ελευθερίες και τα δημοκρατικά πρότυπα τόσο στην Τουρκία όσο και εντός της ΕΕ, η Ένωση μοιάζει διατεθειμένη να θυσιάσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στον βωμό του στρατηγικού πραγματισμού».