Η πυραυλική επίθεση στη βάση Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ από το Ιράν, ήταν μια βαθιά συμβολική πράξη, προσεκτικά υπολογισμένη ώστε να στείλει μήνυμα αποφασιστικότητας, αποφεύγοντας όμως μια ευρύτερη και πιο καταστροφική σύγκρουση.

Το Ιράν δήλωσε ρητά ότι ο αριθμός των πυραύλων που εκτοξεύτηκαν αργά στις 23 Ιουνίου ήταν ίσος με τον αριθμό των βομβών που έριξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, σηματοδοτώντας έτσι την πρόθεσή του να δώσει μια αναλογική απάντηση και όχι να κλιμακώσει ανεξέλεγκτα την κατάσταση.

Αυτή η συμμετρία στις ενέργειες αναδεικνύει την επιθυμία του Ιράν να δείξει ότι δεν θα αφήσει αναπάντητες τις επιθέσεις κατά της επικράτειάς του, αλλά ταυτόχρονα ότι δεν επιδιώκει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο.

Γιατί το Ιράν επέλεξε τη βάση Αλ Ουντέιντ ως στόχο;

Η βάση Αλ Ουντέιντ αποτελεί τη μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική εγκατάσταση στη Μέση Ανατολή και είναι η προωθημένη έδρα της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM), η οποία εποπτεύει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των Αμερικανών στην περιοχή. Δορυφορικές εικόνες της 20ής Ιουνίου έδειξαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν απομακρύνει περίπου 40 στρατιωτικά αεροσκάφη διαφόρων τύπων από τη βάση.

Κομβικό στοιχείο του συμβολικού χαρακτήρα της επίθεσης ήταν η εμφανής προσπάθεια να περιοριστούν οι απώλειες και οι παράπλευρες ζημιές. Αν και στόχευσε τη βάση Αλ Ουντέιντ, το Ιράν υπογράμμισε ότι επέλεξε μια στρατιωτική εγκατάσταση εκτός κατοικημένων περιοχών και, σύμφωνα με Καταριανούς αξιωματούχους, δεν υπήρξαν τραυματισμοί.

Αυτή η αυτοσυγκράτηση υποδεικνύει πως ο στόχος του Ιράν δεν ήταν η πρόκληση μαζικών θυμάτων αλλά η αποστολή ενός πολιτικού και στρατιωτικού μηνύματος. Με την παροχή προειδοποίησης και την προσεκτική επιλογή στόχων, το Ιράν επέτρεψε στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους να λάβουν μέτρα προστασίας, μειώνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο ανεπιθύμητης κλιμάκωσης.

Το Ιράν στέλνει μήνυμα αποτροπής περαιτέρω σύγκρουσης

Αυτή η τακτική θυμίζει την αντίδραση του Ιράν στη δολοφονία του Κασέμ Σολεϊμανί, επικεφαλής της Δύναμης Κουντς, ο οποίος περιγραφόταν ως ο δεύτερος πιο ισχυρός άνδρας στη χώρα. Το Ιράν είχε τότε απαντήσει με εκτόξευση πυραύλων σε ιρακινή βάση που φιλοξενούσε Αμερικανούς στρατιώτες τον Ιανουάριο του 2020, επίσης αφού είχε προηγηθεί προειδοποίηση και χωρίς να υπάρξουν θάνατοι.

Και στις δύο περιπτώσεις, το Ιράν επιδίωξε να ικανοποιήσει το εσωτερικό αίτημα για αντίποινα, ενώ παράλληλα έστειλε μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα — ειδικά στους περιφερειακούς δρώντες και τις παγκόσμιες δυνάμεις — ότι είναι ανοιχτό σε αποκλιμάκωση.

Αυτή η τακτική προσφέρει σε όλες τις πλευρές μια πιθανή έξοδο από περαιτέρω σύγκρουση, επιτρέποντας στους ηγέτες να δηλώσουν ότι ενήργησαν αποφασιστικά, χωρίς όμως να υπερβούν τα όρια που θα καθιστούσαν αδύνατη μια διπλωματική λύση.

Ποια είναι η βάση Αλ Ουτεΐντ

Η βάση Αλ Ουντέιντ φιλοξενεί το Συνδυασμένο Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ. Είναι  το νευραλγικό κέντρο της εναέριας ισχύος σε ολόκληρη την περιοχή ευθύνης της CENTCOM, η οποία εκτείνεται από την Αίγυπτο έως την Κεντρική Ασία. Είναι επίσης το επιχειρησιακό αρχηγείο της Βασιλικής Αεροπορίας του Ηνωμένου Βασιλείου στον Κόλπο.

Από τη βάση αυτή, Αμερικανοί, Βρετανοί και άλλοι Νατοϊκοί αξιωματικοί έχουν συντονίσει αεροπορικές εκστρατείες στο Ιράκ και τη Συρία, επιθέσεις με drones στην Υεμένη, και την υλικοτεχνική υποστήριξη επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν.

Κανένα από τα αεροσκάφη που συμμετείχαν στις επιθέσεις κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων στις 23 Ιουνίου δεν χρησιμοποίησε τις υποδομές της βάσης. Το Κατάρ είχε προηγουμένως ενημερώσει τις ΗΠΑ ότι δεν θα επέτρεπε τη χρήση της βάσης του για επιθέσεις κατά του Ιράν, με το οποίο διατηρεί παραδοσιακά καλές σχέσεις.

Το μακροπρόθεσμό καθεστώς της βάσης Αλ Ουντέιντ παραμένει ευαίσθητο, επειδή η βάση έχει καταστεί ένα αμφιλεγόμενο σύμβολο της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή, καθώς και της εξάρτησης των μοναρχιών του Κόλπου από τις ΗΠΑ για την ασφάλειά τους.

Το Κατάρ, ένα μικρό κράτος που ανησυχεί για το πόσο ευάλωτο είναι έναντι μεγαλύτερων γειτόνων, έχει επενδύσει σημαντικά για να διατηρήσει σταθερή την παρουσία των ΗΠΑ, δαπανώντας πάνω από 1 δισ. δολάρια για αναβαθμίσεις υποδομών, σύμφωνα με δημοσιεύματα.

Ωστόσο, ο ρόλος του Κατάρ παραμένει ευαίσθητος από τότε που οι περιφερειακές εντάσεις κλιμακώθηκαν μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Το 2024, Καταριανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η βάση Αλ Ουντέιντ δεν θα χρησιμοποιηθεί ως ορμητήριο για περιφερειακές ή εξωτερικές επιθέσεις, εν μέρει λόγω του φόβου για αντίποινα.