Η εντυπωσιακή κατάρρευση της αμερικανικής υποστήριξης στην Ουκρανία έχει αφήσει άναυδη την Ευρώπη, η οποία αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται πλέον σε αχαρτογράφητα νερά, βλέποντας τον πιο πιστό της σύμμαχο, την Ουάσινγκτον, να «φλερτάρει» με τον χειρότερο εχθρό της.

Πολλοί εξακολουθούν να μην μπορούν να καταλάβουν γιατί ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στράφηκε τόσο οργισμένα εναντίον του ηγέτη της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αναμασώντας τη βιτριολική παραπληροφόρηση που συνήθως ακούγεται από το Κρεμλίνο.

Η Ευρώπη βαδίζει στα τυφλά, αφού δεν ξέρει τα σχέδια των ΗΠΑ. Δεν ξέρει ούτε τι θα προτείνει η Ουάσινγκτον ούτε πότε. Δεν ξέρει πολύ περισσότερο τι θα ακολουθήσει στον πόλεμο της Ουκρανίας.

«Ο τρόπος με τον οποίο έγινε αυτό – το ένα χτύπημα μετά το άλλο, μέσα σε λίγες ημέρες – ήταν ένα πραγματικό σοκ» για την ήπειρο, δήλωσε η Armida van Rij, ανώτερη ερευνήτρια και επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος στην έγκυρη δεξαμενή σκέψης Chatham House, με έδρα το Λονδίνο.

Η δεινή θέση της Ευρώπης φαίνεται από τις κινήσεις του Μακρόν που συγκάλεσε τόσο βιαστικά δύο συνόδους κορυφής και σχεδιάζει επίσκεψη στην Ουάσινγκτον έχοντας μια σειρά από νέες ιδέες με στόχο να διαμορφώσουν το περίγραμμα μιας αβέβαιης νέας πραγματικότητας. Έχουν προταθεί προταθεί μια ειρηνευτική δύναμη, αύξηση των αμυντικών δαπανών και νέα στρατιωτική βοήθεια.

Η ανάδειξη ενός ηγέτη θα μπορούσε να βοηθήσει, λένε ορισμένοι ειδικοί και εξηγούν: Μια φυσιογνωμία που μπορεί να συσπειρώσει την Ευρώπη πίσω από μια οικουμενική πρόθεση, χτίζοντας μια γέφυρα μεταξύ Κιέβου και Ουάσινγκτον. Ο Κιρ Στάρμερ της Βρετανίας και ο Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας είναι οι πιο προφανείς υποψήφιοι και αμφότεροι θα επισκεφθούν την Ουάσινγκτον την επόμενη εβδομάδα, ταξίδια που έχουν αποκτήσει υπέρμετρη σημασία, σχολιάζει το CNN.

Η Ευρώπη είναι γνωστή για τις διαφωνίες της, που δεν της επιτρέπουν να αποκτήσει μια ενιαία και αποτελεσματική στάση. Και έτσι, τα ερωτήματα παραμένουν. «Δεν θέλουμε να σπάσουμε τη σχέση μας με την Αμερική», δήλωσε στο CNN ο Βρετανός αμυντικός αναλυτής Nicholas Drummond. «Αλλά τι κάνεις όταν ο στενότερος σύμμαχός σου πέφτει στο κρεβάτι με τον χειρότερο εχθρό σου;».

Το σοκ των Ευρωπαίων

Η Ευρώπη περίμενε ότι ο Τραμπ θα ενδιαφερόταν λιγότερο για τον αγώνα της Ουκρανίας για κυριαρχία από ό,τι η προηγούμενη κυβέρνηση Μπάιντεν, αλλά δεν ήταν προετοιμασμένη για μια τόσο ξαφνική, ξεκάθαρη και πικρή ρήξη. Η κατηγορία του Τραμπ στον Ζελένσκι ότι προκάλεσε την εισβολή της Ρωσίας ήταν συγκλονιστική. Σε συναισθηματικό επίπεδο, αλλά και σε πρακτικό, η Ευρώπη υπέστη σοκ.

Αλλά δεν θα έπρεπε. Επί μήνες, ο Τραμπ και ο στενός του κύκλος έδιναν σήματα ότι έφερναν μια τρανταχτή αλλαγή πολιτικής. Από τη στιγμή της εκλογικής νίκης του Τραμπ, δήλωσε η van Rij, “οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων θα έπρεπε να είχαν συγκεντρωθεί … για να βρουν ποιο θα ήταν το ευρωπαϊκό σχέδιο. Αλλά αυτό δεν συνέβη πραγματικά”. Αντ’ αυτού, περίμεναν μέχρι τώρα για να δράσουν με πραγματικό επείγοντα χαρακτήρα.

Κατά το CNN υπάρχουν δύο λύσεις: Μία με ειρηνευτική συμφωνία και μία χωρίς συμφωνία. Αλλά και οι δύο θα απαιτούσαν πιθανότατα μια ευρωπαϊκή ηγεσία, πολύ περισσότερο καθώς η κυβέρνηση  Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι οι προτεραιότητές της βρίσκονται στον Ινδο-Ειρηνικό και στα δικά της σύνορα έναντι των μεταναστών.

Ευρωπαϊκός στρατός στην Ουκρανία

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, έκανε την πρώτη σημαντική κίνηση για να σπρώξει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πίσω από έναν κοινό στόχο, ανακοινώνοντας αυτή την εβδομάδα μια σημαντική αλλαγή πολιτικής: Η Βρετανία θα ήταν έτοιμη να στείλει στρατιώτες για να διατηρήσει μια συμφωνημένη ειρήνη στην Ουκρανία.

Το Παρίσι εξέτασε για πρώτη φορά πέρσι το ενδεχόμενο να στείλει στρατό στην Ουκρανία, αλλά η πρόταση απορρίφθηκε κατηγορηματικά από την Ευρώπη. Ωστόσο παραμένουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Εάν οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ δεχθούν επίθεση από Ρώσους σε μη ΝΑΤΟϊκό έδαφος της Ουκρανίας, για παράδειγμα, τι επίπεδο αντίδρασης θα επισύρει;

Και η Βρετανία δεν έχει την ίδια στρατιωτική ισχύ που είχε πριν από τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Μια επώδυνη διάσπαση

Η αποστολή ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία δεν είναι πολύ δημοφιλής στην Ευρώπη. Η Πολωνία για παράδειγμα, η οποία διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και είναι σημαντικός παίκτης στην Ουκρανία, είναι απρόθυμη, φοβούμενη ότι αυτό θα έκανε τα δικά της σύνορα πιο ευάλωτα.

Σε περίπτωση που διαμορφωθεί μια άτυπη, μικρότερη ευρωπαϊκή ηγετική ομάδα, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ πιθανότατα θα περιμένει να συμμετάσχει. Θα προσέλθει στο τραπέζι με δυσάρεστες αλήθειες για τα μεγαλύτερα έθνη, όπως η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία, σχετικά με τις αμυντικές δαπάνες.

Και η Γερμανία έχει εκλογές την Κυριακή. Ο πιθανώς επερχόμενος καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, στη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα διατύπωσε σκληρή θέση για την Ουκρανία.

Όμως οι γερμανικές στρατιωτικές δαπάνες ανέρχονται στο πενιχρό 1,5% του ΑΕΠ. Ο πόλεμος της Ρωσίας έχει ήδη περιορίσει τη φωνή της Γερμανίας στην Ευρώπη σε θέματα άμυνας -το Βερολίνο πέρασε δεκαετίες σφυρηλατώντας στενότερους οικονομικούς δεσμούς με τη Μόσχα, παρά τις διαμαρτυρίες της Πολωνίας- και ο Μερτς θα αγωνιστεί να την ανακτήσει.

Συμφωνία για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει η πιθανότητα ο Ζελένσκι να απορρίψει μια ειρηνευτική συμφωνία, από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Μπορεί ακόμα ο Πούτιν να μην δεχτεί ειρηνευτική δύναμη. Έτσι ο πόλεμος θα συνεχιστεί χωρίς την βοήθεια των ΗΠΑ στην Ουκρανία και χωρίς ορατό τέλος. Τότε είναι που το Κίεβο θα χρειαστεί ευρωπαϊκή στρατιωτική βοήθεια.

Η ταξινόμηση των κομματιών από την διάλυση μιας σχέσης ασφαλείας με την Αμερική που διήρκεσε δεκαετίες θα ήταν επώδυνη και περίπλοκη δουλειά για την Ευρώπη.  Αλλά η Ευρώπη συνειδητοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι μπορεί να είναι απαραίτητη.

«Οι ΗΠΑ απομακρύνονται από 70 χρόνια συνεργασίας», δήλωσε αυτή την εβδομάδα Βρετανός βουλευτής στο CNN. «Παραμένουν βασικός πυλώνας του ΝΑΤΟ και ελπίζω ότι αυτό θα αντέξει στο πέρασμα του χρόνου- αλλά πρέπει να παραμείνουν με καθαρό μάτι όσον αφορά τους αντιπάλους και τους συμμάχους τους».