Ανταπόκριση από την Ιταλία για την ΕΡΤ: Κρίστιαν Μαυρής
Η πρόσφατη, έντονη σεισμική δραστηριότητα στο Αιγαίο απασχολεί και προβληματίζει και τη γειτονική Ιταλία, τόσο για την κοντινή απόσταση όσο και για μια ‘γεωλογική συγγένεια’, εφόσον και οι δύο χώρες είναι παραδοσιακά σεισμικά και ηφαιστειακά ενεργές.
Ο ανταποκριτής της ΕΡΤ στην Ιταλία, Κρίστιαν Μαυρής, συνομίλησε αποκλειστικά με τον Καθ. Κάρλο Ντολιόνι, γεωφυσικός και Πρόεδρος του Ιταλικού Εθνικού Ινστιτούτου Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας (INGV). Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη.
(Κρίστιαν Μαυρής)
Κύριε καθηγητά, παρακολουθείτε το φαινόμενο από την Ιταλία; Τι μπορείτε να μας πείτε γι’ αυτό, τι ιδέα έχετε διαμορφώσει;
(Κάρλο Ντολιόνι)
Το Ιταλικό Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας παρακολουθεί τη σεισμικότητα, προφανώς της Ιταλίας, αλλά και ολόκληρης της Μεσογείου και ολόκληρου του κόσμου. Αλλά στη Μεσόγειο, έχει επίσης την ευθύνη του Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι, ένα θεσμικό ρόλο σε διεθνές επίπεδο και εντός της Μεσογείου ώστε να δίνει προειδοποιήσεις για τσουνάμι για σεισμούς που συμβαίνουν οπουδήποτε στη Μεσόγειο και να προειδοποιεί τα γειτονικά έθνη.
Οπότε παρακολουθούμε και τη σεισμικότητα της Ελλάδας, η οποία σχετίζεται σαφώς με το γεγονός ότι το Ιόνιο Πέλαγος και το βόρειο τμήμα της Αφρικής κατεβαίνουν κάτω από την Ελλάδα, ένα φαινόμενο που ονομάζεται ακριβώς υποβύθιση και το οποίο παράγει αυτά τα δύο θεμελιώδη γεωλογικά, γεωδυναμικά φαινόμενα που είναι η ηφαιστειότητα, τα ενεργά ηφαίστεια όπως η Σαντορίνη, και η σεισμικότητα, το άνοιγμα του Αιγαίου, κατά μερικά εκατοστά το χρόνο και αυτό το άνοιγμα είναι υπεύθυνο για τη σεισμικότητα που βλέπουμε αυτές τις μέρες.
(Κρίστιαν Μαυρής)
Δεδομένης της σεισμικής και της ηφαιστειακής ιστορίας της περιοχής, τι πρέπει να περιμένουμε;
(Κάρλο Ντολιόνι)
Κάθε σεισμός, κάθε ακολουθία, για εμάς είναι ένα πείραμα στο οποίο προσπαθούμε να μάθουμε. Αυτό που συμβαίνει στα Δωδεκάνησα και βορειοανατολικά της Σαντορίνης είναι αρκετά σημαντική σεισμική δραστηριότητα, διότι υπάρχουν πολλά επεισόδια μεγέθους τεσσάρων έως πέντε (βαθμών Richter).
Είχαμε επίσης σεισμούς μεγέθους πέντε και λίγο μεγαλύτερα. Αυτό σημαίνει ότι η ακολουθία δεν παρουσιάζει απώλεια ενέργειας. Αντίθετα, αυξάνεται από την άποψη του μεγέθους και του αριθμού των σεισμών.
Άρα δεν έχουμε φτάσει ακόμα σε αυτό που ονομάζεται mainshock, δηλαδή έναν κύριο σεισμό μετά τον οποίο υπάρχει μια εξασθένηση, που όλοι οι γεωφυσικοί γνωρίζουν ως νόμο του Omori, δηλαδή μια εκθετική μείωση του αριθμού των σεισμών και του μεγέθους τους με την πάροδο του χρόνου. Αυτό δεν έχει φτάσει ακόμα.
Έτσι, οι Ελληνικές Αρχές, κατά τη γνώμη μου, κάνουν πολύ καλά που είναι πολύ επιφυλακτικές, εξαιρετικά προσεκτικές σχετικά με το τι συμβαίνει, γιατί η ιστορία μας διδάσκει ότι εδώ έχουν γίνει μεγάλοι σεισμοί, όπως αυτός του 1956 με μέγεθος πιθανώς 7,7 (Ρίχτερ). Ακόμα και αν εκείνη την εποχή η ικανότητα υπολογισμού του μεγέθους δεν είναι αυτή που έχουμε σήμερα, αλλά ήταν σίγουρα ένας σεισμός με μέγεθος μεγαλύτερο από 7,5 (Richter), άρα ένας πολύ πολύ ενεργητικός σεισμός.
Αυτό σημαίνει ότι αυτού του είδους οι σεισμοί μπορεί να ξανασυμβούν σε αυτή την περιοχή, γιατί ξέρουμε ότι η φύση, ό,τι έχει κάνει στο παρελθόν, θα το ξανακάνει και στο μέλλον. Οπότε είναι σωστό να έχουμε τη μέγιστη δυνατή προσοχή.
Ένα άλλο πράγμα είναι τα ηφαίστεια, προφανώς υπάρχει η Σαντορίνη, υπάρχουν και τα άλλα υποθαλάσσια ηφαίστεια, όπως το Kolumbo.
Και ξέρουμε ότι η Σαντορίνη, για παράδειγμα, ανεβαίνει (ως υψόμετρο) με ρυθμό περίπου ενός εκατοστού το μήνα, άρα βρίσκεται σε μια φάση αστάθειας, και αυτό μας λέει ότι επομένως το ηφαίστειο βρίσκεται σε μια φάση όπου, στο βάθος, το μάγμα πιθανώς συσσωρεύεται. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί ποτέ να φτάσει στην επιφάνεια, όπως ακριβώς έγινε το 2011-2012, όταν υπήρξε ένα παρόμοιο φαινόμενο και το μάγμα πιθανώς σταμάτησε σε βάθος.
(Κρίστιαν Μαυρής)
Τι μπορούν να κάνουν οι αρχές και ο τοπικός πληθυσμός σε αυτή την κατάσταση;
(Κάρλο Ντολιόνι)
Νομίζω ότι όσο συνεχίζουμε να βλέπουμε σεισμικά επεισόδια όπως το σημερινό – μέσα σε τρεις ώρες υπήρξαν τέσσερις σεισμούς μεγέθους μεγαλύτερου των 4,5 (Richter) – αυτό σημαίνει ότι, ακολουθώντας τους νόμους της σεισμικότητας ο νόμος Gutenberg-Richter, που ήταν η κύρια αναφορά μας, αυτό μας λέει ότι μπορούμε ακόμα να περιμένουμε επεισόδια μεγαλύτερου μεγέθους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί και μπορούμε επίσης να περιμένουμε κάποια πολύ ενεργητικά επεισόδια.
Επαναλαμβάνω: η ακολουθία αυξάνεται αντί να μειώνεται, και αυτό είναι ένα σημαντικό σημάδι. Μέχρι να δούμε μια κάθοδο, είναι σωστό να διατηρήσουμε την απόλυτη προσοχή, όπως νομίζω ότι σωστά κάνουν οι Ελληνικές Αρχές.
(Κρίστιαν Μαυρής)
Είστε σε επαφή με τους Έλληνες συναδέλφους σας σε αυτό το στάδιο;
(Κάρλο Ντολιόνι)
Έχουμε πολιτιστικές ανταλλαγές και προφανώς, και σε αυτές τις ημέρες έκτακτης ανάγκης, οι γεωφυσικοί μας είναι σε επαφή με κάποιους συναδέλφους ακριβώς από το Ελληνικό Γεωφυσικό Παρατηρητήριο.
