Η ανακάλυψη ενός ασυνήθιστου τάφου της Εποχής του Χαλκού στους λόφους της νοτιοδυτικής Σκωτίας ρίχνει φως σε μια κρίσιμη στιγμή που έπληξε μια προϊστορική κοινότητα πριν από περισσότερες από τρεις χιλιετίες. Ανασκαφές κοντά στο λόφο Twentyshilling, περίπου τρία μίλια νότια του Sanquhar στο Dumfries και το Galloway, αποκάλυψαν τον τάφο στο πλαίσιο εργασιών πριν από την κατασκευή ενός αιολικού πάρκου.

Αρχαιολόγοι από την GUARD Archaeology πραγματοποίησαν επιτόπια έρευνα το 2020 και το 2021 κατά μήκος της σχεδιαζόμενης διαδρομής πρόσβασης στο αιολικό πάρκο, μια περιοχή που προηγουμένως θεωρούνταν ότι παρουσίαζε ελάχιστα σημάδια προϊστορικής ζωής. Αποκάλυψαν έναν τύμβο της Εποχής του Χαλκού (έναν χωμάτινο τάφο) με μια πυκνά συσκευασμένη συστάδα πέντε κεραμικών τεφροδόχων μέσα σε ένα κεντρικό λάκκο. Η ανάλυση των οστών μέσα στα αγγεία έδειξε ότι ανήκαν σε τουλάχιστον οκτώ άτομα και είχαν εναποτεθεί σε ένα μόνο τάφο που έλαβε χώρα μεταξύ 1439 και 1287 π.Χ.

Η διάταξη των τεφροδόχων και η κατάσταση των οστών υποδηλώνουν ότι οι νεκροί αποτεφρώνονταν και θάβονταν σχεδόν αμέσως και όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό διαφοροποιεί τον τύμβο του Twentyshilling από πολλούς άλλους χώρους ταφής της Εποχής του Χαλκού στη Σκωτία, όπου συχνά υπάρχουν ενδείξεις ότι τα σώματα παρέμειναν εκτεθειμένα για κάποιο χρονικό διάστημα πριν από την αποτέφρωσή τους και οι τάφοι ξαναχρησιμοποιήθηκαν για γενιές. Για τον τύμβο του Twentyshilling, δεν υπάρχουν στοιχεία για παρατεταμένη τελετουργική δραστηριότητα. Αντίθετα, υποδηλώνουν ένα ξαφνικό και συγκεντρωμένο επεισόδιο θανάτου.

Εξαιτίας αυτού, οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να ανήκαν όλοι στην ίδια οικογένεια ή κοινωνική ομάδα. Κάθε τεφροδόχος φαίνεται να περιείχε περισσότερα από ένα άτομα, με έναν συνδυασμό ενήλικων και νεαρών ατόμων, κάτι που είναι τυπικό για τις ταφές της Εποχής του Χαλκού σε όλη τη Σκωτία. Το γεγονός ότι και οι πέντε τεφροδόχοι τοποθετήθηκαν ταυτόχρονα, υποδηλώνει εξαιρετικές περιστάσεις και όχι μια συνήθη ταφική πρακτική.

Άλλες ανασκαφές σε κοντινή απόσταση αποκάλυψαν μια μικρή ομάδα παλαιότερων λάκκων από την ύστερη Νεολιθική εποχή , μεταξύ περίπου 2867 και 2504 π.Χ. Αυτά τα χαρακτηριστικά αποδεικνύουν ότι πολύ πριν από αυτή την εποχή, το τοπίο είχε μεγάλη σημασία, καθώς οι άνθρωποι επέστρεφαν στην ίδια τοποθεσία για πολλούς αιώνες, πιθανώς λόγω προγονικής μνήμης και όχι λόγω συνεχούς εγκατάστασης.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, μια τέτοια μαζική ταφή μπορεί να υποδηλώνει μια περίοδο ακραίας πίεσης, όπως λιμό ή άλλου είδους καταστροφικό γεγονός, που προκάλεσε τον θάνατο πολλών ανθρώπων σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτή η εξήγηση υποστηρίζεται από στοιχεία από άλλες τοποθεσίες της Εποχής του Χαλκού στο Ντάμφρις και το Γκάλογουεϊ, με σημάδια κακουχιών, μείωσης του πληθυσμού και εγκατάλειψης σε άλλα μέρη της περιοχής.

Τα ευρήματα από το Twentyshilling δημιουργούν ένα σπάνιο στιγμιότυπο της προϊστορικής ζωής και θανάτου στη νότια Σκωτία, δείχνοντας πώς αυτές οι αρχαίες κοινότητες αντέδρασαν στην κρίση και πόσο βαθιά ήταν συνδεδεμένες οι ζωές τους με τα τοπία στα οποία κατοικούσαν.