Οι οπλίτες της αρχαίας Ελλάδας ήταν βαριά οπλισμένοι στρατιώτες πεζικού που πολεμούσαν σε σχηματισμό φάλαγγας, με κύριο στόχο την υπεράσπιση της πατρίδας τους.
Προερχόμενοι κυρίως από τις μεσαίες τάξεις των ελεύθερων πολιτών, οι οπλίτες δεν ήταν επαγγελματίες στρατιώτες, αλλά πολίτες που εκπλήρωναν το καθήκον τους σε καιρό πολέμου.
Ο εξοπλισμός τους, που περιλάμβανε ασπίδα, κράνος και δόρυ, ήταν βαρύς και απαιτούσε προσωπική φροντίδα και συντήρηση.
Η στρατιωτική θητεία θεωρούνταν τιμή, ενώ οι μάχες αποσκοπούσαν στην υποταγή και όχι στην καταστροφή του αντιπάλου, διατηρώντας έτσι την κυρίαρχη τάξη των ελεύθερων πολιτών.
Οι Σπαρτιάτες, γνωστοί για την αυστηρή εκπαίδευσή τους, ξεχώριζαν με το γράμμα «Λ» στις ασπίδες τους.
Πιο αναλυτικά
Ο οπλίτης στην αρχαία Ελλάδα, ήταν στρατιώτης πεζικού με βαρύ οπλισμό που πολεμούσε σε σχηματισμό φάλαγγας.
Ο πειθαρχημένος οπλίτης της πόλης-κράτους, εμφανίστηκε τον 7° αιώνα, με ιερή αποστολή να υπερασπίζεται την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας του.
Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη «φάλαγγα» ήταν ο Όμηρος που απέδωσε την έννοια της οργανωμένης γραμμής μάχης. Η τακτική ήταν απλή.
Διαδοχικές σειρές από βαριά οπλισμένους οπλίτες, σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους, έρχονταν σε μετωπική σύγκρουση με την αντίπαλη ομάδα οπλιτών.
Κάθε οπλίτης κάλυπτε με την ασπίδα του, την αριστερή μόνο πλευρά του, που ήταν και η δεξιά του διπλανού του .
Ο Θουκυδίδης, ήταν ο πρώτος που επισήμανε την τάση των οπλιτών, να στρίβουν ασυναίσθητα δεξιά στην μάχη για να καλύψουν εκείνη την πλευρά τους.
Σκοπός κάποιου πολέμου κατά την εποχή των πόλεων-κρατών, δεν ήταν η απόλυτη καταστροφή της αντίπαλης πόλης, αλλά η υποταγή της, ώστε να πληρώνει φόρο υποτέλειας….
Η καταγωγή των οπλιτών
Οι οπλίτες κατάγονταν από τις μεσαίες τάξεις των ελεύθερων πολιτών, που ήταν η πιο σημαντική και ανερχόμενη πολιτική δύναμη των πόλεων-κρατών. Οι οπλίτες με εξαίρεση τους Σπαρτιάτες, δεν ήταν επαγγελματίες στρατιώτες. Ήταν πολίτες που έκαναν το χρέος τους προς την πατρίδα σε περίοδο πολέμου.
Στις περισσότερες ζωγραφικές ή γλυπτικές αναπαραστάσεις αναπαρίστανται μόνο με τρία στοιχεία: ασπίδα, κράνος και δόρυ
Ο βασικός κανόνας στους πολέμους που διεξήγαγαν οι Έλληνες στην αρχαιότητα, ήταν η αποφυγή της αιματοχυσίας.
Δεν επεδίωκαν πολύνεκρες μάχες, οι οποίες θα αποστερούσαν το πιο ζωτικό, οικονομικά και πολιτικά, κομμάτι της. Την κυρίαρχη τάξη των ελεύθερων πολιτών.
Ο πόλεμος υπηρετούσε τα δημοκρατικά συμφέροντα της Αθήνας ακόμη και αν έβλαπτε των αντιπάλων. Ο Αισχύλος θεωρούσε την περίοδο που υπηρέτησε ως οπλίτης, την σπουδαιότερη της ζωής του.
Ο οπλισμός, διακρινόταν σε επιθετικό και αμυντικό, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στην αμυντική θωράκιση του πολεμιστή.
Η λέξη οπλίτης προέρχεται από το «όπλον», που σήμαινε αρχικά την ασπίδα. Επομένως οπλίτης, ήταν εκείνος που έφερε την ασπίδα.
Άλλα μέρη του οπλισμού ήταν: οι επωμίδες, οι κνημίδες, ο θώρακας και το ξίφος. Οι οπλίτες συνήθως φόραγαν την πανοπλία τους, λίγο πριν τη μάχη, καθώς ο εξοπλισμός ήταν ιδιαίτερα βαρύς – έφτανε ακόμα και τα 27 κιλά.
Έπρεπε ο ίδιος να φροντίζει την προμήθεια και την συντήρηση του ατομικού του οπλισμού.
Η πρώτη σειρά μόνο πολεμούσε, ενώ οι πίσω σειρές έσπρωχναν, με σκοπό τη δημιουργία ρήγματος στην πλευρά του αντιπάλου
Πολλές φορές οι πατεράδες μεταβίβαζαν τα όπλα τους στους γιους τους, καθώς εκτός από τη βαριά κληρονομιά που τους έδιναν τους γλύτωναν και από μια μεγάλη δαπάνη.
Αυτή η συνήθεια πολλές φορές δημιουργούσε σύγχυση την ώρα της μάχης, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συμπλοκές μεταξύ φίλιων οπλιτών.
Οι Σπαρτιάτες είχαν επάνω στην ασπίδα τους χαραγμένο το γράμμα «Λ» . Η εκπαίδευση ήταν καθημερινή από τη νεανική ηλικία στις παλαίστρες και στα διάφορα αθλήματα και σταδιακά γινόταν οργανωμένα αναλόγως την πόλη και φυσικά τη χρονική περίοδο που εξετάζουμε.
