Ο Πειραιάς, γνωστός σήμερα ως σημαντικό λιμάνι της Ελλάδας, ονομαζόταν παλαιότερα «Λιμάνι του Λιονταριού» ή Porto Leone από τους ναυτικούς της Δύσης.
Το όνομα προήλθε από ένα εντυπωσιακό μαρμάρινο άγαλμα λιονταριού που στεκόταν στην είσοδο του λιμανιού από τον 4ο ή 5ο αιώνα μ.Χ. και αποτελούσε σύμβολο της δύναμης της αρχαίας Ελλάδας.
Το 1687, οι Βενετοί κατέλαβαν το άγαλμα και το μετέφεραν στη Βενετία, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Παρά την απουσία του, το λιοντάρι παραμένει ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορικής ταυτότητας του Πειραιά.
Πιο αναλυτικά
Πριν ο Πειραιάς λάβει το όνομα που γνωρίζουμε όλοι σήμερα, οι χάρτες των ναυτικών της Δύσης έγραφαν κάτι άλλο: Porto Leone. Το Λιμάνι του Λιονταριού.
Ένα παρατσούκλι που σκέπασε το αρχαίο του όνομα για αιώνες και ξεπήδησε από ένα μάρμαρο, ένα σύμβολο, και ένα λάφυρο που δεν μας το γύρισαν ποτέ.
Το Λιοντάρι που έδωσε όνομα σε ολόκληρη την πόλη δεν ήταν φανταστικό. Ήταν ένα επιβλητικό, μαρμάρινο άγαλμα ύψους σχεδόν τριών μέτρων, σμιλεμένο με τόση ακρίβεια που έμοιαζε να ζωντανεύει στο φως του ήλιου. Στεκόταν φρουρός στην είσοδο του λιμανιού, ήδη από τον 4ο ή 5ο αιώνα μ.Χ., όταν η Αθήνα ήταν μια σκιά της αρχαίας της δόξας και ο Πειραιάς μια εμπορική δίοδος για τον Βυζαντινό κόσμο.
Οι Βενετοί ναυτικοί, που πηγαινοέρχονταν στο Αιγαίο, εντυπωσιάστηκαν τόσο από το άγαλμα που άρχισαν να αποκαλούν ολόκληρο το λιμάνι Porto Leone. Έτσι μπήκε στα ναυτικά χρονικά της Ευρώπης. Ήταν ένα λιμάνι με λιοντάρι. Ένα σημείο αναφοράς. Μια μορφή που τρομοκρατούσε, θαύμαζε και υπενθύμιζε τη δύναμη της αρχαίας Ελλάδας.
Όμως το 1687, όταν ο Μοροζίνι επιτέθηκε στην Αθήνα και ανατίναξε τον Παρθενώνα, η Βενετία πήρε μαζί της και το λιοντάρι του Πειραιά. Το μετέφεραν προσεκτικά και το τοποθέτησαν στην είσοδο του οπλοστασίου τους, στο Arsenale της Βενετίας, εκεί όπου βρίσκεται ακόμη και σήμερα. Είναι ένα από τα τέσσερα λιοντάρια που στέκουν στην είσοδο, και το μόνο που έχει ελληνική καταγωγή. Πάνω του έχουν χαραχθεί και γραμμές σε ρουνικό αλφάβητο, πιθανότατα από Σκανδιναβούς μισθοφόρους που υπηρετούσαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία – ένα ανεξήγητο graffiti της ιστορίας που μπλέκει τον Πειραιά με τη Σκανδιναβία και τη Βενετία.
Στην Ελλάδα λίγοι γνωρίζουν αυτή την ιστορία. Το άγαλμα υπάρχει ακόμα, αλλά όχι εδώ. Δεν είναι στο λιμάνι που του έδωσε το όνομα. Είναι στο εξωτερικό, σε μια χώρα που το έχει σαν λάφυρο νίκης, αλλά και σαν τρόπαιο μνήμης. Για τους Πειραιώτες, όμως, το λιοντάρι αυτό παραμένει σύμβολο μιας ταυτότητας που προηγήθηκε του ονόματος, και μιας εποχής που ο Πειραιάς ήταν ορατός σε όλη τη Μεσόγειο όχι για το εμπόριο του, αλλά για το λιοντάρι του.
