Στις 27 Ιανουαρίου 1976, αποφασίστηκε η καθιέρωση της δημοτικής ως η μόνη γλώσσα διδασκαλίας στα ελληνικά σχολεία, μετά από σύσκεψη στο υπουργείο Παιδείας με τη συμμετοχή του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή και άλλων αξιωματούχων.
Η απόφαση αυτή, που σηματοδότησε το τέλος της καθαρεύουσας, αποτέλεσε μέρος μιας ευρύτερης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και αντιμετώπισε αντιδράσεις από συντηρητικούς κύκλους, ενώ οι δημοτικιστές την υποδέχτηκαν θετικά.
Η μετάβαση στη δημοτική γλώσσα έγινε σταδιακά, με το νομοσχέδιο να ψηφίζεται στις 7 Απριλίου 1976 και να εφαρμόζεται πλήρως από τη σχολική χρονιά 1976-77. Το 1982, καταργήθηκε και το πολυτονικό σύστημα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.
Πιο αναλυτικά
Ήταν 27 Ιανουαρίου του 1976. Τότε, μετά από μια πολύωρη σύσκεψη στο υπουργείο Παιδείας αποφασίστηκε ότι η δημοτική θα καθιερωθεί ως η μόνη γλώσσα διδασκαλίας σε όλες τις τάξεις.
Σε αυτή τη σύσκεψη βρέθηκε ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ συμμετείχαν και ο υπουργός Παιδείας, οι υφυπουργοί, ακαδημαϊκοί και πρυτάνεις. Παρών ήταν και ο εμπνευστής της μεγάλης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης πριν την δικτατορία, Ευάγγελος Παπανούτσος.
Η συζήτηση δεν ήταν μόνο για το γλωσσικό ζήτημα. Ήταν γενικά για τις παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος. Αλλά η κατάργηση της καθαρεύουσας μονοπώλησε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Τα βιβλία άλλωστε θα έπρεπε να ξαναγραφτούν στη δημοτική, σύμφωνα με την απόφαση, ενώ και τα κείμενα των αρχαίων θα έπρεπε να διδάσκονται από μετάφραση.
Οι συντηρητικοί αντέδρασαν αμέσως, Οι δημοτικιστές ωστόσο ήταν πλειοψηφία στον ελληνικό πληθυσμό και πανηγύρισαν. Ο υπουργός Παιδείας Γεώργιςο Ράλλης ανέφερε στη Βουλή ότι «Καθαρεύουσα και δημοτική είναι τέκνα της αρχαίας ελληνικής. Η καθαρεύουσα σαν πρωτότοκη πέθανε. Και σήμερα με αυτό το νομοσχέδιο, υπογράφουμε τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της».
Η απόφαση δεν αιφνιδίασε κανέναν πάντως. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε δηλώσει ότι οι προτεραιότητες του ήταν η εξωτερική πολιτική και η παιδεία. Και η γλώσσα ήταν θεμελιώδης για τη δεύτερη και έπρεπε να επιλυθεί ο γλωσσικός διχασμός.
Η ολική μετάβαση έγινε σταδιακά βέβαια. Το νομοσχέδιο για παράδειγμα που έλεγε για τη μετάβαση στη δημοτική, γράφτηκε στην καθαρεύουσα. Ο Ράλλης έλεγε ότι δεν μπορούσε να γίνει χρήση της δημοτικής στα νομικά κείμενα ακόμα. Το ίδιο είπε και για τη χρήση του πολυτονικού, ότι ακόμα δηλαδή δεν είχε έρθει η ώρα.
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε στη Βουλή στις 7 Απριλίου του 1976. Μόνο το ΚΚΕ δεν το υπερψήφισε, κυρίως για τις υπόλοιπες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Η σχολική χρονιά 1976-77 ήταν η πρώτη που τα μαθήματα διδάχτηκαν αποκλειστικά στην δημοτική. Το 1982 καταργήθηκε και το πολυτονικό, όπου οι αντιδράσεις ήταν πολύ πιο έντονες.
