Ένα κρανίο ηλικίας 350 ετών που είχε εντοπιστεί στη Βολιβία, βρισκόταν ως έκθεμα σε ελβετικό μουσείο, αλλά με λάθος «ταυτότητα».

Νέα έρευνα αποκαλύπτει μια λανθασμένη σήμανση – και μια μυστηριώδη τελετουργία χαραγμένη στο οστό.

Το κεφάλι, που για καιρό θεωρούνταν ότι ανήκε σε άνδρα των Ίνκας, στην πραγματικότητα ανήκει σε κάποιον εντελώς διαφορετικό – σε ένα μέλος των Aymara, μιας ομάδας ιθαγενών από τα ορεινά της Βολιβίας. Αυτή η αναπάντεχη τροπή προέρχεται από νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 27 Αυγούστου στο International Journal of Osteoarchaeology.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1800, ένας Ελβετός συλλέκτης παρέλαβε το κεφάλι στη Βολιβία. Αργότερα το έδωσε σε ένα μουσείο στη Λωζάνη, μαζί με ένα χειρόγραφο σημείωμα που έλεγε ότι ήταν από άτομο των Ίνκας. Αυτή η ετικέτα παρέμεινε για πάνω από 100 χρόνια.

A mummified skull from Bolivia was long thought to be of an Inca man, but a new study finds it had a different history. https://t.co/dDU5DMvKze

— Live Science (@LiveScience) September 12, 2025

Όμως οι ερευνητές άρχισαν να σκάβουν βαθύτερα για να μελετήσουν το σχήμα του κρανίου, το οποίο είχε παραμορφωθεί σκόπιμα κατά την παιδική ηλικία. Αυτό το είδος διαμόρφωσης του κρανίου ήταν συνηθισμένο στους αρχαίους πολιτισμούς της Νότιας Αμερικής, αλλά το ακριβές στυλ ταίριαζε με αυτό που είναι γνωστό από τους Aymara, όχι από τους Ίνκας.

Η τοποθεσία που αναφέρεται στο σημείωμα του συλλέκτη ταιριάζει επίσης με την περιοχή των Aymara. Τώρα πιστεύεται ότι το κεφάλι προέρχεται από ένα chullpa – ένα είδος πέτρινου ταφικού πύργου που συναντάται στις Άνδεις, ιδίως γύρω από τη λίμνη Τιτικάκα. Χάρη στον ψυχρό, ξηρό αέρα σε μεγάλα υψόμετρα, το κεφάλι πιθανώς μουμιοποιήθηκε με φυσικό τρόπο με την πάροδο του χρόνου.

Μια από τις πιο ασυνήθιστες λεπτομέρειες είναι μια βαθιά τομή στο πάνω δεξί μέρος του κρανίου – σημάδι απόπειρας trepanation. Αυτή είναι μια αρχαία πρακτική όπου οι άνθρωποι έκοβαν ή άνοιγαν τρύπες στο κρανίο, συχνά για να ανακουφίσουν την πίεση μετά από έναν τραυματισμό ή για πνευματικούς λόγους.

Αλλά σε αυτή την περίπτωση, η τομή δεν είχε τελειώσει. Δεν έφτασε μέχρι το τέλος και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το άτομο είχε κάποιου είδους τραυματισμό στο κεφάλι. Αυτό οδηγεί τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι η επέμβαση πιθανώς έγινε στο πλαίσιο μιας τελετουργίας ή μιας πολιτιστικής παράδοσης – όχι για την αντιμετώπιση μιας πληγής.

Το μουσείο δεν έχει δεχτεί ακόμη κανένα αίτημα επαναπατρισμού, αλλά το μέλλον του μπορεί να εξαρτηθεί από το τι θα αποφασίσουν οι κοινότητες των Aymara.