Η Νέμεσις ήταν θεότητα και συγχρόνως η προσωποποίηση της Θείας Δίκης.

Ήταν κόρη της Νύκτας και αναφέρουν πως κάποτε την είχε ερωτευτεί ο Δίας κι εκείνη μεταμορφωνόταν συνεχώς για να τον αποφύγει.

Στο τέλος είχε πάρει τη μορφή χήνας, αλλά δεν είχε καταφέρει να σωθεί γιατί ο Δίας μεταμορφώθηκε την ίδια στιγμή σε κύκνο κι ενώθηκε μαζί της.

Τα αβγό που είχε γεννήσει η Νέμεση το είχαν μαζέψει κάποιοι βοσκοί και το είχαν δώσει στη Λήδα. Από εκείνο το αβγό είχαν γεννηθεί η Ελένη και οι Διόσκουροι.

Ως θεότητα η Νέμεσις απέδιδε στον καθένα την ευτυχία ή δυστυχία που αντιστοιχούσε στην αξία του. Ο ρόλος της ήταν συγγενικός με αυτόν των Μοιρών.

Μόνο που οι Μοίρες είχαν σχέση με την ειμαρμένη, προαποφάσιζαν τη μοίρα των ανθρώπων πριν ακόμη γεννηθούν, ενώ η Νέμεσις επιβράβευε ή τιμωρούσε κάποιον με γνώμονα το δίκαιο.

Ήταν η προσωποποίηση της θείας εκδίκησης, όπως οι Ερινύες, αλλά δεν τιμωρούσε μόνο το έγκλημα, αλλά και κάθε «υπερβολή» και αλαζονεία. Τιμωρούσε τους υπερόπτες και προσπαθούσε να φέρει την ισορροπία ανάμεσα στην τύχη των ανθρώπων.

Έτσι ο Κροίσος, γεμάτος πλούτη και αλαζονεία, οδηγήθηκε από την Νέμεση στην εκστρατεία εναντίον του Κύρου και καταστράφηκε.

Στον Ραμνούντα της Αττικής, κοντά στο Μαραθώνα, λατρευόταν η Νέμεσις ως Ραμνουσία κι είχε περίφημο ιερό. Το άγαλμά της θεάς το είχε σμιλεύσει ο Φειδίας από μάρμαρο της Πάρου, που είχαν φέρει οι Πέρσες στο Μαραθώνα και το προόριζαν για να στήσουν τρόπαιο για τη νίκη που θα πραγματοποιούσαν ενάντια στους Αθηναίους. Επειδή οι Πέρσες είχαν δείξει μεγάλη σιγουριά για τη νίκη τους, υπερβολή και αλαζονεία, η θεά τους τιμώρησε. Υποκίνησε τον αθηναϊκό στρατό στο Μαραθώνα κι οι Πέρσες ηττήθηκαν.

Αργότερα η Νέμεσις ταυτίστηκε με την Αδράστεια, παριστανόταν ως παρθένα κι έμοιαζε με την Αφροδίτη.

Υπάρχει και μια άλλη άποψη της μυθολογικής διαδρομής της Νέμεσης.

Λεγόταν πως από την ένωση του Ταρτάρου και της Νέμεσης γεννήθηκαν οι Τελχίνες. Τα ονόματά τους ήταν Χρυσός, Άργυρος και Χαλκός, από τα μέταλλα που είχαν ανακαλύψει ή κατά τον Βακχυλίδη Ακταίος, Μεγαλήσιος, Ορμενός και Λύκος. Οι Τελχίνες ήταν μάγοι και προκαλούσαν βροχή, χαλάζι, χιόνι και κεραυνούς.

Ήταν πνεύματα της φωτιάς-ηφαιστειακά, από ρίζες έφτιαχναν φίλτρα θαυματουργά και κατείχαν τρομερές δεξιότητες. Περιγράφονται ενίοτε δίχως χέρια ή πόδια. Ήταν όντα αμφίβια και είχαν κάτι από άνθρωπο και κάτι από ψάρι, σαν τον Όανες της σουμερο-βαβυλωνιακής μυθολογίας. Τους περιέγραφαν με μεμβράνη στα δάχτυλα και φημισμένες οικογένειες ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από τη γενιά τους.

Σύμβολα της θεάς είναι ο πήχυς και το χαλινάρι. Τα σύμβολα αυτά είναι ενδεικτικότατα της λειτουργίας της να προσμετρά τις ανθρώπινες σκέψεις, συναισθήματα, δράσεις και να θέτει ένα όριο στην αχαλίνωτη ασυδοσία του εγωισμού των ανθρώπων. Έτσι η έπαρση των θνητών έναντι των Κοσμικών Νόμων (ύβρις) και η κατάφωρη αδιαφορία για το Κοινό Καλό, σαρώνονται με τη δράση της Νέμεσης και εδώ μοιάζει με Συμπαντική Ζυγαριά που απονέμει αέναα Δικαιοσύνη.