Ο Θαλής ο Μιλήσιος, ένας από τους πρώτους και πιο σημαντικούς προσωκρατικούς φιλοσόφους, θεωρείται ο θεμελιωτής της δυτικής φιλοσοφίας.
Γεννημένος στη Μίλητο, ο Θαλής ήταν πολυεπιστήμονας, ασχολούμενος με τη μαθηματική, τη φυσική, την αστρονομία και τη μετεωρολογία.
Ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να εξηγήσει τα φυσικά φαινόμενα χωρίς να βασίζεται στη μυθολογία, επηρεάζοντας βαθιά τους μεταγενέστερους φιλοσόφους.
Τα αποφθέγματά του, που περιλαμβάνουν σκέψεις για τη δημοκρατία, τη γνώση του εαυτού, τη φιλία και την ηθική, συνεχίζουν να εμπνέουν και να καθοδηγούν μέχρι σήμερα.
Πιο αναλυτικά
Ο Θαλής ο Μιλήσιος, (640 ή 624 π.Χ. – 546 π.Χ.) είναι ο αρχαιότερος προσωκρατικός φιλόσοφος, ο πρώτος των επτά σοφών της αρχαιότητας, μαθηματικός, φυσικός, αστρονόμος, μηχανικός, μετεωρολόγος και ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής της φυσικής φιλοσοφίας στη Μίλητο.
Κυρίως ο Αριστοτέλης, αλλά και άλλοι αρχαίοι φιλόσοφοι θεωρούν τον Θαλή ως τον πρώτο Έλληνα φιλόσοφο.
Στον διάλογο του Πλάτωνα Πρωταγόρας, το όνομα που εμφανίζεται πρώτο στην λίστα πεπαιδευμένων ανθρώπων είναι του Θαλή του Μιλήσιου. Χαρακτηριστικά ο Μπέρτραντ Ράσελ είπε πως «Η δυτική φιλοσοφία αρχίζει με τον Θαλή»
Ο Θαλής προσπάθησε να κατανοήσει τον κόσμο μέσα από τα μάτια της επιστήμης και να εξηγήσει φυσικά φαινόμενα όπως λ.χ την Έκλειψη Ηλίου, χωρίς να χρησιμοποιεί αναφορές στην μυθολογία, όπως γινόταν μέχρι την εποχή του.
Υπήρξε μεγάλος διδάσκαλος με παρά πολύ μεγάλη επιρροή σε όλους σχεδόν τους μεταγενέστερους προσωκρατικούς φιλοσόφους.
Κρατίστην είναι δημοκρατίαν την μήτε πλουσίους άγαν μήτε πένητας έχουσαν πολίτας. (Η καλύτερη δημοκρατία είναι εκείνη που δεν έχει ούτε πάρα πολύ πλούσιους ούτε πάρα πολύ φτωχούς πολίτες).
Για τρία πράγματα ευχαριστώ την τύχη: πρώτα γιατί γεννήθηκα άνθρωπος και όχι θηρίο, δεύτερο γιατί γεννήθηκα άνδρας και όχι γυναίκα και τρίτο γιατί γεννήθηκα Έλλην και όχι βάρβαρος.
Άριστη δημοκρατία είναι εκείνη που δεν έχει ούτε πάρα πολύ πλούσιους ούτε πάρα πολύ φτωχούς πολίτες.
Μέγιστον τόπος. Άπαντα γαρ χωρεί.
Να θεωρείς ευτυχισμένο τον άρχοντα ο οποίος θα κατορθώσει πρώτ’ απ’ όλα να γεράσει, και έπειτα να πεθάνει από φυσικό θάνατο
Να αγαπάς τον πλησίον σου
Να αγαπάς τον πλησίον σου ακόμα και ζημιώνοντας τον εαυτό σου
Αυτά για τα οποία κατηγορούμε τους άλλους, οι ίδιοι να μην τα κάνουμε
Να αγαπάς την ειρήνη.
Όσα μισείς στον διπλανό σου, εσύ ο ίδιος μην τα κάνεις.
Σε τίποτα δεν διαφέρει ο θάνατος από την ζωή.
Να καθιστάς ευχάριστο τον παρόντα χρόνο σου.
Ο πρεσβύτερος των όντων είναι Ο Θεός, διότι είναι αγέννητος και δεν έχει αρχή ούτε τέλος
Το ωραιότερο πράγμα είναι ο Κόσμος. Γιατί είναι έργο του Θεού
Να γνωρίσεις τον εαυτό σου
Είναι δύσκολο να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του
Να γνωρίζεις την αξία του καιρού
Η συκοφαντία να μη σε κάνει να χάνεις την εμπιστοσύνη σου, από εκείνους με τους οποίους επικοινωνείς με πίστη, δηλαδή να μη δίνεις σημασία σε διαβολές που αφορούν πρόσωπα της εμπιστοσύνης σου
Να θυμάσαι όταν είσαι με φίλους σου, και τους απόντες φίλους σου
Ασφαλής είναι η στεριά, επισφαλής η θάλασσα και αχόρταγο το κέρδος
Τον φίλο σου να μην τον κακολογείς, ούτε και να επαινείς τον εχθρό σου. Γιατί αυτό είναι ανόητο
Ο τύραννος που θέλει να κυβερνά πιο πολύ δούλους παρά ελεύθερους ανθρώπους, δεν διαφέρει καθόλου από τον γεωργό που προτιμά να συγκομίζει ήρας και παράσιτα παρά σιτάρι και κριθάρι
Τίποτε δεν είναι άψογο, αλλά όλα έχουν ελαττώματα και παραλείψεις
Πρέπει να μιλάει κανείς για τα φυσιολογικά πράγματα και για τα απίθανα να σιωπά
Ότι κακό συμβαίνει στο σπίτι σου μην το κοινολογείς
Tη ζωή σου, μιας και είναι σύντομη, μην την κάνεις να φαίνεται μακριά με κακά πράγματα.
Πρέπει να μη πιστεύεις στους εχθρούς ακόμα και όταν λένε πιστευτά πράγματα, ενώ
να πιστεύεις τους φίλους ακόμα και όταν λένε απίστευτα πράγματα.
Το να γνωρίζεις τον εαυτό σου είναι δύσκολο, αλλά εύκολο να συμβουλεύεις τους άλλους.
Αν η γη καταστραφεί, ολόκληρο το σύμπαν θα αναστατωθεί.
Τα άστρα αποτελούνται από τα ίδια συστατικά με την Γη.
Πώς μπορεί να υποφέρει κανείς ευκολότερα την ατυχία; Αν βλέπει τους εχθρούς του σε χειρότερη κατάσταση.
Βέβαιο είναι ότι έχει γίνει, ενώ ότι πρόκειται να γίνει είναι ασαφές.
Να μη λες αυτό που πρόκειται να κάνεις, γιατί αν αποτύχεις θα σε περιγελάσουν.
Να αποφεύγεις να μπαίνεις εγγυητής.
Μην πιστεύεις -μην έχεις εμπιστοσύνη- σε όλους.
Το μεγαλύτερο πράγμα είναι ο χώρος, διότι μπορεί να περιλάβει τα πάντα.
Το πιο σοφό πράγμα είναι ο χρόνος, γιατί ανακαλύπτει τα πάντα.
Η έλλειψη απασχόλησης φέρνει την πλήξη.
Να μην είσαι αργόσχολος, ακόμα κι αν έχεις πλούτη.
Βαρύ φορτίο η αμορφωσιά.
Μη βαριέσαι να λες έναν καλό λόγο στους γονείς σου.
Να ρυθμίζεις τις πράξεις σου σύμφωνα με το μέτρο.
Μη μιμείσαι τα ελαττώματα του πατέρα σου.
Μην αποχτάς τα πλούτη σου με ανέντιμο τρόπο.
Να μην καλλωπίζεσαι εξωτερικά μόνο, αλλά να είσαι ωραίος και στις πράξεις σου.
Ότι καλό κάνεις για τους γονείς σου, το ίδιο να περιμένεις στα γηρατειά και από τα παιδιά σου.
Συνοπτικά
- Ο Θαλής ο Μιλήσιος ήταν θεμελιωτής της δυτικής φιλοσοφίας και πολυεπιστήμονας που επιδίωξε να εξηγήσει φυσικά φαινόμενα χωρίς μυθολογικές αναφορές.
- Τα αποφθέγματά του καλύπτουν θέματα όπως η δημοκρατία, η γνώση του εαυτού, η φιλία και η ηθική, διατηρώντας την επιρροή τους μέχρι σήμερα.
- Επηρέασε βαθιά τους μεταγενέστερους φιλοσόφους και θεωρείται ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος, με την Αριστοτέλη να τον αναγνωρίζει ως τέτοιο.
- Ο Θαλής πίστευε στη σημασία της αυτογνωσίας, της ειρήνης και της ηθικής δράσης, προτείνοντας μια ζωή που δεν καθορίζεται από πλούτο ή κακές πράξεις.
