Αν νομίζεις ότι τα μεγάλα έργα μηχανικής είναι προνόμιο της σύγχρονης εποχής, ήρθε η ώρα να γνωρίσεις το Ευπαλίνειο Όρυγμα στη Σάμο. Ένα υδραγωγείο τόσο προηγμένο που μοιάζει να ‘χει χτιστεί με σημερινά εργαλεία, κι όμως στέκει ατάραχο εδώ και 2.500 χρόνια, τροφοδοτώντας ακόμα νερό στο νησί!

Ο «μετροπόντικας» της αρχαιότητας

Βρισκόμαστε στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. Ο τύραννος Πολυκράτης δίνει εντολή στον μηχανικό Ευπάλινο από τα Μέγαρα να φέρει νερό στην αρχαία πόλη της Σάμου (σημερινό Πυθαγόρειο), από την πηγή στους Αγιάδες. Το πρόβλημα; Ανάμεσα στην πηγή και την πόλη ορθώνεται ένα ολόκληρο βουνό.

Η λύση; Σήραγγα μήκους 1.035 μέτρων μέσα στο βουνό, με συνολικό μήκος υδραγωγείου 2.385 μέτρα. Και για να μη χάνουν χρόνο (ή για να δείξουν ότι το ‘χουν), ο Ευπαλίνος δίνει εντολή να ξεκινήσει η διάνοιξη από τις δύο άκρες ταυτόχρονα.

Και μάντεψε: οι δύο ομάδες συναντήθηκαν στη μέση με απόκλιση μόλις ενός μέτρου. Χωρίς κανέναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, χωρίς λέιζερ, χωρίς Wi-Fi. Μόνο με σκοινιά, μέτρα και… τρομερή γεωμετρία.

Το νερό από την πηγή εξακολουθεί μέχρι σήμερα να κυλά μέσα από το αρχαίο σύστημα, καταλήγοντας σε δεξαμενή κάτω από ένα μικρό εκκλησάκι στους Αγιάδες. Εκεί που πριν χιλιάδες χρόνια, κάποιοι τρυπούσαν τη γη με σφυριά και καλέμια, εμείς σήμερα… βγάζουμε σέλφι.

Η κατασκευή του έργου είχε τεράστιο βαθμό δυσκολίας. Εκτός από τη σήραγγα, χρειάστηκε να ανοίξουν κάθετες στοές για να φτάσουν στο χαμηλότερο επίπεδο ροής, γιατί η στάθμη της πηγής άλλαξε κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Δούλευαν σε βάθος 180 μέτρων από την κορυφή του βουνού, με λύχνους λαδιού και ελάχιστο αέρα. Ένα εφιαλτικό εργοτάξιο.

Η ευθυγράμμιση των σηράγγων έγινε με γεωμετρική ακρίβεια. Για να έχει φυσική ροή, το κανάλι είχε κλίση 0,6%. Ο Ευπαλίνος χρησιμοποιούσε σημάδια κόκκινου χρώματος στους τοίχους, γράμματα, αριθμούς, ακόμα και ονόματα εργατών — ένας αρχαίος πίνακας εργοταξίου, δηλαδή.