Ο Αμερικανός ναύαρχος Richard Byrd ήταν εξερευνητής ο οποίος αφιέρωσε όλη του ζωή στην εξερεύνηση της Ανταρτικής και της Αρκτικής.

Το 1939 ήταν η χρονιά που ξεκίνησε την τρίτη κατά σειρά αποστολή του στην Ανταρκτική έχοντας μαζί του ένα πρωτοποριακό για την εποχή του όχημα το Antarctic Snow Cruiser.

Ο ναύαρχος Richard Byrd έµεινε στην ιστορία από την επιχείρηση Highjump η οποία πραγµατοποιήθηκε µεταξύ 1946 και 1947, για την οποία ο Byrd είχε αναφέρει χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του στις 5 Μαρτίου του 1947, όπως είχε αναφέρει η εφηµερίδα της Χιλής El Mercurio: «Ο ναύαρχος Richard E. Byrd προειδοποίησε την ηγεσία των ΗΠΑ ότι θα πρέπει να λάβουν µέτρα για την προστασία της χώρας έναντι της πιθανότητας µιας εισβολής από εχθρικά αεροσκάφη προερχόµενα από τις πολικές περιοχές. Ο ναύαρχος εξήγησε ότι δεν προσπαθούσε να φοβίσει κανένα, αλλά την σκληρή πραγµατικότητα σε περίπτωση που γινόταν ένας νέος πόλεµος, εχθρικά αεροσκάφη θα µπορούσαν να προσεγγίσουν και να πλήξουν  τις ΗΠΑ από τους πόλους».

Ουσιαστικά η επιχείρηση Highjump ήταν µια άσκηση του αµερικανικού Ναυτικού για επιχειρήσεις σε πολικό περιβάλλον.

Για αυτό το λόγο άλλωστε επρόκειτο για µια µεγάλη δύναµη που αποτελείτο από 13 πλοία, ένα αεροπλανοφόρο ενώ χρησιµοποιηθήκαν συνολικά 15 αεροσκάφη, έξι ελικόπτερα και 6 υδροπλάνα.

Το ενδιαφέρουν των ΗΠΑ όσο και του ναυάρχου Byrd για την Ανταρκτική είχε ξεκινήσει βέβαια νωρίτερα το 1939 όταν ο ναύαρχος προγραµµάτιζε την τρίτη του αποστολή στην περιοχή ως αντιστάθµισµα της αντίστοιχης αποστολής στην Ανταρκτική  της Γερµανίας µεταξύ 1938 και 1939.

Για την καλύτερη προετοιµασία της αποστολής αυτής το Ναυτικό των ΗΠΑ προχώρησε στην σχεδίαση ενός ειδικού οχήµατος µε την καθοδήγηση του ναυάρχου Byrd το οποίο θα µπορούσε να κινείται στο δύσκολο και απαιτητικό περιβάλλον της περιοχής.

Το όνοµά του Antarctic Snow Cruiser σε ελεύθερη µετάφραση θα µπορούσε να αποδοθεί ως όχηµα εξερεύνησης της Ανταρκτικής.

Την αρχική ιδέα για την δηµιουργία του οχήµατος αυτού είχε ο ∆ρ. Thomas Poulter ο οποίος είχε επιστρέψει από µια άλλη αποστολή στην Ανταρκτική το 1934.

Ο ίδιος οραµατιζόταν ένα πολύ µεγάλο σε διαστάσεις όχηµα  παντοδαπούς εδάφους µε µεγάλη αυτονοµία και δυνατότητα µεταφοράς φορτίου.   

Η κατασκευή του Snow Cruiser

Στις 29 Απριλίου 1939, ο Poulter και το Ερευνητικό Ίδρυµα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Όπλων (σήµερα γνωστό ως IITRI) ένας οργανισµός έρευνας τεχνολογίας του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Ιλινόις και της αµερικανικής κυβέρνησης, έδειξαν τα σχέδια του νέου οχήµατος σε αξιωµατούχους στην Ουάσιγκτον.

Το ίδρυµα θα χρηµατοδοτούσε το Antarctic Snow µε ένα ποσό περί τα 150.000 $ (3 εκατ. $ σε σηµερινές τιµές), ενώ το συνολικό κόστος µε σηµερινές τιµές ανήλθε στα 5,8 εκατ. $.

Οι εργασίες ξεκίνησαν στις 8 Αυγούστου του 1939 και διήρκεσαν περί τους 2,5 µήνες.

Σχεδιασµένο ειδικά για διέλευση ρηγµάτων, το όχηµα είχε πραγµατικά διαστάσεις… καταδροµικού: Με µήκος 17 µέτρα και πλάτος 4,6 µέτρα, το όχηµα ζύγιζε κενό σχεδόν 20 τόνους και 37 τόνους πλήρους φορτίου και µπορούσε να φιλοξενεί τέσσερα έως πέντε άτοµα για ένα χρόνο µε όλα τα τρόφιµα, τα καύσιµα και τον εξοπλισµό τους!

Εκτός από χώρους ενδιαίτησης, περιελάµβανε ένα επιστηµονικό εργαστήριο, έναν σκοτεινό θάλαµο για την ανάπτυξη φωτογραφικών φιλµ, µηχανοστάσιο και ένα µικρό µηχανουργείο.

Οι τροχοί του είχαν διάµετρο 3 µέτρα(!) ο καθένας, βάρος  318 κιλών  και κατασκευάζονταν από ειδικό τύπο καουτσούκ που δεν σπάει ή θρυµµατίζεται από τις πολύ χαµηλές θερµοκρασίες.

Οι τροχοί µπορούσαν να µετακινηθούν προς τα µέσα και να θερµανθούν προκειµένου να προστατευθούν από τις πολύ χαµηλές θερµοκρασίες.

Το όχηµα είχε αυτονοµία 8.000 χλµ. µε εσωτερικό καύσιµο 9.500 λίτρων, ενώ ακόµη 3.500 λίτρα ήταν τοποθετηµένα στην οροφή του οχήµατος για το αεροσκάφος.

Κάθε τροχός είχε ανεξάρτητη κίνηση µε τον δικό του ηλεκτροκινητήρα, ένα σύστηµα που θα επέτρεπε, θεωρητικά, στο Snow Cruiser να κινείται σε δύσκολο έδαφος ή να διασχίζει ρήγµατα πλάτους έως και 5 µέτρων.

Το όχηµα σχεδιάστηκε για µέση ταχύτητα από 16 έως 21 χ.α.ω. και  µέγιστη ταχύτητα 48 χ.α.ω.. Επιπλέον η οροφή του οχήµατος είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να µπορεί να µεταφέρει ένα…  αεροσκάφος.

Ο οδηγός και ο ναυτίλος κάθονταν σε ένα υπερυψωµένο διαµέρισµα ελέγχου, ενώ κάτω από αυτό βρισκόταν το µηχανουργείο, και µια ποικιλία από γεννήτριες, αντλίες και ανυψωτικά.

Ακριβώς µπροστά από τους µπροστινούς τροχούς βρισκόταν το µηχανοστάσιο, που φιλοξενούσε ένα ζεύγος κινητήρων ντίζελ των 11 λίτρων Η-6, συνολικής ιπποδύναµης 300 ίππων –που αποδείχθηκε τελικά ανεπαρκής- ενώ υπήρχαν ακόµη τέσσερις ηλεκτροκινητήρες της General Electric των 56kW ο καθένας.

Στις 24 Οκτωβρίου 1939, το όχηµα βγήκε από το εργοστάσιο της  εταιρείας Pullman ακριβώς νότια του Σικάγο και από εκεί ξεκίνησε µια διαδροµή µήκους 1.640 χλµ. για τη Βοστόνη από όπου και θα εκκινούσε η αποστολή για την Ανταρκτική.

Τα προβλήµατα ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια µεταφοράς του αφού λόγω βλάβης στο σύστηµα κίνησης το όχηµα έφυγε από το δρόµο και έπεσε σε ένα χαντάκι και χρειάστηκαν τρεις ηµέρες για να επανέλθει στο οδόστρωµα.

Η µετακίνηση του Snow Cruiser µέσω των δηµόσιων δρόµων προκάλεσε κυκλοφοριακό κοµφούζιο αφού το όχηµα ήταν τόσο µεγάλο που απαιτούντο όλες οι λωρίδες κυκλοφορίας.

Στην Ανταρκτική

Τελικά το όχηµα έφτασε στη Βοστόνη και αφού φορτώθηκε µε δυσκολία στο πλοίο SCGC North Star η αποστολή ξεκίνησε για την Ανταρκτική στις 15 Νοεµβρίου του 1939.

Η αποστολή έφτασε στην Ανταρτική στις αρχές Ιανουαρίου του 1940 στην «Μικρή Αµερική ΙΙΙ» (την αµερικανική βάση εκεί) στον κόλπο των Φαλαινών.

Το Snow Cruiser κατέβηκε από το πλοίο North Star µέσω µιας ξύλινης ράµπας µε περιπετειώδη τρόπο και µόνο η παρέµβαση του οδηγού του ∆ρ. Thomas Poulter το έσωσε από την ανατροπή, γεµίζοντας µε ενθουσιασµό τα µέλη της αποστολής.

Μόνο που αυτός κράτησε ελάχιστα.

Πολύ γρήγορα διαπιστώθηκε ότι το Snow Cruiser αν είχε σχεδιαστεί για την Ανταρκτική στην πραγµατικότητα  ήταν πλήρως ακατάλληλο για αυτή.

Αν και το όχηµα είχε δοκιµαστεί στις ΗΠΑ σε διάφορα εδάφη µε καλά αποτελέσµατα εντούτοις οι κατασκευαστές του δεν  προέβλεψαν πως θα συµπεριφερόταν στον… πάγο.

Τα µεγάλα, λεία, χωρίς πέλµα ελαστικά αποδείχθηκαν µάλλον άχρηστα για το συγκεκριµένο περιβάλλον.

Περιστρέφονταν ελεύθερα και παρείχαν πολύ µικρή έως ελάχιστη κίνηση προς τα εµπρός, βυθίζοντας το τεράστιο όχηµα έως και 1 µέτρο µέσα στο χιόνι. 

Το πλήρωµα αναγκάστηκε να τοποθετήσει τα δύο εφεδρικά ελαστικά δίπλα στους  µπροστινούς τροχούς του οχήµατος και αλυσίδες στους πίσω τροχούς, αλλά ούτε τότε κατάφερε να ξεπεράσει την έλλειψη πρόσφυσης.

Το πλήρωµα αργότερα διαπίστωσε ότι τα ελαστικά παρήγαγαν περιέργως περισσότερη πρόσφυση όταν το όχηµα  κινείτο προς τα… πίσω.

Η µεγαλύτερη διαδροµή που πραγµατοποίησε το όχηµα  ήταν 148 χλµ. και αυτό µε την όπισθεν.

Στις 24 Ιανουαρίου 1940, ο Poulter επέστρεψε στις Ηνωµένες Πολιτείες, αφήνοντας τον F. Alton Wade επικεφαλής του υπόλοιπου πληρώµατος.

Αν και το Snow Cruiser αποδείχθηκε τελικά ως µια πλήρη αποτυχία, από την απόλυτη έλλειψη πρόσφυσης µέχρι τη χαµηλή ιπποδύναµη των κινητήρων, χρησίµευσε περισσότερο ως µια σταθερή βάση για επιστηµονικές έρευνες την διαβίωση του προσωπικού.

Τελικά και µε την είσοδο των ΗΠΑ στον Β΄ΠΠ η βάση εγκαταλείφτηκε όπως και το όχηµα.

Επίλογος

Κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Highjump στα τέλη του 1946, η οµάδα της αποστολής βρήκε το όχηµα και ανακάλυψε ότι χρειαζόταν µόνο αέρα στα ελαστικά και κάποια συντήρηση για να το καταστήσει ξανά λειτουργικό, κάτι που όµως δεν έγινε.

Το 1958, µια άλλη διεθνής αποστολή ανακάλυψε  το Snow Cruiser θαµµένο κάτω από σχεδόν 7 µέτρα χιονιού.

Κατάφεραν να ανασκάψουν µέχρι και το κάτω µέρος των τροχών και να µετρήσουν µε ακρίβεια την ποσότητα της χιονόπτωσης από τότε που εγκαταλείφθηκε.

Μέσα, το όχηµα ήταν ακριβώς όπως το είχε αφήσει το πλήρωµα, µε χαρτιά, περιοδικά και τσιγάρα σκορπισµένα τριγύρω.

Μεταγενέστερες αποστολές δεν ανέφεραν κανένα ίχνος του οχήµατος.

Αν και υπήρχαν κάποιες εικασίες ότι το  Snow Cruiser  κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέµου είχε ανασυρθεί και µεταφερθεί από τους Σοβιετικούς, αυτές ποτέ δεν επαληθευτήκαν. 

Σήµερα το άλλοτε «καταδροµικό» είναι πιθανότατα είτε στο βυθό του Νότιου Ωκεανού είτε θαµµένο βαθιά κάτω από το χιόνι και τον πάγο.