Οι τεχνολογικές εξελίξεις μας έχουν προσφέρει πολλά πράγματα. Για τους παλαιοντολόγους, πλέον υπάρχει η δυνατότητα να διερευνούν πιο μαλακά υλικά – δέρμα, φτερά, λέπια και τρίχες – που βρίσκονται σε απολιθωμένα πλάσματα. Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μερικά παράξενα νέα ευρήματα για ζώα που έχουν εξαφανιστεί εδώ και καιρό, δείχνοντάς μας ότι είναι ακόμη πιο παράξενα από ό,τι φανταζόμασταν.

Μια δημοσίευση στο περιοδικό Nature προσφέρει μια εκ νέου ανάλυση ενός απολιθωμένου Mirasaura grauvogeli, ενός ερπετού 247 εκατομμυρίων ετών, του οποίου το καθοριστικό χαρακτηριστικό είναι μια δομή που μοιάζει με φτερό που προεξέχει από την πλάτη του. Η δημοφιλής αντίληψη για αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ότι τα εξαρτήματα ήταν φτερά, αλλά η νέα μελέτη υποστηρίζει ότι αυτό δεν ισχύει. Αντίθετα, πρόκειται για έναν ασυνήθιστο τύπο δέρματος που εκτεινόταν σαν βεντάλια από την πλάτη του ερπετού, υποστηρίζουν οι ερευνητές. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα, αλλά οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι αυτή η βεντάλια πιθανότατα χρησίμευε ως εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ των πλασμάτων.

Σκελετός Mirasaura

Αυτές οι δομές διατήρησαν σωματίδια που φέρουν χρωστικές ουσίες, τα μελανοσώματα, τα οποία μοιάζουν περισσότερο με πτηνά παρά με ερπετά. Αλλά το περίεργο με αυτά τα πτερύγια είναι ότι δεν ήταν ούτε φτερά ούτε λέπια. Είναι «ευδιάκριτα με κυματισμούς» – όπως το χαρτόνι – και πιθανότατα ήταν εύπλαστα σε κάποιο βαθμό, αναφέρουν οι ερευνητές στη μελέτη.

«Αυτά τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι το δέρμα των σπονδυλωτών έχει εξελικτικές δυνατότητες που είναι πιο παράξενες από ό,τι θα μπορούσε κανείς εύκολα να φανταστεί», έγραψε σε σχόλιο για το Nature ο Richard Prum, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Yale, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα εργασία . «Το Mirasaura μας διδάσκει ότι ένα φτερό είναι μόνο ένα από τα πολλά θαυμαστά πράγματα που τα ερπετά εξελίχθηκαν για να αναπτυχθούν από το δέρμα τους».

Απολίθωμα Mirasaura

Για την ανάλυση, μια ομάδα παλαιοντολόγων στο Κρατικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Στουτγάρδης στη Γερμανία, επανεξέτασε ένα παλιό απολίθωμα Mirasaura που ανακαλύφθηκε το 1939 και αποκτήθηκε από το μουσείο το 2019. Οι ερευνητές δεν γνώριζαν καν τι ήταν το απολίθωμα – στην πραγματικότητα, η ομάδα πίσω από τη νέα μελέτη ήταν αυτή που αναγνώρισε το πλάσμα για πρώτη φορά.

Ομοίως, οι παλαιοντολόγοι δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν πλήρως τον στενό συγγενή του Mirasaura , το Longisquama insignis, το οποίο επίσης διέθετε μακριές, φτερωτές δομές στην πλάτη του. Εκείνη την εποχή, οι επιστήμονες δεν ήταν σίγουροι τι να κάνουν γι’ αυτό, εν μέρει επειδή το απολίθωμα Longisquama δεν ήταν καλά διατηρημένο. Για τη νέα εργασία, ωστόσο, η ομάδα ανακατασκεύασε την σκελετική ανατομία των δύο πλασμάτων, θεωρώντας πολύ πιθανό ότι ο Mirasaura και ο Longisquama ήταν και οι δύο μέρος της οικογένειας των δρεπανόσαυρων, μιας παράξενης ομάδας ερπετών από την Τριαδική εποχή (μεταξύ 201 εκατομμυρίων και 252 εκατομμυρίων ετών πριν), που μερικές φορές αναφέρονται ως «σαύρες μαϊμούς».

Και αυτοί οι δρεπανόσαυροι είναι τόσο παράξενοι: μεγάλα κρανία που μοιάζουν με πουλιά, σώματα σαν χαμαιλέοντες και μια ανατομία που υποδηλώνει ότι ζούσαν σε δέντρα. Εάν επαληθευτεί η νέα εργασία, αυτό σημαίνει ότι οι δρεπανόσαυροι μπορεί να είχαν περίτεχνες, ελικοειδείς δομές που εκτείνονταν από την πλάτη τους, όπως οι Mirasaura και οι Longisquama .

Όταν μελετούν το παρελθόν, οι παλαιοντολόγοι χρησιμοποιούν την κρίση τους για να συμπεράνουν φυσικά χαρακτηριστικά με βάση τα εμπειρικά στοιχεία. Έτσι, είναι ακόμη πιο παράξενο το γεγονός ότι, χρησιμοποιώντας τόσο προσεκτικές και εξελιγμένες μεθόδους, οι επιστήμονες ουσιαστικά βρήκαν μια ερπετοειδή εκδοχή των Transformers. Ταυτόχρονα, τέτοιες «ανακαλύψεις» παλαιότερων απολιθωμάτων αποκαλύπτουν εκπληκτικές γνώσεις από το παρελθόν – γι’ αυτό και τις περιμένουμε με ανυπομονησία κάθε φορά.