Το Πειραματόζωο ήταν το πρώτο ελληνικό reallity που όμως μοιάζει βγαλμένο από τον κινηματογράφο. Σαν ένα ελληνικό Truman Show, ο πρωταγωνιστής δεν είχε ιδέα ότι όλη του η ζωή ήταν ένα σενάριο του σκηνοθέτη Γιάννη Κόκκολη. Απαγορεύθηκε με δικαστική απόφαση.

Όταν είδα για πρώτη φορά το The Truman Show σοκαρίστηκα και μόνο στη σκέψη ότι κάποιος θα με έπαιρνε από μικρή και θα με έβαζε να ζω σε μία εικονική πραγματικότητα. Πίστευα όμως ανέκαθεν ότι δε θα μπορούσε κάτι τέτοιο να γίνει στη πραγματικότητα.

Κι όμως έγινε. Και μάλιστα στην Ελλάδα της Χούντας, πολύ πριν κυκλοφορήσει το  Truman Show στους κινηματογράφους. Όταν ο σκηνοθέτης Γιάννης Κόκκολης, αποφάσισε να κινηματογραφήσει την ζωή ενός ανυποψίαστου υπαλλήλου και απαγορεύθηκε με δικαστική απόφαση. Διαβάστε παρακάτω:

Η ιστορία του Γιάννη Κόκκολη

Σήμερα θα σας μιλήσουμε για τον Γιάννη Κόκκολη όπου εμφανίστηκε στον ελληνικό κινηματογράφο το 1962 σε ηλικία μόλις 22 ετών και συμμετείχε σε μία σπονδυλωτή ταινία με τίτλο Τετράγωνο. Συμμετέχει μάλιστα στη μουσική ο νεαρός τότε συνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος.

Αυτό που ακολούθησε ήταν πολύχρωμο, σίγουρα εκκεντρικό και φυσικά αμφιλεγόμενο. Πιο συγκεκριμένα τη δεκαετία του 1970 ο Κόκκολης με τις “Ερωτικές Στιγμές” που κυκλοφόρησαν το 1972, καταγράφει μία εξωσυζυγική σχέση ανάμεσα σε μία ώριμη κυρία που διάγει μία ρουτινιασμένη γαμήλια ζωή κι ενός νέου άντρα που εμφανίζεται ξαφνικά στη ζωή της.

Η ταινία έκανε καριέρα κι εκτός Ελλάδας με τίτλο Momenti Erotici. Ο Κόκκολης είχε θάρρος. Ήθελε να πάει τον κινηματογράφο ένα βήμα πιο μπροστά. Ακολούθησαν οι Μεταμορφώσεις, το 1972 όπου επιχείρησε να δημιουργήσει μία ρεαλιστική αποτύπωση του χίπικου τρόπου ζωής.

Προβλήθηκε το 1974 ενώ η Χούντα δεν είχε δώσει άδεια προβολής. Η κάτωθι καταγραφή της παρουσίασης της ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης όπως αναφέρεται στην εφημερίδα Ακρόπολη ξεχωρίζει.

«Και ξαφνικά την προβολή μιας ταινίας, που ήρθε να διεκδικήση ένα από τα βραβεία του Φεστιβάλ, δεν την παρακολουθούσε ούτε η κριτική επιτροπή (σ.σ.!!).

Συνέβη την νύκτα της Πέμπτης στην προβολή των “Μεταμορφώσεων” του Γιάννη Κοκκόλη, όταν μισή ώρα πριν τελειώση, τα μέλη της κριτικής επιτροπής πλην ενός, εγκατέλειψαν το θεωρείο τους, εκφράζοντας έτσι τουλάχιστον την δυσαρέσκειά τους, για την ποιότητά της. Προηγουμένως το μεγαλύτερο μέρος της πλατείας είχε αδειάσει, ενώ οι εξώστες είχαν προ πολλού εκκενωθή, αφού προηγουμένως την γιουχάισαν.

Πολλές συζητήσεις γίνονταν όλη την ημέρα χθες στις αίθουσες του Φεστιβάλ, για το νόημα της αποχώρησης της κριτικής επιτροπής και είναι πολλοί εκείνοι που την ερμήνευσαν σαν αμφιβολία για την δουλειά που έκανε η προκριματική επιτροπή του Φεστιβάλ, που, όπως είναι γνωστό, εγκρίνει ή απορρίπτει τις ταινίες που θα διεκδικήσουν τα βραβεία.

Σε πολυπληθή ομάδα θεατών που συζητούσε ζωηρά, έξω από την αίθουσα προβολής, λέγεται ότι ο πρόεδρος της προκριματικής επιτροπής κ. Γιάννης Μαρής είπε πως έπρεπε να παρουσιασθούν οι “Μεταμορφώσεις”, για να μπορέση να ξεχωρίση το κοινό τις καλές από τις κακές ταινίες (σ.σ. τι να έλεγε ο έρημος;)».

Από την άλλη ήρθε η Αιμιλία η Διεστραμμένη το 1974 όπου ήταν μία αφορμή να εξερευνήσει αναφορές στο σινεμά τρόμου και στην αισθητική του Ντάριο Αρτζέντο.

Πώς γεννήθηκε το Πειραματόζωο;

Το 1975 λοιπόν αποφάσισε να βάλει μπρος ένα φιλμικό πείραμα και να ακολουθήσει τη ζωή ενός απλού ανθρώπου. Ο πρωταγωνιστής θα ζούσε την καθημερινότητά του, μη γνωρίζοντας ότι μία κάμερα καταγράφει στιγμές από την ζωή του.

Κάτι σαν το κλασικό Truman Show, προτού…κυκλοφορήσει το Truman Show. Ο πρωταγωνιστής του Κόκκολη λεγόταν Κ.Β. και ήταν ένας νέος άντρας, υπάλληλος σε κάποια εταιρία, ανύπαντρος, όπου ζούσε μία συνετή ζωή με όνειρο να κάνει κάτι καλύτερο στο μέλλον.

Για τις ανάγκες των γυρισμάτων τρία αυτοκίνητα, το ένα ήταν σχολικό λεωφορείο, μετασκευάστηκαν σε στούντιο. Ο Κόκκολης διέθετε μηχανές λήψης αλλά και μαγνητόφωνα για να παρακολουθεί καθημερινά και επί 24ωρου βάσεως  τον Κ.Β. Κατέγραφε ακόμη και τις συνομιλίες του στο τηλέφωνο.

Υπήρχε όμως και σενάριο. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Γιάννη Ράγκο από το Inside Story, η ιστορία προέβλεπε να συναντηθεί η γυναίκα Αιμιλία Παύλου με τον Κ.Β, να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και στην πορεία να του αποκαλύψει πως ήταν παντρεμένη με έναν πολύ πλούσιο αλλά ανάπηρο επιχειρηματία με φυτείες καουτσούκ στην Αφρική.

Για τον ρόλο της κοπέλας είχε επιλεγεί η ηθοποιός και έπειτα τηλεπαρουσιάστρια Μαρία Αλιφέρη. Όμως η ίδια στη συνέχεια αποκάλυψε πως όταν κατάλαβε τί ήθελε να κάνει ο Κόκκολης, αρνήθηκε να συμμετάσχει και αντικαταστάθηκε από νεαρή σπουδάστρια δραματικής σχολής.

Η νεαρή γυναίκα λοιπόν δημιούργησε ερωτικό ενδιαφέρον στον Κ.Β., τον κάλεσε στο σπίτι της, ένα πολυτελές διαμέρισμα στην οδό Αχαρνών, με κρυφές κάμερες. Εκεί τους υποδέχτηκε ο “σύζυγος” της ο οποίος ήταν επίσης ηθοποιός και υποσχέθηκε στον Κ.Β. να διαχειριστεί τα οικονομικά του.

Ακολούθησε κι άλλη συνάντηση, τετ α τετ μεταξύ του ανυποψίαστου πρωταγωνιστή και της κοπέλας, κατά τις οποίες έκαναν έρωτα με τις κάμερες να γράφουν. Τότε ο σύζυγος μπήκε ξαφνικά στο σπίτι μαζί με αστυνομικούς, ανακριτές και έναν γραμματέα δικαστηρίου.

Όλοι αυτοί φυσικά ήταν κομπάρσοι και συνεργάτες του σκηνοθέτη. Τον οδήγησαν σε ανάκριση και του αποδόθηκαν κατηγορίες για μοιχεία και κατασκοπεία. Στην ιδιαίτερα πιεστική ανάκριση που ακολούθησε ο Κ.Β. επέμενε στην αθωότητά του και άρχισε να δίνει συναδέλφους από τη δουλειά ως νοσταλγούς του καθεστώτος της Χούντας.

Κάπου εκεί λοιπόν ο Κόκκολης κατάλαβε πως το παρατράβηξε και ακύρωσε εκείνη τη σκηνή της εικονικής εκτέλεσης, που περιλάμβανε το σενάριο. Οι ψεύτικοι αστυνομικοί τον άφησαν ελεύθερο.

Λίγους μήνες μετά κι ενώ η παραγωγή της ταινίας η οποία θα διαρκούσε 2μιση ώρες με τίτλο Πειραματόζωο, είχε ολοκληρωθεί, ο Κ.Β. με όσο θάρρος του είχε απομείνει επισκέφθηκε την αστυνομία. Ήθελε να μηνύσει την Αιμιλία Παύλου και όσους σχετίζονταν με αυτή.

Όταν αντιλήφθηκε πως όλα όσα είχε ζήσει ήταν προϊόν ευθείας παρέμβασης στην ίδια του τη ζωή από έναν σκηνοθέτη που δε λογάριασε όρια, πέρασε αμέσως στη δράση.

Δήλωνε τότε: «μέχρις της 8.8.1976 ζούσα ζωή τρόμου και συνεχούς εφιάλτου, διότι επίστευα ότι είχα πέσει εις τους πλοκάμους κάποιας σατανικής οργανώσεως, η οποία θα επροξενούσε εις εμέ και την οκογένειάν μου καταστροφάς και ενδεχομένως θανατώσεις, πολλές φορές ξυπνώντας τις νύχτες παρέμεινα άγρυπνος μέχρι τας πρωϊνάς ώρας παρακολουθώντας πίσω από τις γρίλιες των παραθύρων της οικίας μου, φοβούμενος ανά πάσαν στιγμήν την εμφάνισιν των μελών της οργανώσεως…»

Τον Μάιο του 1977, ο Κ.Β έκανε μήνυση στον Κόκκολη, με τις κατηγορίες της συκοφαντικής δυσφήμησης δια του Τύπου, της ηθικής αυτουργίας σε παράνομη κατακράτηση και παράνομη βία, καθώς και της αντιποίησης αρχής.

Τελικά, το δικαστήριο επέβαλε στον Κοκκόλη ποινή φυλάκισης 16 μηνών με ανασταλτικό χαρακτήρα και επιδίκασε ποσό 15.000 δρχ. για ηθική βλάβη του μηνυτή, ενώ κατασχέθηκε η ταινία και απαγορεύτηκε η με οποιονδήποτε τρόπο αναγραφή του ονόματος του «πρωταγωνιστή».

Δεν ήταν και η καλύτερη χρονική συγκυρία ώστε ο Γιάννης Κόκκολης να συνεχίσει να κάνει ταινίες. Ως τα τέλη της δεκαετίας του `70 δραστηριοποιήθηκε κυρίως στο θέατρο («Οι Πεταλούδες Είναι Ελεύθερες», «Η Ηλικία της Νύχτας»).

Στη δεκαετία του `80 επανέρχεται στο σινεμά με ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ («Μοναστηράκι») και το 1986 κάνει την τελευταία του ταινία, την «Εθελούσια Έξοδο» με τον Ηλία Λογοθέτη.

Μια περιγραφή της ταινίας από το Retrodb

«Ένας μεσόκοπος υπάλληλος (Ηλίας Λογοθέτης), χαμένος μέσα στο καφκικό σύστημα που υπηρετεί, αποφασίζει να αναμετρηθεί με το οικογενειακό και επαγγελματικό περιβάλλον του. Τα παρατάει, με ηρωικό τρόπο, κι αναχωρεί.

Προαισθάνεται βέβαια ότι θα αποτύχει, παρ’ όλα αυτά όμως νιώθει ικανοποίηση, έστω και για λίγο, ξεφεύγοντας από τις πνιγηρές συμβάσεις, για να ζήσει την απόλυτη ελευθερία. Στις τελευταίες του στιγμές, ξαναφέρνει γύρω του τους ανθρώπους του στενού περιβάλλοντός του, προσπαθώντας να ξαναδεί τον εαυτό του μέσα από αυτούς».

Το 1999, όταν έκανε πρεμιέρα η ταινία “Truman Show” με πρωταγωνιστή τον Τζιμ Κάρεϊ, σε σκηνοθεσία Πίτερ Γουίρ, ο Κόκκολης έκανε μήνυση στην παραγωγή, ισχυριζόμενος πως η ταινία βασιζόταν στο δικό του «Πειραματόζωο».

Για το «Πειραματόζωο» θρυλείται πως έχει διανεμηθεί πειρατικά εκτός Ελλάδας, πως υπάρχει κόπια της ταινίας στο Γαλλικό Κέντρο Κινηματογράφου και άλλα πολλά.

Ο Κόκκολης επιχείρησε να κάνει παράξενα, πειραματικά πράγματα στο σινεμά, με σημεία αναφοράς τους νέους και την καθημερινότητα τους στην πόλη, τον ερωτισμό, τη μη ξεκάθαρη παρουσία κάποιας σεναριακής αφήγησης.

Ο ίδιος στην απολογία του είχε πει: «Ήθελα να κάνω μια κινηματογραφική έρευνα για να δω ποιες αιτίες οδηγούν τους ανθρώπους σε ωρισμένες πράξεις.

Ήθελα να πετύχω ένα ψυχογράφημα του σημερινού Έλληνα που προσπαθεί να αρπάξη μια ευκαιρία – έναν πετυχημένο γάμο, ας πούμε – για να ανέλθη οικονομικά και κοινωνικά» (Ακρόπολις, 4/5/1977).

Ο Κόκκολης επιχείρησε να εξερευνήσει τα όρια μεταξύ κινηματογραφικής δημιουργίας και ανθρώπινης ζωής. Στο μέσο της διαδρομής «εκτροχιάστηκε» και μας χάρισε μια θρυλική ταινία, ένα από τα πιο σπάνια lost media της ελληνικής ποπ κουλτούρας.

Όλα τα άρθρα για την μηχανή του χρόνου στο dedomeno.gr