«Ίσως η ηθική αξίωση είναι πιο ισχυρή από τη νομική» επισήμανε ο διευθυντής Ινστιτούτου Τέχνης και Δικαίου Αλεξάντερ Χέρμαν, μιλώντας στην εκπομπή του ΕΡΤNews «Επίλογος» και τον Απόστολο Μαγγηριάδη αναφερόμενος στη συζήτηση Ελλάδας – Βρετανίας για τα γλυπτά του Παρθενώνα και ενδεχόμενη συμφωνία. «Ο Βρετανικός νόμος δεν θα αλλάξει, θα πρέπει να βρεθούν δημιουργικές λύσεις» σημείωσε ανάμεσα σε άλλα ο ίδιος.
«Χρειάζεται να υπάρξει μεγαλύτερη σύμπνοια μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν έχω ακόμη δει ενδείξεις γι’ αυτό. Θα πρέπει να το δούμε. Είμαι λιγότερο αισιόδοξος. Οι περισσότεροι λογικοί άνθρωποι θέλουν να λυθεί αυτή η διαφωνία» είπε ακόμη.
Ολόκληρη η συνέντευξη
- Γίνεται μια συζήτηση για τον Τζορτζ Όσμπορν και τα σχέδιά του για το Βρετανικό Μουσείο τις φιλοδοξίες του για μια ανακαίνιση δισεκατομμυρίων λιρών. Τι σχέση έχει αυτή η συζήτηση με τη συζήτηση για τα Μάρμαρα;
Το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα πολύ παλιό και μεγάλο ίδρυμα. Είναι το παλαιότερο δημόσιο εθνικό μουσείο του κόσμου. Ιδρύθηκε πριν από 250 χρόνια. Ως εκ τούτου είναι δύσκολο να το οδηγήσουμε σε νέα κατεύθυνση. Αυτό προσπαθεί να κάνει ο Τζορτζ Όσμπορν. Ο νέος διευθυντής Νίκολας Κάλιναν προσπαθεί να κάνει το ίδιο. Αυτό όμως θα πάρει λίγο χρόνο. Η νέα προσέγγιση ως προς τις χώρες προέλευσης για κάποια από τα εκθέματα όπως η Ελλάδα με τα Γλυπτά του Παρθενώνα θα ανήκει σε αυτή τη νέα κατεύθυνση. Όπως είπα χρειάζεται χρόνος για να πλοηγηθεί ένα πλοίο σε νέα κατεύθυνση.
- Μήπως σχεδιάζει επίσης μια μετάβαση προς τον Αφρικανικό και Νοτιοαμερικανικό πολιτισμό και κάπως να ξεφορτωθεί κάποια ευρωπαϊκά τεχνουργήματα δίνοντας νέα κατεύθυνση στο Μουσείο;
Δεν ξέρω αν έχω αρκετές γνώσεις για να σας δώσω μια ιδέα του τι ακριβώς προσπαθούν να κάνουν ως προς αυτό. Θα παραξενευόμουν αν ήθελαν να αφαιρέσουν αντικείμενα μόνιμα από τη συλλογή απλώς για να κάνουν χώρο. Πιστεύω ότι θα πρέπει να επαναπροσα νατολίσουν όλη τη δομή του Μουσείου. Αυτό σημαίνει όπως είπατε ότι θα πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στις αφρικανικές και ασιατικές συλλογές. Πολλά από αυτά τα εκθέματα είναι σε αποθήκες τώρα. Ίσως να εκθέτουν λιγότερο τις ελληνικές και ρωμαϊκές αρχαιότητες οι οποίες αυτή τη στιγμή καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του Μουσείου.
- Λαμβάνοντας υπ’όψιν ότι ο βρετανικός νόμος απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να αφήσει οποιοδήποτε από τα εκθέματα ποια σύμβαση θα μπορούσε να βρεθεί για να σταλούν τα Μάρμαρα στο Μουσείο της Αθήνας;
Ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας ο Κιρ Στάρμερ είπε ότι δεν θα άλλαζε τον Βρετανικό Νόμο περί Βρετανικού Μουσείου του αλλά δεν θα εμπόδιζε μια συμφωνία που θα προέκυπτε μεταξύ Βρετανικού Μουσείου και Ελλάδας για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Θα πρέπει να λειτουργήσουμε μέσα σε αυτό το περίγραμμα. Θα πρέπει να υπάρξουν δημιουργικές λύσεις που θα υπολογίζουν αυτόν τον παράγοντα. Ίσως χρειάζεται να υπάρξει ένας συμβιβασμός σχετικά με την έκβαση αυτής της συμφωνίας. Θα πρέπει όμως να ταιριάζει στο περίγραμμα αυτής της πράξης της βρετανικής νομοθεσίας.
- Πώς θα λυθεί το ζήτημα της ιδιοκτησίας; Αν δεν κάνω λάθος συζητήθηκε.
Ναι. Θα ήταν δύσκολο να μεταβιβαστεί η ιδιοκτησία να γινόταν δηλαδή απόσυρση των αντικειμένων μιας συλλογής χωρίς να αλλάξει η νομοθεσία. Θα χρειαζόταν να βρεθεί ενδιάμεση λύση. Ξέρω ότι αυτό μπορεί να μην ευχαριστεί μερίδα των Ελλήνων. Αυτή όμως είναι ενδεχομένως η κατάσταση τώρα. Σε χρόνια μπορεί να είναι διαφορετική. Επί του παρόντος όμως αυτή είναι η πολιτική πραγματικότητα.
- Η βρετανική κοινή γνώμη έχει στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση; Γιατί μεγάλα έντυπα όπως οι Times υποστηρίζουν την επιστροφή;
Τα τελευταία χρόνια το βρετανικό κοινό έχει μια αρκετά σταθερή άποψη. Συνήθως η πλειονότητα των πολιτών υποστηρίζουν την επιστροφή των Γλυπτών στην Ελλάδα. Η δημοτικότητα όμως δεν είναι το μόνο ζήτημα. Διακυβεύονται και άλλα θέματα όπως το νομικό ζήτημα που αναφέραμε. Έχουμε πολλούς παράγοντες να λάβουμε υπ’όψιν όχι μόνο τη στάση του κοινού ως προς αυτό.
- Η Τουρκία απέρριψε δημοσίως τον ισχυρισμό ότι ο λόρδος Έλγιν είχε λάβει άδεια από τις Οθωμανικές Αρχές να αφαιρέσει αρχαιότητες από τον Παρθενώνα. Αυτό παίζει κάποιο ρόλο;
Δημοσίευσα ένα βιβλίο πέρσι. Πέρασα πολύ χρόνο μελετώντας το νομικό ζήτημα της άδειας και έβγαλα κάποια νομικά συμπεράσματα. Δεν θεωρώ ότι η πρόσφατη δήλωση του Τούρκου εκπροσώπου θα αλλάξει το αποτέλεσμα αυτών των συμπερασμάτων. Πάντως μπορεί να βελτιώσει τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτό το όφελος θα μπορούσε να υπερβεί τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Δεν ξέρω αν θα αλλάξει τα συμπεράσματα περί των νομικών θεμάτων.
- Ποιο είναι το δικό σου συμπέρασμα για τα νομικά ζητήματα;
Εξέτασα πολλά έγγραφα όχι μόνο την επιστολή του από την Κωνσταντινούπολη αλλά και άλλα έγγραφα. Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι υπάρχει η νόμιμη άδεια. Ο Σουλτάνος υπέγραψε διάταγμα για την εξαγωγή τους το . Ερευνητές βρήκαν και άλλα έγγραφα στα αρχεία τους. Ίσως να μην είναι το αποτέλεσμα που θέλουμε. Αυτό όμως δηλώνουν τα γεγονότα και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε ανάλογα. Ίσως η ηθική αξίωση να είναι πιο ισχυρή από τη νομική. Γι’ αυτό όμως πρέπει να γίνει δεοντολογική συζήτηση όχι μόνο νομική. Λογικό.
- Είσαι αισιόδοξος όπως το άρθρο στο Economist που μιλά για πιθανή επιστροφή το 2025;
Δεν ξέρω αν είμαι τόσο αισιόδοξος. Χρειάζεται να υπάρξει μεγαλύτερη σύμπνοια μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν έχω ακόμη δει ενδείξεις γι’ αυτό. Θα πρέπει να το δούμε. Είμαι λιγότερο αισιόδοξος. Οι περισσότεροι λογικοί άνθρωποι θέλουν να λυθεί αυτή η διαφωνία. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει καλύτερη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Βρετανικού Μουσείου. Αυτό ελπίζω για το μέλλον. Αλλά μάλλον είμαι λιγότερο αισιόδοξος από το Economist.
