Ανυπέρβλητα φαντάζουν πλέον τα ευρωπαϊκά εμπόδια για την ένταξη της Τουρκίας στον μηχανισμό SAFE, ενώ και το ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» δείχνει να κλονίζεται μετά τη συμφωνία οριοθέτησης ανάμεσα στην Κύπρο και τον Λίβανο που υπεγράφη από τις δύο χώρες στις αρχές της εβδομάδας.

Π. ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΥ, ΧΡ. ΜΑΖΑΝΙΤΗ – ΠΗΓΗ: Realnews

Λόγω του ελληνικού βέτο, η προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα SAFE έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο και αυτό παρά τις προσπάθειες φίλων και συμμάχων της εντός της Ε.Ε. να επιβάλουν την ένταξή της στο αμυντικό πρόγραμμα. Στο πλαίσιο αυτό, ήταν ενδεικτικές οι δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ, ο οποίος ζήτησε στενότερη αμυντική συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία μέσω του προγράμματος SAFE στη συνάντησή του με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, στο Βερολίνο. Ο Χ. Φιντάν, από την πλευρά του, δεν έκρυψε την απογοήτευσή του για την καθυστέρηση, γνωρίζει όμως ότι το ελληνικό βέτο δεν μπορεί να παρακαμφθεί και ότι η Τουρκία προς το παρόν «χάνει το τρένο».

Αυτό, άλλωστε, έγινε σαφές και από τις τοποθετήσεις του εκπροσώπου της Κομισιόν για θέματα άμυνας, Τόμας Ρενιέ, στις Βρυξέλλες σχεδόν ταυτόχρονα με τις δηλώσεις Βάντεφουλ και Φιντάν στο Βερολίνο. Ο Ρενιέ ενημέρωσε ότι η προθεσμία για την υποβολή των εθνικών σχεδίων στον μηχανισμό SAFE λήγει στις 30 Νοεμβρίου και επεσήμανε ότι «η Κομισιόν θα κινηθεί γρήγορα» και θα έχει ολοκληρώσει την αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων πιθανότατα έως το τέλος του έτους. Στη συνέχεια θα δοθεί η τελική έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προκειμένου να εκταμιευτεί η πρώτη δόση των δανείων που έχουν αιτηθεί τα κράτη-μέλη. Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή τρίτων χωρών στο SAFE, όπως η Νότια Κορέα και η Τουρκία, ο Ρενιέ ξεκαθάρισε ότι και οι δύο χώρες χάνουν την προθεσμία. «Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι οι χώρες αυτές δεν θα προλάβουν την προθεσμία. Είναι ήδη πολύ αργά. Η Επιτροπή δεν έχει εξετάσει ακόμα το αίτημά τους», δήλωσε.

Ο Χ. Φιντάν δεν θα περιοριστεί πάντως να ζητά στήριξη για το SAFE σε διμερείς συναντήσεις με ομολόγους του μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, καθώς με την πρώτη ευκαιρία θα θέσει το θέμα και στον Γιώργο Γεραπετρίτη, με τον οποίο είναι πιθανόν να συναντηθεί την ερχόμενη εβδομάδα είτε στις Βρυξέλλες (υπουργική σύνοδος ΝΑΤΟ στις 3 Δεκεμβρίου) είτε στη Βιέννη (υπουργική σύνοδος ΟΑΣΕ στις 4 και 5 Δεκεμβρίου). Για τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών μια ενδεχόμενη συνάντηση (ακόμα δεν έχει προγραμματιστεί τίποτε) θα είναι μια ευκαιρία να διαπιστώσει αν η Τουρκία έχει διάθεση να κάνει ένα βήμα καλής θέλησης και να άρει το casus belli, όπως επίμονα της ζητά από τον Σεπτέμβριο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Επισημαίνεται πως ένα δημοσίευμα του ιστότοπου Euractiv στις αρχές της περασμένης εβδομάδας επικαλείτο πηγές της τουρκικής μόνιμης αντιπροσωπείας στις Βρυξέλλες και υπαινισσόταν πως οι Τούρκοι έχουν τη διάθεση να διαπραγματευτούν.

«Μονομερείς ενέργειες»

Διπλωματικοί κύκλοι επισημαίνουν πάντως πως οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Αμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, την Τετάρτη, ότι «κανείς δεν θα μπορέσει να σφετεριστεί τα δικαιώματά μας», ή ότι «η Ελλάδα επιχειρεί μονομερείς ενέργειες» και κυρίως ότι «εφαρμόζουμε με αποφασιστικότητα κάθε αναγκαίο μέτρο έναντι κάθε είδους έργου και πρωτοβουλίας που επιχειρεί να υλοποιήσει μονομερώς η Ελλάδα στην περιοχή, ενώ τονίζουμε σε κάθε ευκαιρία ότι δεν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί κανένα έργο στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο που αγνοεί τη χώρα μας ή έχει την πρόθεση να σφετεριστεί τα δικαιώματά μας», δεν δείχνουν κάποια διάθεση διαπραγμάτευσης. Η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία έχει πανικοβληθεί από τη συμφωνία οριοθέτησης ανάμεσα στην Κύπρο και τον Λίβανο, την οποία είχε καταφέρει να εμποδίσει τα τελευταία 15 χρόνια, κυρίως χάρη στην επιρροή που ασκούσε στα πολιτικά πράγματα του Λιβάνου μέσω της Χεζμπολάχ.

Η συμφωνία προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της Αγκυρας στο πιο επίσημο επίπεδο. Στην ανακοίνωση που εξέδωσε ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών γίνεται λόγος για μονομερή βήματα της ελληνοκυπριακής διοίκησης και για απόπειρες σφετερισμού των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων, ενώ καλείται η διεθνής κοινότητα να μη στηρίξει τη συμφωνία. Υπογραμμίζεται τέλος ότι «η Τουρκία και η “ΤΔΒΚ” θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται με αποφασιστικότητα τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων». Η δήθεν υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων υποκρύπτει άλλες σκοπιμότητες, αφού η συμφωνία αυτή δημιουργεί ένα προηγούμενο που κλονίζει το ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και τα σχέδια της Αγκυρας για οριοθέτηση με τη Συρία που θα αγνοεί ή θα σφετερίζεται εξ ολοκλήρου την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό πλέον φεύγει από το τραπέζι, καθώς αλλάζουν τα δεδομένα στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι Τούρκοι αναλυτές έφτασαν στο σημείο να κάνουν λόγο για πιθανή τουρκική στρατιωτική παρέμβαση στην Κύπρο, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι το Ισραήλ βρίσκεται πίσω από τη συμφωνία της Κύπρου με τον Λίβανο. Μάλιστα, το τουρκικό υπουργείο Αμυνας πήρε θέση στο ζήτημα αναφέροντας ότι «δεν μπορούμε να δεχθούμε καμία συμφωνία που αγνοεί τα δικαιώματα της ‘‘ΤΔΒΚ’’ (του ψευδοκράτους)».

Η ελληνική λίστα για το 1,2 δισ. ευρώ

Ποια αμυντικά προγράμματα προωθούνται για να λάβουν την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που αντιστοιχεί στη χώρα μας

Στις 30 Νοεμβρίου, κατατέθηκε η νέα επικαιροποιημένη λίστα της Ελλάδας για τον SAFE (Security Action for Europe), το νέο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο για την ενίσχυση της άμυνας. Ο σχετικός φάκελος κατατέθηκε στην ευρωπαϊκή επιτροπή και υποβλήθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, έχοντας πριν λάβει την έγκριση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Ασφαλείας (ΚΥΣΕΑ). Οπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές στη Realnews, «η νέα λίστα περιλαμβάνει προγράμματα που βασίζονται στις ανάγκες των επιτελείων».

Ο φάκελος, με επικαιροποιημένες τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και τις δυνατότητες που προσφέρει η ελληνική αμυντική βιομηχανία, κατατέθηκε για δεύτερη φορά. Κατά την πρώτη διαδικασία υποβολής των προτάσεων απορρίφθηκε σχεδόν το 40% των προγραμμάτων που είχαν υποβάλει συνολικά τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Η Ελλάδα κατάφερε να επιτύχει χρηματοδότηση για περίπου 787 εκατ. ευρώ από το σύνολο του 1,2 δισ. ευρώ που διεκδικούσε. Ενα ποσό που τώρα έχει την ευκαιρία να διεκδικήσει εκ νέου, ακόμη και να αυξήσει εάν υπάρξουν χώρες που τελικά δεν θα λάβουν τα χρήματα που αρχικά είχαν αιτηθεί.

Αντι-drone και «θόλος»

Στα σίγουρα προγράμματα που διεκδικεί η Ελλάδα περιλαμβάνεται η προμήθεια τριών διαφορετικών συστημάτων, που καλύπτουν τρέχουσες ανάγκες. Ψηλά στη λίστα είναι το εγχώριας παραγωγής αντι-drone σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, το οποίο ήδη έχει δοκιμαστεί με επιτυχία στην Ερυθρά Θάλασσα από τρεις φρεγάτες στις οποίες έχει τοποθετηθεί, τις «ΥΔΡΑ», «ΣΠΕΤΣΑΙ» και «ΨΑΡΑ», η οποία μάλιστα προχώρησε και σε κατάρριψη kamikaze drone που είχαν εκτοξεύσει εναντίον της οι τρομοκράτες Χούθι από την Υεμένη.

Δεύτερη στη λίστα είναι η προμήθεια αντιαεροπορικού/αντιπυραυλικού συστήματος, που θα ενισχύσει τον «θόλο» σε Αιγαίο και ηπειρωτική Ελλάδα, του αποκαλούμενου και «Ασπίδα του Αχιλλέα». Ενα πρόγραμμα που πρώτη είχε αποκαλύψει η «R» και το οποίο βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη, κατ’ απόλυτη επιβεβαίωση των πληροφοριών μας.

Το τρίτο πρόγραμμα στο οποίο δίνεται ιδιαίτερη σημασία είναι αυτό της προμήθειας φορτηγών/οχημάτων γενικής χρήσης, που θα αντικαταστήσουν τα απαρχαιωμένα ΡΕΟ, τα οποία πλέον δεν μπορούν να φέρουν σε πέρας ούτε τις βασικές απαιτήσεις επί του πεδίου. Γι’ αυτό το πρόγραμμα, του οποίου ηγείται η Ιταλία, συνεργάζονται Ελλάδα και Βουλγαρία. Η Ελλάδα αιτείται την προμήθεια 300 φορτηγών που θα συναρμολογηθούν σε ελληνικές εγκαταστάσεις στον Βόλο.

Πολεμικά πλοία

Εν τω μεταξύ, την Τρίτη 25 Νοεμβρίου κατατέθηκε στη ΓΔΑΕΕ ο φάκελος για τη ναυπήγηση από την Ελλάδα τριών διαφορετικών πλοίων. Επικεφαλής του προγράμματος είναι η ΟΝΕΧ, μέσω των ναυπηγείων Ελευσίνας και Σύρου, η οποία έχει υπογράψει μνημόνια με την Ενωση Ελληνικών Εταιρειών Αεροδιαστημικής, Ασφάλειας και Αμυνας (ΕΕΛΕΑΑ), με τα κρατικά Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ), με μία εταιρεία παραγωγής καλωδίων για πολεμικά πλοία από την Ιταλία και με τον γερμανικό κολοσσό ΜΑΝ, που κατασκευάζει κινητήρες. Από τη σύμπραξη αυτή προκύπτει η συμμετοχή τριών χωρών, υπερκαλύπτοντας τις απαιτήσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην πρόταση κατατέθηκαν τρεις φάκελοι για τη ναυπήγηση τριών διαφορετικών πλοίων (πυραυλακάτου, κανονιοφόρου και OPV) με modular σχεδίαση που επεκτείνεται σε κορβέτα πολλαπλών ρόλων (Multi Mission Corvette) ανάλογα τις απαιτήσεις κάθε πολεμικού ναυτικού. Ωστόσο, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν έγινε γνωστό αν περιλαμβάνονται τελικά τα ελληνικά πλοία στη νέα πρόταση για τον SAFE.

Ωστόσο, δεν έχουν λείψει τα παράπονα σχετικά με τις διαδικασίες, αφού ελληνικές εταιρείες διαμαρτύρονται για τον αποκλεισμό από την πρώτη λίστα προγραμμάτων που είχαν υποβάλει. Υπενθυμίζεται ότι η Γερμανία έχει καταθέσει 54 προγράμματα για τα οποία δεν διεκδικεί χρηματοδότηση. Οι εταιρείες λένε ότι μπορούσε η Ελλάδα να δώσει την ευκαιρία όποιος θέλει να προμηθευτεί τα προϊόντα τους από την Ε.Ε. Αλλά και η αξιωματική αντιπολίτευση εγείρει προβληματισμούς, με τον τομεάρχη Αμυνας του ΠΑΣΟΚ, Μιχάλη Κατρίνη, να καταθέτει σχετική επερώτηση καταγγέλλοντας ότι πριν από το κλείσιμο του νέου φακέλου «η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας δεν δείχνει την αυτονόητη δημοκρατική ευαισθησία να ενημερώσει την επιτροπή εξοπλιστικών της Βουλής για τις προθέσεις, τις προτεραιότητες και τις επιλογές της χώρας».