«Η Κοινωνική Συμφωνία συνιστά πλαίσιο που οδηγεί στη σύναψη και στην επέκταση περισσότερων Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, κάτι που συνεπάγεται μεγαλύτερη προστασία και ασφάλεια για τους εργαζόμενους, πιο σταθερό εργασιακό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις, πιο ξεκάθαρους κανόνες για την αγορά εργασίας, ενώ σηματοδοτεί και κάτι άλλο, την αξία του διαλόγου και της συναίνεσης», δηλώνει η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκη Κεραμέως, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, η υπουργός Εργασίας επισημαίνει ότι το αμέσως επόμενο βήμα, πριν από το τέλος του χρόνου, είναι η σύνταξη και κατάθεση του οδικού χάρτη για την αύξηση του ποσοστού κάλυψης από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, κατ’ εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας που έχουμε ήδη ενσωματώσει στο εθνικό μας δίκαιο. Το δεύτερο βήμα είναι η κατάθεση στη Βουλή προς ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου στις αρχές του 2026.

Εστιάζοντας στα βασικά σημεία της Κοινωνικής Συμφωνίας, η κ. Κεραμέως σημειώνει: «Κινηθήκαμε σε δύο άξονες για τη διευκόλυνση της επέκτασης των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας:

• Ο πρώτος αφορά στη βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου. Αντί του ποσοστού κάλυψης 50%, που ισχύει σήμερα, πλέον, θα αρκεί η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας να καλύπτει το 40% των εργαζομένων ενός κλάδου ή επαγγέλματος, για να μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος αυτού. Επίσης, διευκολύνουμε τη διακρίβωση αυτού του ποσοστού με την υποχρέωση αναφοράς όλων των σχετικών Κωδικών Αριθμών Δραστηριοτήτων (ΚΑΔ) που προσδιορίζουν τον εκάστοτε κλάδο.
• Ο δεύτερος άξονας αφορά στη δημιουργία μίας νέας, πολύ σημαντικής δυνατότητας. Με την Κοινωνική Συμφωνία, όταν μία Συλλογική Σύμβαση Εργασίας υπογράφεται από τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) και από μία τριτοβάθμια εργοδοτική οργάνωση, δεν χρειάζεται να πληρούται το ποσοτικό κριτήριο κάλυψης του 40% των εργαζομένων για την επέκτασή της.
• Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα για τη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνυπογράφει κλαδικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά, για την αξιοποίηση αυτής της νέας δυνατότητας».

Μάλιστα, η υπουργός Εργασίας τονίζει ότι μία από τις μεγάλες αλλαγές που φέρνει η Κοινωνική Συμφωνία είναι η επαναφορά της πλήρους μετενέργειας. «Αυτό σημαίνει ότι, μετά τη λήξη της τρίμηνης παράτασης ισχύος μίας Συλλογικής Σύμβασης, εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της μέχρι τη σύναψη νέας Συλλογικής ή ατομικής Σύμβασης Εργασίας», διευκρινίζει.

Ταυτόχρονα, η κ. Κεραμέως υπογραμμίζει ότι, επιδιώκοντας την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυση σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών, «συμφωνήσαμε σε δύο αλλαγές. Η πρώτη αφορά στη δημιουργία μηχανισμού προελέγχου των μονομερών αιτήσεων προσφυγής, μέσω μίας επιτροπής η οποία θα ελέγχει εάν πληρούνται ή όχι οι νόμιμες προϋποθέσεις για μονομερή προσφυγή σε διαιτησία. Η δεύτερη αλλαγή είναι ότι καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης».

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η Υπουργός, από το 2023 μέχρι σήμερα, έχουν υπογραφεί 663 Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας με ισχύ 1 έως 3 έτη, με πολλές από αυτές να προβλέπουν αμοιβές σημαντικά υψηλότερες από τον νομοθετικά ορισμένο κατώτατο μισθό.

«Είναι γεγονός ότι για κάποιες από αυτές έχει ζητηθεί η επέκτασή τους, ωστόσο, δεν πληρούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Μόλις ψηφιστεί η Κοινωνική Συμφωνία, οι Συμβάσεις που θα υπογραφούν από δύο εθνικούς κοινωνικούς εταίρους θα μπορούν να επεκταθούν στο σύνολο των εργαζομένων του εν λόγω κλάδου, έπειτα από γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας», εξηγεί η κ. Κεραμέως και προσθέτει ότι σε ό,τι αφορά τον μέσο μισθό, ισχύει η δέσμευση για αύξηση στα 1.500 ευρώ το 2027, όπως και η δέσμευση για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ την ίδια χρονιά.

Τέλος, αναλύοντας τα οφέλη της Κοινωνικής Συμφωνίας για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, η υπουργός Εργασίας αναφέρει ότι, για τους εργαζόμενους, «αύξηση της κάλυψης από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας σημαίνει δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, μεγαλύτερο μέρισμα ανάπτυξης στους εργαζόμενους, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους. Είναι μια βαθιά ανάσα ασφάλειας και αξιοπρέπειας».

«Για τις επιχειρήσεις», συνεχίζει η υπουργός, «σημαίνει σταθερότητα, δυνατότητα επένδυσης στους εργαζόμενους, περιβάλλον με ξεκάθαρους κανόνες δίχως συνεχείς ή ανοιχτές διαπραγματεύσεις, περιβάλλον που διευκολύνει και ενισχύει την ανάπτυξη και την καταπολέμηση αθέμιτου ανταγωνισμού».

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης της υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκης Κεραμέως, στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στη δημοσιογράφο Γεωργία Μπάρλα:

Ερ: Κυρία υπουργέ, τι σηματοδοτεί η Κοινωνική Συμφωνία για την ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, που υπογράψατε με τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους, έπειτα από επτά μήνες διαβουλεύσεων;

Απ: Η Κοινωνική Συμφωνία συνιστά πλαίσιο που οδηγεί στη σύναψη και στην επέκταση περισσότερων Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, κάτι που συνεπάγεται μεγαλύτερη προστασία και ασφάλεια για τους εργαζόμενους, πιο σταθερό εργασιακό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις, πιο ξεκάθαρους κανόνες για την αγορά εργασίας.

Η Κοινωνική Συμφωνία, όμως, σηματοδοτεί και κάτι άλλο, την αξία του διαλόγου και της συναίνεσης. Αποδεικνύει στην πράξη ότι οφείλουμε να συζητάμε, ότι μπορούμε, μέσα από τον διάλογο, να καταλήγουμε σε συμφωνίες που ωφελούν όλα τα μέρη: εργαζόμενους, εργοδότες, ολόκληρη την κοινωνία.

Ερ: Μετά την υπογραφή της Κοινωνικής Συμφωνίας, ποιά είναι τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή της και ποιό είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους;

Απ: Το αμέσως επόμενο βήμα, πριν από το τέλος του χρόνου, είναι η σύνταξη και κατάθεση του οδικού χάρτη για την αύξηση του ποσοστού κάλυψης από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, κατ’ εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας που έχουμε ήδη ενσωματώσει στο εθνικό μας δίκαιο.

Το δεύτερο βήμα είναι η κατάθεση στη Βουλή προς ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου στις αρχές του 2026.

Ερ: Ποιοί είναι οι βασικοί άξονες και ποιές είναι οι κύριες ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν την επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, ώστε πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται;

Απ: Κινηθήκαμε σε δύο άξονες για τη διευκόλυνση της επέκτασης των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας:

Ο πρώτος αφορά τη βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου. Αντί του ποσοστού κάλυψης 50% που ισχύει σήμερα, πλέον, θα αρκεί η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας να καλύπτει το 40% των εργαζομένων ενός κλάδου ή επαγγέλματος, για να μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος αυτού. Επίσης, διευκολύνουμε τη διακρίβωση αυτού του ποσοστού με την υποχρέωση αναφοράς όλων των σχετικών Κωδικών Αριθμών Δραστηριοτήτων (ΚΑΔ) που προσδιορίζουν τον εκάστοτε κλάδο.

Ο δεύτερος άξονας αφορά στη δημιουργία μίας νέας, πολύ σημαντικής δυνατότητας. Με την Κοινωνική Συμφωνία, όταν μία Συλλογική Σύμβαση Εργασίας υπογράφεται από τη ΓΣΕΕ και από μία τριτοβάθμια εργοδοτική οργάνωση, δεν χρειάζεται να πληρούται το ποσοτικό κριτήριο κάλυψης του 40% των εργαζομένων για την επέκτασή της. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα για τη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνυπογράφει κλαδικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά, για την αξιοποίηση αυτής της νέας δυνατότητας.

Ερ: Τι αλλάζει σε σχέση με την προστασία των εργαζομένων, μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας;

Απ: Μία από τις μεγάλες αλλαγές που φέρνει η Κοινωνική Συμφωνία είναι η επαναφορά της πλήρους μετενέργειας.

Αυτό σημαίνει ότι, μετά τη λήξη της τρίμηνης παράτασης ισχύος μίας Συλλογικής Σύμβασης, εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της μέχρι τη σύναψη νέας Συλλογικής ή ατομικής Σύμβασης Εργασίας.

Δημιουργούμε ένα σταθερό εργασιακό περιβάλλον, όπου ο εργαζόμενος δεν θα ανησυχεί πλέον για δυσμενείς μεταβολές, μετά τη λήξη της Συλλογικής Σύμβασης.

Ερ: Ο τρίτος άξονας της Κοινωνικής Συμφωνίας αφορά στην επιτάχυνση των διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Πώς θα λειτουργήσει στην πράξη αυτός ο μηχανισμός;

Απ: Επιδιώκοντας την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυση σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών, συμφωνήσαμε σε δύο αλλαγές:

Η πρώτη αφορά στη δημιουργία μηχανισμού προελέγχου των μονομερών αιτήσεων προσφυγής, μέσω μίας επιτροπής η οποία θα ελέγχει εάν πληρούνται ή όχι οι νόμιμες προϋποθέσεις για μονομερή προσφυγή σε διαιτησία.

Η δεύτερη αλλαγή είναι ότι καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.

Ερ: Πόσες Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας είναι σήμερα σε ισχύ και πόσες αναμένεται να τεθούν άμεσα σε εφαρμογή; Θεωρείτε ότι οι νέες ρυθμίσεις θα καταστήσουν εφικτό να καλυφθεί το 80% των εργαζομένων από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή οδηγία και να αυξηθεί ο μέσος μισθός σε 1.500 ευρώ έως το 2027;

Απ: Από το 2023 μέχρι σήμερα, έχουν υπογραφεί 663 Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας με ισχύ 1 έως 3 έτη, με πολλές από αυτές να προβλέπουν αμοιβές σημαντικά υψηλότερες από τον νομοθετικά ορισμένο κατώτατο μισθό. Είναι γεγονός ότι για κάποιες από αυτές έχει ζητηθεί η επέκτασή τους, ωστόσο, δεν πληρούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις.

Μόλις ψηφιστεί η Κοινωνική Συμφωνία, οι Συμβάσεις που θα υπογραφούν από δύο εθνικούς κοινωνικούς εταίρους θα μπορούν να επεκταθούν στο σύνολο των εργαζομένων του εν λόγω κλάδου, έπειτα από γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας.

Ως προς το ποσοστό αύξησης των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, ο στόχος που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε το 80%. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε πολύ δρόμο, για να φτάσουμε εκεί.

Ευελπιστώ ότι οι εκπρόσωποι εργαζομένων και εργοδοτών θα λειτουργήσουν υπεύθυνα, θα συζητήσουν ουσιαστικά και θα καταλήξουν σε συμφωνίες για Συλλογικές Συμβάσεις επωφελείς για όλους.

Σε ό,τι αφορά τον μέσο μισθό, ισχύει η δέσμευση για αύξηση στα 1.500 ευρώ το 2027, όπως και η δέσμευση για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ την ίδια χρονιά.

Ερ: Ποιά είναι τα οφέλη της Κοινωνικής Συμφωνίας για τους εργαζόμενους και ποιά για τις επιχειρήσεις;

Απ: Για τους εργαζόμενους, αύξηση της κάλυψης από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας σημαίνει δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, μεγαλύτερο μέρισμα ανάπτυξης στους εργαζόμενους, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους. Είναι μια βαθιά ανάσα ασφάλειας και αξιοπρέπειας.

Για τις επιχειρήσεις, σημαίνει σταθερότητα, δυνατότητα επένδυσης στους εργαζόμενους, περιβάλλον με ξεκάθαρους κανόνες δίχως συνεχείς ή ανοιχτές διαπραγματεύσεις, περιβάλλον που διευκολύνει και ενισχύει την ανάπτυξη και την καταπολέμηση αθέμιτου ανταγωνισμού.

Ερ: Τι απαντάτε στο αίτημα εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων για την επαναφορά του πλήρους ρυθμιστικού πλαισίου της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), ώστε ο κατώτατος μισθός να καθορίζεται και πάλι με συμφωνία των κοινωνικών εταίρων με ΕΓΣΣΕ;

Απ: Έχουμε επιλέξει να ακολουθήσουμε τον δρόμο που έχουν ακολουθήσει και άλλα 21 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα οποία ο κατώτατος μισθός ορίζεται νομοθετικά.

Έχουμε κατοχυρώσει ένα δίχτυ ασφαλείας για όλους τους εργαζόμενους -κανείς να μην αμείβεται κάτω από τον νομοθετικά προβλεπόμενο κατώτατο μισθό, ο οποίος σήμερα είναι στα 880 ευρώ, ενώ επίκειται και νέα αύξηση το 2026 – και να μπορούν οι κοινωνικοί εταίροι ελεύθερα να συμφωνήσουν σε ευνοϊκότερους όρους εργασίας, σε υψηλότερο κατώτατο μισθό από αυτόν που ορίζεται νομοθετικά.

Αυτό έχει ήδη γίνει σε αρκετές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, όπως, για παράδειγμα, στην περίπτωση των τραπεζοϋπαλλήλων, των εργαζομένων στον τουρισμό, των εργαζομένων στον κλάδο του μετάλλου.