Σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία για τα ελληνοτουρκικά, τις περιφερειακές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και για τον ρόλο της Ελλάδας στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης μεταβαίνει την Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, για να συμμετάσχει στις εργασίες της 80ής Εβδομάδας Υψηλού Επιπέδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Η παρουσία του Έλληνα Πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη, εν μέσω έντονων γεωπολιτικών διεργασιών, έχει έντονο συμβολικό αλλά και ουσιαστικό χαρακτήρα.

Η επίσκεψη συνοδεύεται από πυκνές επαφές και στοχευμένες παρεμβάσεις, με στόχο την ανάδειξη της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας, εταίρου ασφάλειας και αξιόπιστου ενεργειακού κόμβου σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από διαρκή αναταραχή, από την Ουκρανία ως τη Μέση Ανατολή.

Στην ατζέντα η Λιβύη, η Τουρκία και η ενεργειακή σκακιέρα

Μόλις λίγα 24ωρα πριν από τη συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 23 Σεπτεμβρίου, ο Πρωθυπουργός άνοιξε δημόσια το ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ με τη Λιβύη, ανακοινώνοντας πως έχει ήδη πραγματοποιηθεί ο πρώτος γύρος επαφών σε τεχνικό επίπεδο στην Αθήνα, ενώ επίκειται δεύτερη συνάντηση στην Τρίπολη. Πρόκειται για εξέλιξη με πολλαπλές αναγνώσεις, ιδιαίτερα υπό το βάρος του αμφιλεγόμενου τουρκολιβυκού μνημονίου του 2019.

Όπως επεσήμανε ο ίδιος στην καθιερωμένη Κυριακάτικη ανάρτησή του: «Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμη μέχρι την επίτευξη συμφωνίας, ωστόσο είναι μια θετική εξέλιξη για την Ελλάδα σε σχέση με τη γειτονική μας χώρα. Ο δρόμος προς την ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα περνάει μέσα από συμφωνίες γνήσια γειτονικών χωρών, με βάση το Διεθνές Δίκαιο και όχι από αυθαίρετα και ανυπόστατα μνημόνια».

Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν πραγματοποιείται υπό τη σκιά πολλών παραμέτρων που διαμορφώνουν ένα εύθραυστο περιβάλλον. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να διατηρήσει ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας, αλλά χωρίς να υποχωρεί σε πάγιες θέσεις. Το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός επέλεξε λίγες ημέρες πριν τη συνάντηση να αναφερθεί δημόσια στις επαφές με τη Λιβύη για την ΑΟΖ δεν είναι απλώς μια «προειδοποιητική βολή» προς την Τουρκία, αλλά και ένα διεθνές μήνυμα πως η Ελλάδα προχωρά σε διπλωματική και νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων της με βάση το Διεθνές Δίκαιο, σε αντίθεση με τη λογική των μνημονίων «πίσω από κλειστές πόρτες».

Η φράση του Κυριάκου Μητσοτάκη πως «ο δρόμος περνά μέσα από συμφωνίες γνήσια γειτονικών χωρών» μπορεί να ερμηνευτεί και ως έμμεση ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία παραμένει εκτός των θεσμικών διαδικασιών οριοθέτησης.

Σημειώνεται πως παρ’ ότι η ατζέντα της συνάντησης μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει ανακοινωθεί, υπάρχουν ανοικτά ζητήματα, όπως το ευρωπαϊκό εξοπλιστικό πρόγραμμα SAFE, το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου και η NAVTEX της Τουρκίας για το ερευνητικό σκάφος «Πίρι Ρέις».

Τα F-35, το αμερικανοεβραϊκό λόμπι και οι νεοθωμανικές ανησυχίες

Σε αυτό το έδαφος, σημαντική διάσταση αποκτούν οι πιέσεις προς την Ουάσινγκτον από ισχυρούς κύκλους του αμερικανοεβραϊκού λόμπι ενάντια στην πώληση F-35 στην Τουρκία.

Σε δηλώσεις του στον ΑΝΤ1, ο Ντέιβιντ Χάρρις, πρώην επικεφαλής της American Jewish Committee, παρενέβη ζητώντας ευθέως από τον πρώην πρόεδρο Τραμπ να μην συναινέσει στην επανένταξη της Άγκυρας στο πρόγραμμα.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη θα χρησιμοποιηθούν για τις νεοθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας και θα απειλήσουν συμμάχους – “κλειδιά”, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ. Κύριε πρόεδρε, μην το το κάνετε».

Το μήνυμα αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, λίγες ώρες πριν ο Έλληνας Πρωθυπουργός παραστεί στη δεξίωση του Ντόναλντ Τραμπ στη Νέα Υόρκη.

Παράλληλα με τις διπλωματικές πρωτοβουλίες, η κυβέρνηση επενδύει και στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της χώρας. Ο Πρωθυπουργός, στην καθιερωμένη ανάρτησή του, αναφέρθηκε επίσης στη νέα φρεγάτα Belharra «Θεμιστοκλής», τονίζοντας ότι «αναβαθμίζει θεαματικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες του Πολεμικού μας Ναυτικού».

Η επιλογή της χρονικής στιγμής δεν είναι τυχαία: η Αθήνα επιδιώκει να εκπέμψει το μήνυμα ότι η Ελλάδα δεν περιορίζεται σε ρητορικές τοποθετήσεις, αλλά ασκεί ενεργά κυριαρχικά της δικαιώματα «στο πεδίο», όπως χαρακτηριστικά έχει πει ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

ΗΠΑ: Εταίρος-«κλειδί» και στα ενεργειακά

Στο επίκεντρο των εξελίξεων και των πυκνών επαφών του Πρωθυπουργού δείχνει να βρίσκεται και ο ενεργειακός τομέας, καθώς η Ελλάδα προβάλλεται πλέον ως στρατηγικός παίκτης στον νέο γεωενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο Αμερικανός Υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ – γνωστός ως «τσάρος» της ενέργειας – χαρακτήρισε την Ελλάδα «βασικό εταίρο σε ασφάλεια και ενέργεια», με αφορμή την εμπλοκή της αμερικανικής Chevron σε περιοχές νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου.

Όπως σημείωσε: «Είναι θετικό βήμα όχι μόνο για την ενεργειακή αφθονία και την ασφάλεια της Ελλάδας, αλλά και για ευρύτερα αμερικανικά ενεργειακά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο».

Ομιλίες, βραβεύσεις και παρεμβάσεις στον ΟΗΕ

Η παρουσία του Πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη δεν εξαντλείται στις διμερείς επαφές. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα απευθύνει την επίσημη ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου, ενώ θα προηγηθεί συνάντησή του με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Ενδιάμεσα, την Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου, θα παρέμβει σε δύο σημαντικά fora: για την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο και για τον ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, δύο ζητήματα με ευρύτερες πολιτικές προεκτάσεις.

Η πολιτική ατζέντα πλαισιώνεται και από μια σειρά συναντήσεων με επενδυτές και εταιρείες στρατηγικού ενδιαφέροντος, στους τομείς της ενέργειας, της άμυνας και της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Παράλληλα, ο Πρωθυπουργός θα δώσει το «παρών» σε ομογενειακές εκδηλώσεις και θα συμμετάσχει στη βράβευση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με το Βραβείο Templeton.

Στο δημοσιογραφικό σκέλος της επίσκεψης, ξεχωρίζει η ειδική εκδήλωση της «Wall Street Journal» με τίτλο «Is Greece back?», καθώς και η συνέντευξη του Πρωθυπουργού στο Bloomberg την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου.

Σφοδρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση

Κριτική ασκούν στην κυβέρνηση για τους χειρισμούς σε εξωτερική πολιτική και Ενέργεια τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Μιλένα Αποστολάκη, δήλωσε: «Μετά το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο, την προσέγγιση Άγκυρας – Καϊρου, την παρείσφρυση στο SAFE, φαίνεται τώρα να ανοίγει ο δρόμος για την Τουρκία για την αναβάθμιση των F-16, αλλά και για τα F-35. Η χώρα μας αμήχανη, χωρίς στρατηγική δέχεται αλλεπάλληλες διπλωματικές και πολιτικές ήττες».

Το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Γιάννης Μπαλάφας, σε τηλεοπτική του συνέντευξη ανέφερε: «Εκείνο που έχει πρόβλημα η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, είναι πως θεωρείται σύμμαχος δεδομένος. Και με την Ουκρανία το ίδιο».

Ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο 51ο Φεστιβάλ ΚΝΕ-«Οδηγητή» στη Θεσσαλονίκη, είπε μεταξύ άλλων: «Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας παίζει σήμερα στις πλάτες του ελληνικού λαού το επικίνδυνο παιχνίδι της δήθεν ενεργειακής αναβάθμισης».

«Άνοιξαν κερκόπορτα στους Τούρκους με την “μειωμένη επήρεια” την οποία δέχτηκαν, αντί να οριοθετήσει άμεσα θαλάσσιες ζώνες με την Κύπρο, ώστε να εκμεταλλευτούμε τα τεράστια κοιτάσματα που υπάρχουν και να πλουτίσει η Ελλάδα και οι Έλληνες», σχολίασε ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος.

«Ο πρωθυπουργός προσπαθεί να πείσει ολόκληρη την κοινωνία ότι με την απλή “κατανάλωση” υπερεξοπλισμών και Βelharra θα επέλθει και η “ασφάλεια”, αλλά αυτό που απλώς καταφέρνει είναι να χαϊδέψει τα ακροδεξιά ακροατήρια, ειδικά τώρα που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την κυβέρνηση να παραπαίει», σημειώνει σε ανακοίνωσή της η Νέα Αριστερά.