Το άρθρο αναφέρεται στην ίδρυση και την πορεία του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ιδρύθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου, παρουσιάζοντας τη Διακήρυξη Αρχών του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Το ΠΑΣΟΚ, με το ιδεολογικό του στίγμα να εστιάζει στην εθνική ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία, την κοινωνική απελευθέρωση και τη δημοκρατία, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας και επηρέασε διεθνώς. Το άρθρο περιγράφει την ιστορική συγκυρία της ίδρυσης, το παρασκήνιο πίσω από το όνομα και το σήμα του κόμματος, καθώς και τους σημαντικούς σταθμούς στην 50χρονη πορεία του, από την ίδρυσή του μέχρι τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις.
Πιο αναλυτικά
Το ημερολόγιο έγραφε 3 Σεπτεμβρίου 1974 όταν στην κατάμεστη αίθουσα του ξενοδοχείου «Κινγκ Πάλας» στην Αθήνα ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσίασε τη «Διακήρυξη Αρχών» του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ).
Του Γρηγόρη Αναγνώστου
Το ΠΑΣΟΚ ξεκινούσε την πορεία του στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Μια πορεία άλλοτε ανοδική, άλλοτε καθοδική, με τις καμπές της, η οποία όμως σε κάθε περίπτωση εδώ και 50 ολόκληρα χρόνια άφησε τη σφραγίδα της στη χώρα. Μια πορεία που, όπως αποδείχθηκε, σε αρκετές περιπτώσεις ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η «ακτινοβολία» και οι δεσμοί του ΠΑΣΟΚ με μια σειρά από ξένους ηγέτες, με πιο χαρακτηριστική ίσως περίπτωση τον Γιάσερ Αραφάτ, όπως και ο ρόλος που κλήθηκε να διαδραματίσει αρκετές φορές στους κόλπους των Σοσιαλιστών τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η γενέθλια μέρα της 3ης Σεπτεμβρίου και τα πολιτικά προτάγματα της ιστορικής Διακήρυξης
Με προμετωπίδα το τετράπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση – Δημοκρατία», καθώς και την ανάγκη «αποχουντοποίησης» της Ελλάδας η ιδρυτική διακήρυξη ή – όπως έμεινε στην ιστορία – η «Διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου» έδινε το ιδεολογικό στίγμα του νέου πολιτικού σχηματισμού.
Ο «Αττίλας» στην Κύπρο και τα τραύματα που άφησε στη συλλογική συνείδηση άσκησαν επίσης επιρροή στο ιδεολογικό στίγμα και στα πολιτικά προτάγματα του ΠΑΣΟΚ.
«Η τραγωδία της Κύπρου καθώς και οι κίνδυνοι που έχουν προκύψει για το έθνος , τόσο από την αδίστακτη επεκτατική λογική του Πενταγώνου στα πλαίσια του ΝΑΤΟ όσο και από την προσπάθεια της αμερικανοκίνητης Χούντας να μετατραπούν οι Ένοπλες Δυνάμεις μας αποκλειστικά σε όργανο αστυνόμευσης του Ελληνικού χώρου, κυριαρχούν στη σκέψη κάθε Έλληνα. Όμως η ενότητα του λαού στην απόφαση του να αντιμετώπιση ανυποχώρητα τον εξωτερικό κίνδυνο και κάθε επιβουλή ενάντια στην ακεραιότητα της εθνικής μας παρουσίας δεν δικαιώνει την απραξία της κυβέρνησης σε τρεις κρίσιμους τομείς: την τιμωρία των ενόχων της επταετίας, της σφαγής του Πολυτεχνείου, της Κυπριακής Τραγωδίας, την κάθαρση του κρατικού μηχανισμού και την πλήρη αποκατάσταση των θυμάτων της Κατοχής», σημείωνε εμφατικά η ιδρυτική διακήρυξη.
«Η σημερινή μας διακήρυξη αποτελεί την πυξίδα που θα καθοδηγεί την πορεία μας προς μια νέα αναγεννημένη, ανθρώπινη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, μια Ελλάδα που να ανήκει στους Έλληνες», αναφερόταν χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων στο κείμενο που μοιράστηκε στους περίπου 150 παρευρισκόμενους, οι οποίοι αποτέλεσαν και τον ιδρυτικό πυρήνα του κινήματος.
Μελετώντας τα φωτογραφικά ντοκουμέντα της εποχής το «παρών» έδωσαν μια πλειάδα στελεχών του ΠΑΚ, της Ένωσης Κέντρου, δημοσιογράφοι, μορφές που σημάδεψαν την αντιδικτατορική πάλη της προηγούμενης περιόδου. Μεταξύ των περευρισκομένων μπορεί κανείς να διακρίνει τους κ.κ. Στ. Γιώτα, Χ. Λουκάκη, Π. Λάμπρου, Κ. Τσιγαρίδα, Ν. Μιχαλόπουλο, Ι. Τζώρτζη, Κ. Λαλιώτη, Μαρία Μίχα, Τ. Τουλούπα, Ν. Βγενόπουλο, Ι. Κορωναίο, Ξ. Πελοποννήσιο, Απ. Πρόκο, Μ. Κουτσόγιωργα, Αν. Λιβάνη, Αθ. Σκουλά, Αγγέλα Κοκκόλα, Ασπα Μανδηλαρά, Αμαλία Φλέμινγκ, Ντ. Τριαρίδη, Αντ. Δροσογιάννη, Ι. Σκουλαρίκη, Κ. Νικολάου, Ελ. Βερυβάκη, Παν. Κρητικό, Κ. Ανδρουτσόπουλο, Γρ. Κασιμάτη, Γ. Παπαστρατή, Λ. Βασιλικόπουλο, Αρ. Μπουλούκο, Δ. Μπουλούκο, Στ. Πανταζόπουλο, Ι. Παπαδονικολάκη, Φ. Κούτσικα, Απ. Κακλαμάνη, Φ. Τόμπρα, Ι. Κουτσοχέρας Γ. Χρυσάφη, Αθ. Τσιμπούκη, Γ. Τσαφούλια, Ι. Πανούτσο, Σ. Βαλυράκη, Χρ. Παπαθανασίου, Γ. Λιάνη, Γ. Κίσσονα, Μ. Σάλλα, Π. Βουρνά, Μένη Μαλιώρη, Στ. Τζουμάκα.
Από τα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι η υποδοχή που επιφύλαξαν τα ΜΜΕ στον νεότευκτο πολιτικό σχηματισμό δεν ήταν αναμενόμενη. Το γεγονός αυτό οδήγησε τον Ανδρέα Παπανδρέου λίγες μέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 15 Σεπτεμβρίου να δώσει το σύνθημα για «αυτοοργάνωση», απευθύνοντας κάλεσμα μάλιστα σε όλους εκείνους που πιστεύουν στις πολιτικές αρχές και διακηρύξεις του ΠΑΣΟΚ να δημιουργήσουν οργανώσεις με δική τους πρωτοβουλία.
Σύντομα, το μικρό πράσινο βιβλιαράκι που μοιράστηκε στους παρευρισκόμενους και το οποίο αποτύπωνε τους βασικούς άξονες και στόχους του κινήματος θα έφτανε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, συνοδευόμενο με τη δημιουργία των πρώτων κομματικών οργανώσεων, αλλά και συνδικαλιστικών εκφράσεων στο μαζικό κίνημα. Το ΠΑΣΟΚ είχε αρχίσει να «ριζώνει» στην ελληνική κοινωνία.
Η πορεία προς την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ
Η ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (Π.Σ.Κ.) δεν ήρθε σε μια τυχαία χρονική συγκυρία για τα πολιτικά δεδομένα στην Ελλάδα. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι «νονός» του αρκτικόλεξου «ΠΑΣΟΚ», που επικράτησε αργότερα και ως τις μέρες μας, ήταν ο πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας «Το Βήμα», Σταύρος Ψυχάρης.
Η ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (Π.Α.Κ.) τον Φεβρουάριο του 1968 από τον αυτοεξόριστο Ανδρέα Παπανδρέου και η επιρροή του στην ελληνική κοινωνία, αποτέλεσε τον προπομπό αλλά ταυτόχρονα και τη «μαγιά» για την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Η «αποδέσμευση της χώρας από την ξένη εξάρτηση» και η «πραγματοποίηση ριζικών αλλαγών, με τελικό στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας», που αποτέλεσαν τον πυρήνα του πολιτικού περιεχομένου της δράσης του ΠΑΚ, δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αποτυπώνονται και στο προοίμιο της Διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη.
Η επταετής δικτατορία των συνταγματαρχών, η αντιδικτατορική πάλη του ελληνικού λαού και η διεθνής απήχησή της, καθώς και το αίτημα για πολιτική αλλαγή που κυριαρχούσε στην ελληνική κοινωνία έπειτα από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας λειτούργησαν ως καταλύτης στις πολιτικές διεργασίες της εποχής.
Παράλληλα, ο θάνατος του Γεωργίου Παπανδρέου είχε δρομολογήσει εξελίξεις και στον χώρο της Ένωσης Κέντρου, του κόμματος στο οποίο ηγείτο, με αρκετά στελέχη του να ζητούν από τον Ανδρέα Παπανδρέου να επιστρέψει στην Ελλάδα για να αναλάβει την ηγεσία του κόμματος με στόχο την ανατροπή του Καραμανλή. Την θέση αυτή υποστήριζαν μεταξύ άλλων, ο προδικτατορικός διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αντώνης Λιβάνης, ο Γιάννης Αλευράς και ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος. Ο Ανδρέας δεν φαίνεται να πήρε σοβαρά την προοπτική αυτή και συζητούσε μαζί τους για χάρη της συζήτησης. Ήταν αποφασισμένος να ηγηθεί ενός νέου κόμματος κι εκεί κατευθύνονταν οι ουσιαστικές συζητήσεις με τους στενούς του συνεργάτες.
Ο 55χρονος τότε Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος βρισκόταν εξόριστος στον Καναδά, είχε χαρακτηρίσει μάλιστα την επικρατούσα εκείνη τη χρονική στιγμή πολιτική κατάσταση στην χώρα ως «αλλαγή φρουράς του ΝΑΤΟ στην Ελλάδα».
Έπειτα από μια σειρά παρασκηνιακές διεργασίες, παρακολουθώντας στενά τις ραγδαίες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στη χώρα και προπαντός έχοντας συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης του για τα πολιτικά γενόμενα στην Ελλάδα και πιστεύοντας στην ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου «κοινωνικού συμβολαίου» με τον λαό, ο Παπανδρέου πήρε την απόφαση να επιστρέψει στην χώρα, φέροντας στις «αποσκευές» του και την ιδέα για τη γέννηση του νέου πολιτικού σχηματισμού.
Σημειώνεται ότι η απόφαση για την επάνοδο στην Ελλάδα του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν μια απόφαση με μεγάλο ρίσκο. Σύμφωνα με μαρτυρίες στελεχών της εποχής, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που εξέφραζαν τους φόβους τους ακόμη και για την ίδια τη ζωή του πολιτικού ηγέτη.
Το γεγονός αυτό, όμως, φαίνεται ότι δεν πτόησε τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα το βράδυ της 16ης Αυγούστου του 1974. Τα φωτογραφικά ντοκουμέντα της εποχής αποκαλύπτουν την αποθεωτική υποδοχή που έτυχε από πολιτικούς του φίλους και χιλιάδες λαού στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και κατά μήκος της διαδρομής προς το Καστρί.
Σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, το σύνθημα που δονούσε την ατμόσφαιρα ήταν «ΝΑΤΟ, CIA, προδοσία!». Μαζί του από το αεροπλάνο κατέβηκαν η τότε σύζυγός του Μαργαρίτα, ο γιος του Γιώργος, ο Κίμων Κουλούρης, η Αγγέλα Κοκκόλα και ο Μιχάλης Ζιάγκας.
Σημειώνεται ότι δέκα μέρες νωρίτερα στο Βίντερτουρ της Ελβετίας είχε προηγηθεί η σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΚ, υπό τον Παπανδρέου, το οποίο αποφάσισε την αυτοδιάλυση της οργάνωσης και τη μετεξέλιξή της σε ένα σοσιαλιστικό κόμμα, που να βασίζεται στις διακηρυγμένες αρχές του Πανελληνίου Απελευθερωτικού Κινήματος.
Η συγγραφή της ιδρυτικής διακήρυξης και το παρασκήνιο πίσω από το όνομα και το ιδεολογικό πρόσημο
Τις μέρες που ακολούθησαν την έλευση του Ανδρέα Παπανδρέου στην χώρα, το θρυλικό σπίτι του στο Καστρί έγινε το «στρατηγείο» στο οποίο έλαβαν χώρα όλες οι διεργασίες που θα οδηγούσαν λίγες μέρες αργότερα στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.
Οι αποφάσεις της τελευταίας συνδιάσκεψης του ΠΑΚ, τα οράματα και οι σοσιαλιστικές ιδέες του Παπανδρέου, καθώς και ο σφυγμός της κοινωνίας εκείνη την περίοδο αποτελούσαν τους βασικούς άξονες της υπό διαμόρφωση πολιτικής «διακήρυξης αρχών».
Παράλληλα, η Επιτροπή που είχε συγκροτηθεί από στελέχη του ΠΑΚ είχε επιφορτιστεί με το καθήκον του καθορισμού του ιδεολογικού πρόσημου που θα έφερε ο υπό δημιουργία πολιτικός σχηματισμός.
Από την πλευρά του ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε καταστήσει σαφές ότι δεν είχε στο νου του τη δημιουργία ενός κόμματος, στα πρότυπα των υπολοίπων εκείνη την εποχή, αλλά στη δημιουργία ενός κινήματος που θα αποτύπωνε την αδιαμεσολάβητη σχέση με τον λαό. Σύμφωνα με τον επί χρόνια στενό συνεργάτη του Ανδρέα, Γιώργο Κατσιφάρα, ο ίδιος ο Παπανδρέου είχε προαποφασίσει την ονομασία Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα.
Ωστόσο, έχουν ενδιαφέρουν τα όσα διημείφθησαν στις συζητήσεις στους κόλπους της Επιτροπής, καθώς στο επίκεντρο του προβληματισμού τέθηκε το αν το ΠΑΣΟΚ θα είναι σοσιαλιστικό δημοκρατικό κίνημα ή δημοκρατικό σοσιαλιστικό κίνημα. Άλλοι πρότειναν να ονομαστεί «Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα» και άλλοι πρότειναν «Εργατικό Κόμμα». Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου και μια μερίδα στελεχών έριξαν στο τραπέζι την πρόταση ο νέος φορέας να ονομαστεί «Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα για την Αναγέννηση της Ελλάδας», όμως υπήρξαν αντιρρήσεις καθώς κάποια στελέχη εξέφρασαν την άποψη ότι η λέξη Αναγέννηση παραπέμπει στη Χούντα.
Ο Παπανδρέου φέρεται να είχε πείσει ανθρώπους που βρίσκονταν στον στενό κύκλο του, να υποστηρίξουν με σθεναρό τρόπο ότι τυχόν αντιπαράθεση των όρων θα δημιουργούσε την εντύπωση ότι πρόκειται για σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και αυτό δεν το ήθελε. Ο Κώστας Σημίτης επέμενε ότι πρέπει να προηγηθεί το επίθετο «δημοκρατικό» του «σοσιαλιστικού». Ο Αντώνης Λιβάνης πρότεινε ο όρος «σοσιαλιστικό» να αντικατασταθεί με τον όρο «δημοκρατικό». Τελικά ετέθη σε ιδιότυπη ψηφοφορία το θέμα και η πλειοψηφία αποφάσισε υπέρ της άποψης του Παπανδρέου.
H τελική επεξεργασία της διακήρυξης ολοκληρώθηκε το μεσημέρι της 2ας Σεπτεμβρίου 1974 στην τραπεζαρία του σπιτιού του Ανδρέα Παπανδρέου στο Καστρί. Η επιμέλειά της είχε ανατεθεί στα ηγετικά στελέχη του ΠΑΚ Γιάννη Ζαφειρόπουλο, Μανώλη Παπαθωμόπουλο, καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στον Δαμιανό Βασιλειάδη.
Η ιστορία του πράσινου ήλιου στο σήμα
Ενώ όλα είχαν μπει στην τελική ευθεία για την παρουσίαση της Διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη, ως τελευταία εκκρεμότητα έμενε το ζήτημα του σήματος που θα υιοθετούσε το κίνημα.
Και σε αυτό το ζήτημα οι εισηγήσεις υπήρξαν πολλές. Άλλοι πρότειναν μια φλόγα, άλλοι ένα ξίφος. Ωστόσο, ο Ανδρέας Παπανδρέου φέρεται να είχε ήδη καταλήξει στην απόφαση για τον πράσινο ήλιο. Ιθύνων νους πίσω από την ιδέα φέρεται να ήταν ο προερχόμενος από μια τροτσκιστική ομάδα Δημήτρης Λιβιεράτος, μετέπειτα μέλος του πανίσχυρου Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ και υπεύθυνος του Κέντρου Μελετών και Διαφώτισης, ο οποίος όμως αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ το 1976. Σύμφωνα με όσα δήλωσε αργότερα ο Δημήτρης Λιβιεράτος, ο Ανδρέας Παπανδρέου όχι μόνο δέχθηκε την πρόταση, αλλά την υποστήριξε κι εν τέλει την επέβαλε.
Έτσι, το σήμα που εν τέλει επιλέχθηκε πετύχαινε πολλαπλούς συμβολισμούς. Ο ανατέλλων ήλιος αντανακλούσε την αλλαγή, ενώ το πράσινο χρώμα -ως είθισται εικαστικά- συμβολίζει την ελπίδα. Ο συνδυασμός των δύο αυτών χαρακτηριστικών στο σκεπτικό του Ανδρέα Παπανδρέου συμβόλιζε με ενάργεια τον χαρακτήρα του ΠΑΣΟΚ, που αποτυπωνόταν και στην ιδρυτική διακήρυξη.
Έκτοτε, ο πράσινος ήλιος, παρά τις επιμέρους κατά διαστήματα τροποποιήσεις του έγινε ταυτόσημος με το ΠΑΣΟΚ μέχρι τις μέρες μας στη συνείδηση χιλιάδων πολιτών.
Οι «σταθμοί» στην 50χρονη διαδρομή του ΠΑΣΟΚ
3 Σεπτεμβρίου 1974
Το ΠΑΣΟΚ ιδρύεται από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Το τρίπτυχο που προσδιορίζει τον προσανατολισμό του ΠΑΣΟΚ είναι Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση.
17 Νοεμβρίου 1974
Το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει στις πρώτες εθνικές εκλογές μετά την πτώση της δικτατορίας και λαμβάνει ποσοστό 13,58%.
20 Νοεμβρίου 1977
Το ΠΑΣΟΚ αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση στις πρόωρες εκλογές, λαμβάνοντας το 25,34% των ψήφων και 93 έδρες.
18 Οκτωβρίου 1981
Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εθνικές εκλογές με ποσοστό 48,07% και 172 έδρες. Ο Ανδρέας Παπανδρέου στη δήλωσή του το βράδυ των εκλογών αναφέρει: «Γιορτάζουμε την νίκη της Αλλαγής. Και θα’θελα να σας παρακαλέσω, μέσα στην γιορτή σας και στην χαρά σας, να μην ξεχάσετε πως το ΠΑΣΟΚ είναι κυβέρνηση όλων των Ελλήνων, πως το ΠΑΣΟΚ ζητά τώρα από τον λαό μας συμφιλίωση. Λήθη στο παρελθόν: όλοι μαζί εμπρός για το μεγάλο, αξιόλογο έργο της οικοδόμησης της Νέας Ελλάδας».
Την ίδια μέρα διεξάγονται για πρώτη φορά ευρωεκλογές στην Ελλάδα. Το ΠΑΣΟΚ έρχεται πρώτο κόμμα και εκλέγει 10 ευρωβουλευτές.
17 Ιουνίου 1984
Στις Ευρωεκλογές το ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 41.58% εκλέγει 10 ευρωβουλευτές.
2 Ιουνίου 1985
Το ΠΑΣΟΚ παραμένει στην κυβέρνηση λαμβάνοντας το 48,07% των ψήφων και 161 έδρες.
18 Ιουνίου 1989
Το ΠΑΣΟΚ είναι δεύτερο κόμμα με 39,13% λαμβάνει 125 έδρες. Στις ευρωεκλογές που λαμβάνουν χώρα την ίδια μέρα, το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 35,96% και εκλέγει 9 ευρωβουλευτές.
5 Νοεμβρίου 1989
Το ΠΑΣΟΚ ανέβασε το ποσοστό του σε 40,67% από το 39,13% του Ιουνίου λαμβάνοντας 128 έδρες.
8 Απριλίου 1990
Δεύτερο κόμμα με 38,61% και 123 έδρες.
10 Οκτωβρίου 1993
Επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση με τη συντριπτική νίκη του 46,88% και 170 έδρες. Ο Ανδρέας Παπανδρέου γίνεται ξανά πρωθυπουργός της Ελλάδας.
12 Ιουνίου 1994
Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις ευρωεκλογές του 1994 με ποσοστό 37,64% και 10 ευρωβουλευτές.
18 Ιανουαρίου 1996
Ο Κώστας Σημίτης εκλέγεται πρωθυπουργός της Ελλάδας από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, μετά την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου για λόγους υγείας.
23 Ιουνίου 1996
Ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει σε ηλικία 77 ετών.
30 Ιουνίου 1996
Το σώμα του 4ου Συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ αναδεικνύει τον Κώστα Σημίτη, πρόεδρο του κινήματος.
22 Σεπτεμβρίου 1996
Ο Κώστας Σημίτης κερδίζει τις εκλογές με ποσοστό 41,49% και 162 έδρες και εκλέγεται πρωθυπουργός.
13 Ιουνίου 1999
Το ΠΑΣΟΚ έρχεται δεύτερο στις Ευρωεκλογές με ποσοστό 32.91% και 9 ευρωβουλευτές.
9 Απριλίου 2000
Νέα νίκη για το ΠΑΣΟΚ και τον Κώστα Σημίτη με ποσοστό 43,79% και 158 έδρες.
7 Ιανουαρίου 2004
Ο Κώστας Σημίτης παραιτείται από πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
8 Φεβρουαρίου 2004
Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αναδεικνύεται ο Γιώργος Παπανδρέου από ανοιχτή μαζική διαδικασία στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 1.000.000 πολίτες.
7 Μαρτίου 2004
Το ΠΑΣΟΚ έρχεται δεύτερο κόμμα με 40,55% και 117 έδρες.
13 Ιουνίου 2004
Στις Ευρωεκλογές, που λαμβάνουν χώρα, το ΠΑΣΟΚ έρχεται δεύτερο με ποσοστό 34,03% εκλέγοντας 8 ευρωβουλευτές.
16 Σεπτεμβρίου 2007
Το ΠΑΣΟΚ παραμένει στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης 38,10% και 102 βουλευτές. Προκηρύσσονται εκλογές για την ανάδειξη ηγεσίας.
11 Νοεμβρίου 2007
Στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ συμμετέχουν 769.156. Πρόεδρος αναδεικνύεται ο Γιώργος Παπανδρέου με ποσοστό 55.91% και ακολουθούν ο Ευάγγελος Βενιζέλος με 38.18% και ο Κώστας Σκανδαλίδης με 5.74%.
7 Ιουνίου 2009
Στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2009, το ΠΑΣΟΚ έρχεται πρώτο με 36,64% και εκλέγει 8 ευρωβουλευτές.
4 Οκτωβρίου 2009
Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές με ποσοστό 43,92% και 160 έδρες. Ο Γιώργος Παπανδρέου γίνεται πρωθυπουργός.
11 Νοεμβρίου 2011
Ο Γιώργος Παπανδρέου παραιτείται από πρωθυπουργός και το ΠΑΣΟΚ στηρίζει κοινοβουλευτικά την κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου.
18 Μαρτίου 2012
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος εκλέγεται πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από ανοιχτή εκλογική διαδικασία στην οποία συμμετείχαν 236.151 ψηφοφόροι.
6 Μαΐου 2012
Το ΠΑΣΟΚ έρχεται τρίτο στις εκλογές με ποσοστό 13,18% και 41 έδρες.
17 Ιουνίου 2012
Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει ποσοστό 12,28% και 33 έδρες. Συμμετέχει στην τρικομματική κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ.
25 Ιουνίου 2013
Με την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει με πολιτικά στελέχη και ο πρόεδρός του Ευάγγελος Βενιζέλος ορκίζεται αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης.
25 Μαΐου 2014
Το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει στις ευρωεκλογές με το σχήμα τις Ελιάς, που λαμβάνει ποσοστό 8,02% και εκλέγει 2 ευρωβουλευτές.
25 Ιανουαρίου 2015
Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 4,68% και 13 έδρες.
14 Ιουνίου 2015
Η Φώφη Γεννηματά εκλέγεται πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από εκλογές στις οποίες συμμετέχουν 52.388 μέλη και φίλοι του κινήματος. Στις εκλογές συμμετέχουν οι Ανδρέας Λοβέρδος και Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος.
20 Σεπτεμβρίου 2015
Το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει στο σχήμα της Δημοκρατικής Συμπαράταξης και λαμβάνει ποσοστό 6,28% και 17 έδρες.
12 Νοεμβρίου 2017
Λαμβάνουν χώρα οι εκλογές για την ανάδειξη ηγεσίας του νέου φορέα της κεντροαριστεράς, έπειτα από πρόταση της Φώφης Γεννηματά στο Συνέδριο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Συμμετέχουν 212.000 πολίτες.
19 Νοεμβρίου 2017
Στο δεύτερο γύρο των εκλογών συμμετέχουν η Φώφη Γεννηματά και ο Νίκος Ανδρουλάκης. Πρόεδρος εκλέγεται η Φώφη Γεννηματά με ποσοστό 56,75%.
16 Μαρτίου 2018
Ιδρύεται το Κίνημα Αλλαγής.
26 Μαΐου 2019
Στις Ευρωεκλογές το Κίνημα Αλλαγής λαμβάνει ποσοστό 7,7% και εκλέγει 2 ευρωβουλευτές.
7 Ιουλίου 2019
Το Κίνημα Αλλαγής λαμβάνει 8,10% και 22 έδρες.
Συνοπτικά
- Το ΠΑΣΟΚ ιδρύθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου με στόχο την εθνική ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία, την κοινωνική απελευθέρωση και τη δημοκρατία.
- Η ίδρυση του κόμματος επηρεάστηκε από την πολιτική συγκυρία της εποχής και την ανάγκη για αλλαγή μετά τη δικτατορία, με το όνομα και το σήμα να έχουν σημαντικό παρασκήνιο.
- Το ΠΑΣΟΚ διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην Ελλάδα και διεθνώς, επηρεάζοντας την πολιτική σκηνή και συνεργαζόμενο με ηγέτες όπως ο Γιάσερ Αραφάτ.
- Σημαντικοί σταθμοί στην ιστορία του περιλαμβάνουν την πρώτη νίκη στις εκλογές του 1981, την ηγεσία του Ανδρέα Παπανδρέου, και την εξέλιξή του σε Κίνημα Αλλαγής το 2018.
