Το άρθρο αναλύει τις συνεχιζόμενες προκλήσεις της Τουρκίας υπό την ηγεσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίες εντείνουν την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η Τουρκία προχωρά σε παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ διεκδικεί περιοχές στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο μέσω τουρκικών θαλάσσιων πάρκων.
Η Άγκυρα εμποδίζει έργα όπως η πόντιση καλωδίων, απαιτώντας έγκριση για κάθε δραστηριότητα στην περιοχή.
Η ελληνική κυβέρνηση αντιδρά έντονα, ενώ οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώνονται, με την Ελλάδα να επιδιώκει διάλογο για την άρση των εντάσεων.
Πιο αναλυτικά
Τραβά επικίνδυνα το σχοινί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με αλλεπάλληλες προκλήσεις εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, που δεν συνάδουν με τα «ήρεμα νερά» και την πολιτική καλής γειτονίας που επιδιώκει η χώρα μας. Το περασμένο Σάββατο, η Αγκυρα ανακοίνωσε τα τουρκικά θαλάσσια περιβαλλοντικά πάρκα σε περιοχές που παραβιάζουν ξεκάθαρα δυνητική ελληνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, ενώ είχε προηγηθεί ο τουρκικός θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός που διεκδικούσε, ούτε λίγο ούτε πολύ, το μισό Αιγαίο.
Πέραν του ότι η Τουρκία επανέρχεται στην τακτική των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και επιμένει (παρά τις προσπάθειες του ΟΗΕ) στο δόγμα των δύο κρατών για την Κύπρο, την Πέμπτη προχώρησε σε μια νέα ιταμή πρόκληση, εμποδίζοντας σε διεθνή ύδατα της κυπριακής ΑΟΖ τις έρευνες πόντισης καλωδίου μεταφοράς δεδομένων (οπτικής ίνας) που διενεργεί το υπό σημαία Γιβραλτάρ ερευνητικό πλοίο «Fugro Gauss» για το έργο μεταφοράς δεδομένων Ε.Ε. – Σαουδικής Αραβίας ΕMC. Με θρασύτατες διαρροές, μάλιστα, η Αγκυρα κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει κανένα έργο στην ανατολική Μεσόγειο που δεν έχει την έγκρισή της ή επιχειρεί να παρακάμψει την Τουρκία.
Η Κυπριακή Δημοκρατία είχε εκδώσει Navtex για τις εργασίες του πλοίου, καθώς οι έρευνες θα γίνονταν σε περιοχή θαλάσσιας δικαιοδοσίας της. Η Τουρκία εξέδωσε αντι-Navtex, έστειλε στην περιοχή πολεμικά πλοία και υποχρέωσε το «Fugro Gauss» σε αποχώρηση.
Σύμφωνα με τις ανταποκρίσεις ελληνικών ΜΜΕ από τη γειτονική χώρα, πηγές του τουρκικού υπουργείου Αμυνας επαίρονταν γι’ αυτό αναφέροντας τα εξής: «Η δέσμευσή μας στα δικαιώματά μας στην υφαλοκρηπίδα, όπως ενημερώσαμε τον ΟΗΕ στις 18 Μαρτίου 2020, στην ανατολική Μεσόγειο, αποδεικνύεται συνεχώς τόσο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όσο και στο πεδίο. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, οποιεσδήποτε δραστηριότητες, όπως η πόντιση καλωδίων/αγωγών ή η επιστημονική έρευνα στην υφαλοκρηπίδα μας, πρέπει να συντονίζονται εκ των προτέρων με τη χώρα μας, ένα παράκτιο κράτος. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, αποτρέπουμε οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα μας και δεν επιτρέπουμε δραστηριότητες ή έργα (όπως το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης GREAT SEA INTERCONNECTOR) που αγνοούν τη χώρα μας. Στο πλαίσιο της προσέγγισής μας, η Navtex που εκδόθηκε στις 5 Αυγούστου 2025, σχετικά με τις γεωφυσικές έρευνες που διεξήγαγε το πλοίο “Fugro Gauss” με σημαία Γιβραλτάρ, διαπιστώθηκε ότι έχει παραβιάσει την υφαλοκρηπίδα μας. Στη συνέχεια, το υπουργείο Εξωτερικών μας εξέδωσε τις απαραίτητες προειδοποιήσεις και τα αεροπορικά και ναυτικά μας μέσα έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή για να λάβουν τις απαραίτητες προφυλάξεις. Σε περίπτωση που επιχειρήσουν να παραβιάσουν την υφαλοκρηπίδα μας, θα ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα επιτόπου».
Η ανακοίνωση δείχνει ότι η Τουρκία έχει ξεφύγει. Τα δικαιώματα που επικαλείται στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν μόνο στη φαντασία της, αφού η περιοχή δεν έχει οριοθετηθεί. Και ακόμα και αν οι έρευνες και οι εργασίες πόντισης γίνονταν στη δική της υφαλοκρηπίδα, πάλι δεν θα είχε κάποιο δικαίωμα να τις παρεμποδίσει γιατί η ελευθερία πόντισης καλωδίων (και αγωγών) είναι κατοχυρωμένη από το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας (άρθρα 51 και 79 της Συνθήκης του Μοντέγκο Μπέι). Σε καμία περίπτωση ένα παράκτιο κράτος δεν μπορεί να εμποδίσει την πόντιση ενός καλωδίου επειδή αυτό αγνοεί ή παρακάμπτει τη χώρα, όπως ισχυρίζεται η Τουρκία.
Διπλωματικοί κύκλοι επισημαίνουν πως το καλώδιο EMC έχει παράλληλη όδευση με αυτό του GSI, κάτι που σημαίνει πως το σκηνικό των τουρκικών παρενοχλήσεων και προκλήσεων θα επαναληφθεί όταν το «Fugro Gauss» εμφανιστεί για έρευνες βυθού νοτίως της Κάσου. Και πως με αυτόν τον τρόπο δηλώνει ότι στην ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί πλέον να γίνει κανένα έργο χωρίς την άδειά της ή την έγκρισή της. Αυτή η πλήρης αποθράσυνση της Αγκυρας, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα μηνύματα που παίρνει από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και τα χάδια των Αμερικανών και των Ευρωπαίων, προοιωνίζεται ένα νέο σκηνικό έντασης όταν η Ελλάδα θα ξεκινήσει πάλι τις εργασίες για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου GSI, όπως άφησε να εννοηθεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης στις τελευταίες συνεντεύξεις του.
Κυβερνητικές πηγές, μάλιστα, διευκρίνιζαν ότι μετά τη διευθέτηση των οικονομικών θεμάτων του έργου με την Κύπρο, οι εργασίες θα μπορούσαν να ξεκινήσουν πάλι το φθινόπωρο. Το δεύτερο ζήτημα που προκαλεί έντονες αναταράξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι οι ανακοινώσεις της Αγκυρας για τα θαλάσσια περιβαλλοντικά πάρκα. Ο χάρτης που δόθηκε το περασμένο Σάββατο στη δημοσιότητα φέρει την υπογραφή του τουρκικού Κέντρου Δικαίου της Θάλασσας (DEHUKAM) και αποτυπώνει ότι το τουρκικό θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο εκτείνεται πέρα από τα τουρκικά χωρικά ύδατα, δυτικά της Ιμβρου και της Τενέδου, καλύπτοντας θαλάσσιες ζώνες που φτάνουν έως την περιοχή ανάμεσα στη Σαμοθράκη και τη Λήμνο.
Στην ανατολική Μεσόγειο το δεύτερο τουρκικό πάρκο ξεκινά βορειοανατολικά της Ρόδου και εκτείνεται έως τα ανοιχτά του Κόλπου της Αττάλειας, απομονώνοντας πλήρως το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου. Ο τουρκικός χάρτης αμφισβητεί, σύμφωνα με την πάγια τουρκική τακτική, την επήρεια του Καστελλόριζου στις θαλάσσιες ζώνες, επιχειρώντας να το αποκλείσει στα χωρικά όρια των 6 ν.μ. Η κίνηση της Αγκυρας είχε προαναγγελθεί ως αντίδραση στη θεσμοθέτηση από την ελληνική πλευρά δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων στο Ιόνιο και στις νότιες Κυκλάδες, συνολικής έκτασης 27.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, και στις ανακοινώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη πριν από λίγες εβδομάδες.
Σύμφωνα με γνώστες του αντικειμένου, όπως ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο και βουλευτής της Ν.Δ., Αγγελος Συρίγος, η Τουρκία επέλεξε να χωροθετήσει τα δικά της πάρκα σε θαλάσσιες περιοχές που εκτείνονται πέραν των χωρικών της υδάτων και συμπίπτουν με την περιοχή δυνητικής οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Το θαλάσσιο πάρκο της Τενέδου φαίνεται πως εκτείνεται μέχρι τις θαλάσσιες περιοχές ανάμεσα στη Σαμοθράκη και τη Λήμνο, αποκόπτοντας θεωρητικά το ένα νησί από το άλλο. Πρόκειται για την ίδια περιοχή από την οποία άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες διεκδικήσεις σε βάρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας το 1973, όταν η Τουρκία άρχισε να εκχωρεί δικαιώματα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη συγκεκριμένη περιοχή, αμφισβητώντας παράνομα τα κυριαρχικά δικαιώματα των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν πως η Τουρκία τελικά δεν επέλεξε να κλιμακώσει την ένταση οριοθετώντας και ένα πάρκο στη μέση του Αιγαίου, αφήνοντας κατά μέρος την πάγια τακτική της να αμφισβητεί την ελληνική δικαιοδοσία σε όλο το αρχιπέλαγος. Στον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, πάντως, που είχε παρουσιάσει πριν από μερικούς μήνες η Αγκυρα, ουσιαστικά έκοβε το μισό Αιγαίο στη μέση, αγνοώντας επιδεικτικά τα κυριαρχικά δικαιώματα μεγάλων ελληνικών νησιών.
Η ελληνική αντίδραση
Το υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε με έντονο τρόπο στις ανακοινώσεις της Τουρκίας για τα θαλάσσια πάρκα. «Μετά την πρωτοβουλία της Ελλάδας για την καθιέρωση εθνικών θαλάσσιων πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος, σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας, η Τουρκία ανακοίνωσε τον καθορισμό δύο θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και σε διεθνή ύδατα του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου. Η εξαγγελία “θαλάσσιων πάρκων” σε μη οριοθετημένες περιοχές εκτός τουρκικών χωρικών υδάτων συνιστά απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη ενέργεια που δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και δείχνει πλήρη έλλειψη σεβασμού στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας», τονίζεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών.
«Η ελληνική κυβέρνηση ενεργεί διαρκώς και με συνέπεια για την προστασία των δικαιωμάτων της πατρίδας μας και της βιωσιμότητας των θαλασσών μας και υπενθυμίζει πως αντανακλαστικές ενέργειες κενές περιεχομένου θέτουν σε διακύβευση τις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών», αναφέρεται. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το θέμα για την Αθήνα δεν εξαντλείται εκεί. Σύμφωνα με πληροφορίες της «R» ετοιμάζεται και μια ακόμα πιο επίσημη αντίδραση στις τουρκικές εξαγγελίες, η οποία πιθανόν να λάβει και τη μορφή ρηματικής διακοίνωσης προς την Τουρκία με κοινοποίηση στην Ε.Ε. και στον ΟΗΕ.
Ολα αυτά επιδεινώνουν σε μεγάλο βαθμό το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ταράζουν τα «ήρεμα νερά». Το ότι η ελληνοτουρκική προσέγγιση βρίσκεται σε αποδρομή το τελευταίο εξάμηνο καταδεικνύεται και από το γεγονός πως οι άλλοτε πυκνές και τακτικές ελληνοτουρκικές συναντήσεις έχουν περιοριστεί τους τελευταίους μήνες σε μια συνάντηση στο πόδι ανάμεσα στον Κυριάκο Μητσοτάκη και στον Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση δεν θα παρακολουθεί τις προκλήσεις να συσσωρεύονται χωρίς αντίδραση.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός έχει ήδη δηλώσει δημόσια πως θα επιδιώξει κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γ.Σ. του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Εκεί έχει ήδη ανακοινώσει πως θα του θέσει το ζήτημα της άρσης του casus belli, ως προϋπόθεσης για τη συμμετοχή της Τουρκίας στον ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό SAFE. Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν πως θα του θέσει επίσης τα ζητήματα του καλωδίου GSI και των θαλάσσιων πάρκων που ανακοίνωσε η Τουρκία, ώστε το μπαλάκι για το πώς θα εξελιχθούν οι διμερείς σχέσεις στο μέλλον να περάσει στην τουρκική πλευρά.
Φλερτάρει με την ένταση στο Αιγαίο η Τουρκία
Η γειτονική χώρα συνεχίζει την προκλητική στάση της και ενισχύει περαιτέρω την πίεση στην Ελλάδα. Στο στόχαστρο το νοτιοανατολικό Αιγαίο, από το ύψος νότια της Κάσου – Καρπάθου μέχρι το Καστελλόριζο
Μέσα στους πρώτους επτά μήνες του 2025, η Τουρκία έχει ξεπεράσει κατά 107 τον αριθμό των παραβάσεων των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) του FIR Αθηνών σε σχέση με πέρυσι, ενώ προχωρά σε μπαράζ παραβιάσεων και του Εθνικού Εναέριου Χώρου (ΕΕΧ). Στο στόχαστρο βρίσκεται αποκλειστικά το νοτιοανατολικό Αιγαίο, από το ύψος νότια της Κάσου – Καρπάθου μέχρι το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης, στο Καστελλόριζο.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, που αναρτώνται μετά την έγκριση από το υπουργείο Εξωτερικών, από την 1η Ιανουαρίου 2025 μέχρι και τις 6 Αυγούστου καταγράφηκαν 408 παραβάσεις ΚΕΚ. Το εντυπωσιακό είναι ότι όλο το 2024 είχαν καταγραφεί 301. Η αύξηση, αν συνεχίσει με αυτό τον ρυθμό, θα φτάσει και ίσως ξεπεράσει το 100% στο τέλος της χρονιάς. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι τους πρώτους επτά μήνες, συμπεριλαμβανομένων και των πρώτων 6 ημερών του Αυγούστου, οι παραβάσεις των ΚΕΚ ήταν μόλις 59, καταγράφεται συγκριτική αύξηση κατά 691%.
Παράλληλα, όσον αφορά τις παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου, από το απόλυτο «μηδέν» που είχε καταγραφεί το 2024, το 2025 μέχρι και τις 6 Αυγούστου σημειώθηκαν 143. Οι παραβάσεις έχουν πραγματοποιηθεί με κατασκοπευτικά CN-235, με αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας ATR-72 (που επίσης χρησιμοποιούνται για κατασκοπευτικούς σκοπούς), καθώς και με UAV/Drones τύπου Akinci και μεμονωμένα Bayraktar. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των παραβιάσεων του ΕΕΧ αφορά την περιοχή ανατολικά της Ρόδου.
Αναχαίτιση
Υπενθυμίζεται ότι ο εναέριος χώρος της Ελλάδας ορίζεται στα 10 μίλια από τις ακτές. Μόνο τη Δευτέρα 4 Αυγούστου 2025 σημειώθηκαν τρεις παραβιάσεις, όπως ανακοίνωσε το ΓΕΕΘΑ, στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, ανατολικά της Ρόδου. Και οι τρεις έγιναν από ένα κατασκοπευτικό αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας ATR-72, το οποίο «αναγνωρίστηκε και αναχαιτίστηκε σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, κατά πάγια πρακτική». Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες της Realnews, απογειώθηκε από την Κρήτη ζεύγος οπλισμένων μαχητικών F-16.
Οπως επισημαίνεται από το υπουργείο Εξωτερικών και αναγράφεται στην επίσημη ιστοσελίδα του ΓΕΕΘΑ, η παραβίαση εναέριου χώρου αφορά την άνευ αδείας πτήση αεροσκάφους άλλου κράτους σε ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο. Παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας λαμβάνει κατεξοχήν χώρα όταν αεροσκάφος εισέρχεται στο FIR (Flight Information Region) Αθηνών χωρίς να έχει καταθέσει σχέδιο πτήσεως, ήτοι κατά παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας.
Ο συντονισμός των πτήσεων, τόσο των πολιτικών όσο και των στρατιωτικών αεροσκαφών, σε διεθνή εναέριο χώρο είναι απαραίτητος για ασφαλή διεξαγωγή της εναέριας κυκλοφορίας και συνίσταται στην ανταλλαγή κάθε πληροφορίας περί των πτήσεων σε μια περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προβλεπόμενη από τον ICAO (International Civil Aviation Organization) υποβολή των πληροφοριών πτήσεων υπό τη μορφή του σχεδίου πτήσης (Flight Plan).
Ανησυχία
Στο ελληνικό Πεντάγωνο, στο Στρατόπεδο Παπάγου, παρακολουθούν με πολλή προσοχή την εξελισσόμενη τουρκική δραστηριότητα από αέρος και βρίσκονται σε εγρήγορση για κάθε πιθανό σενάριο. Η έξαρση της τουρκικής δραστηριότητας, που κινείται στο όριο πριν αρχίσουν να δημιουργούνται εκ νέου εντάσεις, συνοδεύεται και από προκλητική ρητορική, όπως αυτή αποτυπώθηκε πρόσφατα με την ανακήρυξη των θαλάσσιων πάρκων.
Σύμφωνα με τους χάρτες, το θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο εκτείνεται έξω από τα χωρικά ύδατα δυτικά της Ιμβρου και της Τενέδου, μεταξύ Σαμοθράκης και Λήμνου. Στην ανατολική Μεσόγειο το θαλάσσιο πάρκο αποκλείει το Καστελλόριζο, καθώς ξεκινά βορειοανατολικά της Ρόδου και φτάνει μέχρι και τα ανοιχτά του Κόλπου της Αττάλειας. Στρατιωτικοί κύκλοι σχολίαζαν στη Realnews ότι στόχος της Αγκυρας είναι ο ακρωτηριασμός της ελληνικής κυριαρχίας και αυτό είναι το πρώτο βήμα για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου που ζητά μετ’ επιτάσεως, ως μέρος αποδυνάμωσης της ελληνικής άμυνας.
Παρατηρώντας προσεκτικά τους χάρτες διαπιστώνεται ότι το σύνολο των οικοπέδων βρίσκονται σε διεθνή ύδατα και συμπίπτουν ακριβώς με τα τμήματα που πάντα δεσμεύει το Πολεμικό Ναυτικό για τη διεξαγωγή ασκήσεων. Είναι οι περιοχές στις οποίες εποφθαλμιά η Τουρκία να έχει τον έλεγχο, ώστε να προωθήσει την επιδίωξή της για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Ουσιαστικά, αυτό που επιχειρείται αυτή τη στιγμή από την Αγκυρα είναι ο στρατιωτικός ναυτικός αποκλεισμός των ελληνικών νησιών, ώστε, αν το επιτύχει, να μπορέσει να περάσει στο επόμενο στάδιο, που είναι ο πλήρης αφοπλισμός των νησιών. Και ο χάρτης είναι η συνέπεια του ανυπόστατου και αλυτρωτικού δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», που πλέον περνά από τη θεωρία επί του πεδίου.
Διαβάστε εδώ το δημοσίευμα της Realnews
Διαβάστε εδώ το δημοσίευμα της Realnews
Διαβάστε εδώ το δημοσίευμα της Realnews
