Μετά την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραχώρησε συνέντευξη Τύπου, όπου αναφέρθηκε σε κρίσιμα ζητήματα που συζητήθηκαν, με έμφαση στη μετανάστευση, την ευρωπαϊκή άμυνα, τις ελληνολιβυκές σχέσεις και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Οι δηλώσεις του ανέδειξαν τη στρατηγική θέση της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει προκλήσεις με διπλωματία και συνεργασία.

Μετανάστευση και Λιβύη

Ένα από τα κεντρικά θέματα της συνέντευξης ήταν η μεταναστευτική κρίση, με ιδιαίτερη αναφορά στην αύξηση των ροών από την Ανατολική Λιβύη προς την Κρήτη.

Ο Πρωθυπουργός τόνισε τη σημασία της συζήτησης για τη Λιβύη, τόσο στην άτυπη συνάντηση των χωρών με κοινές απόψεις για το μεταναστευτικό, όσο και στο ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Μαζί με την Ιταλίδα ομόλογό του, ενημέρωσε για την ανάγκη αντιμετώπισης αυτής της νέας διαδρομής, ενώ εξέφρασε ικανοποίηση για την αναγνώριση του προβλήματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως ανέφερε, προγραμματίζει επίσκεψη στη Λιβύη στις αρχές Ιουλίου, με τον αρμόδιο Επίτροπο Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, να επισκέπτεται τόσο την Ανατολική όσο και τη Δυτική Λιβύη, συνοδευόμενος από υπουργούς από Ελλάδα, Ιταλία και Μάλτα. Στόχος είναι η πίεση προς τις λιβυκές αρχές για καλύτερη επιτήρηση των θαλασσίων συνόρων και η αποτροπή της εδραίωσης αυτής της διαδρομής.

Ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων, με τη φράση «καρότο και μαστίγιο», για να εξασφαλιστεί η συνεργασία της Λιβύης.

Παράλληλα, σημείωσε οτι, η Ελλάδα έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες, στέλνοντας πλοία εκτός των λιβυκών χωρικών υδάτων για καλύτερη επιτήρηση και επικοινωνία με τις λιβυκές αρχές, ώστε τα σκάφη με μετανάστες να αναχαιτίζονται εντός της Λιβύης. Επιπλέον, ο Πρωθυπουργός επισήμανε ότι πολλοί από τους μετανάστες είναι Αιγύπτιοι πολίτες, οι οποίοι θα πρέπει να επιστρέφονται άμεσα στην Αίγυπτο, καθώς θεωρείται ασφαλής χώρα, καλώντας την ΕΕ να πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση.

Ευρωπαϊκή άμυνα και χρηματοδοτικά εργαλεία

Στο θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στα δύο χρηματοδοτικά εργαλεία που προωθούνται για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της ΕΕ, εκφράζοντας αισιοδοξία για τη συζήτηση περί κοινού δανεισμού. Χώρες όπως η Δανία και η Φινλανδία, που παλαιότερα ήταν επιφυλακτικές, φαίνονται πλέον να αναγνωρίζουν την ανάγκη για αυξημένες αμυντικές δαπάνες, κάποιες από τις οποίες μπορεί να χρηματοδοτηθούν μέσω ευρωπαϊκών εργαλείων.

Η Ελλάδα, όπως τόνισε, πρωτοστάτησε στη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων, ώστε οι αμυντικές δαπάνες να εξαιρούνται από τους περιορισμούς του ελλείμματος, κάτι που έχει ήδη ενεργοποιηθεί μέσω της εθνικής ρήτρας διαφυγής.

Για το πρόγραμμα SAFE, που προωθεί κοινές προμήθειες μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών, ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι εξετάζεται η χρησιμότητά του για την Ελλάδα, με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να επεξεργάζεται τις λεπτομέρειες.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην τροποποίηση στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, που κατοχυρώνει ότι η συνεργασία με τρίτες χώρες για τα χρηματοδοτικά εργαλεία θα γίνεται μόνο εφόσον αυτές συμμερίζονται τους στόχους της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας της ΕΕ. Αυτή η προσθήκη θεωρείται σημαντική για την Ελλάδα, καθώς ενισχύει το θεσμικό πλαίσιο και αποκλείει χώρες με χαμηλή συμμόρφωση από τέτοιες συνεργασίες.

Τουρκολιβυκό μνημόνιο και ελληνολιβυκές σχέσεις

Αναφορικά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε ότι η επανάληψη της ευρωπαϊκής θέσης περί ανυπόστατου και παράνομου χαρακτήρα του, κατόπιν ελληνικού αιτήματος, αποτελεί σημαντικό μήνυμα προς τη Λιβύη.

Η Ελλάδα, όπως ανέφερε, ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο πεδίο, προκηρύσσοντας οικόπεδα για έρευνες νοτίως της Κρήτης, με σεβασμό στη μέση γραμμή. Παρά τις πιθανές αντιδράσεις, ο Πρωθυπουργός εξέφρασε την ετοιμότητα της Ελλάδας να διαπραγματευτεί με τη Λιβύη για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, όταν αυτή αποκτήσει ενιαία κυβέρνηση.

Επιπρόσθετα, υπενθύμισε τις επιτυχίες της κυβέρνησης στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Ιταλία, σε αντίθεση με προηγούμενες κυβερνήσεις που δεν αξιοποίησαν παρόμοιες ευκαιρίες. Ενόψει της επίσκεψης του Υπουργού Εξωτερικών στη Λιβύη, ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε την ελπίδα για ενίσχυση των διμερών σχέσεων, με στόχο τη σταθερότητα και τη συνεργασία.

Μέση Ανατολή και διπλωματία

Σχετικά με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε τη δέσμευση της Ελλάδας στη διπλωματική επίλυση των εντάσεων, ιδιαίτερα μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με έμφαση στην αποτροπή της απόκτησης πυρηνικού όπλου από το Ιράν.

Επανέλαβε την ανάγκη για άμεση εκεχειρία στη Γάζα, συνδυασμένη με την απελευθέρωση των ομήρων, και κάλεσε την ΕΕ να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ για να σταματήσει η επιχείρηση που πλήττει αμάχους Παλαιστίνιους.

Εσωτερικά ζητήματα και ΟΠΕΚΕΠΕ

Ερωτηθείς για το ζήτημα του ΟΠΕΚΕΠΕ και τις καταγγελίες περί εξυπηρετήσεων, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι δεν έχει πλήρη ενημέρωση και απέφυγε να σχολιάσει εκτενώς, σημειώνοντας ότι θα εξετάσει τη δικογραφία και θα ανακοινώσει τις αποφάσεις του σύντομα.

Όσα απαντήθηκαν για το μεταναστευτικό και τη στάση της Λιβύης

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνέντευξή τύπου που παραχώρησε μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες και σε ερώτηση για το μεταναστευτικό και τη στάση της Λιβύης ανέφερε τα εξής:

«Είχαμε την ευκαιρία μαζί με την Ιταλή ομόλογό μου να ενημερώσουμε τους συναδέλφους μας για την σημαντική αύξηση των ροών και για αυτήν την καινούργια οδό, η οποία φαίνεται να ανοίγει μεταξύ Ανατολικής Λιβύης και Κρήτης. Και βέβαια είναι επίσης θετικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε τον κίνδυνο από την παγίωση αυτής της κατάστασης και φαίνεται να είναι διατεθειμένη να πάρει μέτρα. Θα επισκεφθεί την Λιβύη στις αρχές Ιουλίου, νομίζω λίγο μετά από την επίσκεψη του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, ο αρμόδιος επίτροπος μετανάστευσης, μαζί με τους ομολόγους του από την Ελλάδα, την Ιταλία και την Μάλτα.

Θα πάει και στην Ανατολική και στη Δυτική Λιβύη, προκειμένου να μεταφέρει το μήνυμα ότι αυτή η πρακτική δεν μπορεί να συνεχίζεται και να φροντίσει να κάνει ότι περνάει από το χέρι του για να εξασφαλίσει θα έλεγα τη συνεννόηση των λιβυκών αρχών, ώστε να υπάρχει μια πολύ καλύτερη επιτήρηση των θαλασσίων συνόρων της Λιβύης.

Ταυτόχρονα, όπως ξέρετε, η Ελλάδα έχει κινηθεί αυτοτελώς, έχοντας στείλει κάποια πλοία έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης με σκοπό να μπορούμε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα του τι γίνεται στο πεδίο και όποτε εντοπίζονται πλοιάρια ή βάρκες να επιχειρούμε τουλάχιστον να ερχόμαστε σε μια επικοινωνία με τις λιβυκές αρχές, έτσι ώστε αυτές να αναχαιτίζονται εντός εισαγωγικών από τις ίδιες τις λιβυκές αρχές εντός των χωρικών υδάτων της Λιβύης και να επιστρέφουν πίσω στην Λιβύη.

Θα χρησιμοποιήσουμε λοιπόν όλα τα μέτρα τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας, θα έλεγα ως Ελλάδα αλλά και ως Ευρώπη. Και καρότο και μαστίγιο, για να το πω έτσι λίγο πιο λαϊκά, προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι αυτή η καινούργια οδός δεν θα παγιωθεί.

Και βέβαια, να πω και κάτι τελευταίο. Ένα σημαντικό κομμάτι αυτών, οι οποίοι χρησιμοποιούν αυτή την οδό, είναι Αιγύπτιοι πολίτες. Αυτοί θα έπρεπε να επιστρέφονται αμέσως στην Αίγυπτο και αυτό πρέπει να είναι μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική και νομίζω ότι θα μεταφερθεί το μήνυμα και προς την Αίγυπτο να δέχεται επιστροφές πολιτών της, οι οποίοι καταλήγουν τελικά στην Ευρώπη χωρίς να δικαιούνται άσυλο, καθώς η Αίγυπτος θεωρείται ασφαλής χώρα».

Σχετικά με την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, τις αμυντικές δαπάνες και το ενδεχόμενο δημιουργίας ευρωπαϊκού εργαλείου χρηματοδότησης ο Πρωθυπουργός σημείωσε: «Ελπίζω πως ναι, είναι η απάντηση στο ερώτημά σας. Είναι θετικό το γεγονός ότι και χώρες οι οποίες στο παρελθόν εντασσόντουσαν στην κατηγορία των φειδωλών, όπως η Δανία και η Φινλανδία, αναγνωρίζουν την ανάγκη να υπάρξουν περισσότερες δαπάνες στην άμυνα και συμφωνούν με την άποψη ότι αυτές οι δαπάνες ενδεχομένως να πρέπει να χρηματοδοτηθούν και από κάποιο ευρωπαϊκό εργαλείο.

Από κει και πέρα, για να γυρίσω τον χρόνο λίγο πίσω, η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που επέμεναν στην σχετική χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων, έτσι ώστε να μπορούν πρόσθετες δαπάνες για την άμυνα να μην συνυπολογίζονται στους κανόνες του υπερβολικού ελλείμματος. Είναι κάτι το οποίο το πετύχαμε. Εξ ου και η χώρα μας έχει ήδη ενεργοποιήσει την εθνική ρήτρα διαφυγής. Το SAFE είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο.

Εξετάζουμε κατά το πόσο μπορεί να είναι χρήσιμο στη χώρα μας. Θυμίζω ότι το SAFE είναι ένα εργαλείο, το οποίο ενθαρρύνει κοινές προμήθειες μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών και νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο ενδεχομένως να μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε. Αναμένουμε τις τελικές προτάσεις του Υπουργείου Εθνικής ‘Αμυνας. Και να πω και κάτι τελευταίο για τα χρηματοδοτικά εργαλεία, επειδή είδα να γίνεται πολύ συζήτηση στην Ελλάδα για το ποιες τρίτες χώρες ενδεχομένως να μπορούν ή να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα εργαλεία.

Αν δείτε τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπως είχαν δημοσιευθεί το πρωί, όπως τα παραλάβαμε και όπως είναι τώρα, θα διαπιστώσετε ότι έγινε μία αλλαγή στα συμπεράσματα. Μία και μόνη. Και αυτή η αλλαγή είναι πολύ σημαντική για την Ελλάδα, διότι λέει ξεκάθαρα, αν δεν κάνω λάθος, στον παράγραφο 21, ότι η συνεργασία με τρίτες χώρες νοείται υπό την προϋπόθεση ότι είναι ομονοούσες, αλλά και μια πολύ σημαντική παράμετρο, την οποία προσθέσαμε, ότι συμμερίζονται αυτές οι χώρες τους στόχους της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Είναι μία ακόμα κατοχύρωση, θα έλεγα, στο θεσμικό μας το οπλοστάσιο πια σε επίπεδο αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι χώρες οι οποίες θέλουν να συμμετέχουν σε αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία δεν μπορούν να έχουν, παραδείγματος χάριν, μια πολύ χαμηλή συμμόρφωση με την κοινή εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ για την αναφορά που η Ελλάδα ήθελα στα συμπεράσματα στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, τι αποτέλεσμα μπορεί να έχει, δεδομένου ότι Λιβύη και Τουρκία θέλουν να κάνουν έρευνες στην περιοχή και ενόψει και της επίσκεψης του Υπουργού Εξωτερικών στη Λιβύη, τι μπορούμε να περιμένουμε την επόμενη μέρα στις ελληνολιβυκές σχέσεις, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:

«Καταρχάς κύριε Αρμένη, είναι θετικό ότι επαναλήφθηκε, κατόπιν αιτήματος της Ελλάδος, το παλαιο λεκτικό, το οποίο χαρακτηρίζει ανυπόστατο και παράνομο το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Σημαντικό ότι αυτό γίνεται σε αυτήν τη συγκυρία, για να στείλουμε ξεκάθαρα ένα μήνυμα προς την Λιβύη, ότι δεν αποδεχόμαστε, όχι ως Ελλάδα, ως Ευρώπη, κανένα τέτοιο τετελεσμένο. Αλλά πρέπει να σας πω, κύριε Αρμένη, γιατί ακούω και πάλι στην Ελλάδα μια κριτική, θα έλεγα, αρκετά επιδερμική και ανυπόστατη, ότι όταν μια χώρα ασκεί τα κυριολεκτικά της δικαιώματα στο πεδίο, όπως έκανε η Ελλάδα, όχι στη θεωρία, στο πεδίο, ουσιαστικά προκηρύσσοντας οικόπεδα και δίνοντας άδειες εξόρυξης νοτίως της Κρήτης, είναι λογικό ενδεχομένως να υπάρχουν και κάποιες αντιδράσεις.

Όμως, χωρίς να έχω ακόμα δει σε μεγάλη λεπτομέρεια αυτό το οποίο ανακοινώθηκε, εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι τα οικόπεδα τα οποία προκηρύχθηκαν σέβονται τη μέση γραμμή. Και αυτό νομίζω ότι είναι μια θετική εξέλιξη. Και σε κάθε περίπτωση η πρόσκληση προς τη Λιβύη, προς όποια αρχή της Λιβύης, εν πάση περιπτώσει, είναι σε θέση να διεξάγει μια τέτοια διαπραγμάτευση, αμφιβάλω αν αυτό μπορεί να γίνει όσο ότι η Λιβύη αποκτήσει μια ενιαία κυβέρνηση, να οριοθετήσουμε θαλάσσιες ζώνες με τη Λιβύη, εξακολουθεί να ισχύει στο ακέραιο.

Και κάτι τελευταίο. Είχε στο παρελθόν η χώρα μας ευκαιρία να κάνει μια τέτοια οριοθέτηση. Δεν την έκανε. Ας το θυμούνται αυτό κάποιοι, οι οποίοι άσκησαν καθήκοντα, είχαν αυτές τις αρμοδιότητες στο παρελθόν. Αντίθετα, εμείς είμαστε αυτοί που οριοθετήσαμε αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα με την Αίγυπτο και με την Ιταλία και που ασκούμε στο πεδίο τα κυριαρχικά μας δικαιώματα»

Για τη Μέση Ανατολή ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε τα εξής: «Καταρχάς πιστεύουμε στη διπλωματία και καλούμε και τώρα όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να διαπραγματευτούν το μέλλον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, σε μια λογική η οποία θα εξασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει ποτέ πυρηνικό όπλο. Αυτό νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο ενώνει όλους τους συναδέλφους μου και όχι μόνο. Αλλά η λύση πάλι, το τονίζουμε, πρέπει να είναι διπλωματική και όχι στρατιωτική. Η Ελλάδα επανέφερε ακόμα μια φορά το ζήτημα της ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα. Συμπεριλαμβάνεται στα συμπεράσματα, ένα θα έλεγα επιτακτικό αίτημα να τελειώσει επιτέλους αυτή η επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα για να μην την πληρώνουν άμαχοι Παλαιστίνιοι, σε συνδυασμό βέβαια πάντα, να το τονίσω αυτό, με την απελευθέρωση των ομήρων, οι οποίοι είναι ακόμα ζωντανοί.

Και νομίζω ότι τώρα είναι η ώρα να ασκήσουμε τη μέγιστη πίεση στο Ισραήλ, να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση».

Ο πρωθυπουργός ρωτήθηκε και για την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ και απάντησε ως εξής: «Δεν σχολιάζω συχνά ζητήματα εσωτερικής επικαιρότητας ευρισκόμενος στο εξωτερικό. Ήμουν όλη μέρα χωρίς τηλέφωνα στη Σύνοδο Κορυφής. Δεν έχω ενημερωθεί πλήρως για το περιεχόμενο της δικογραφίας. Θα το κάνω πολύ σύντομα και όταν πάρω τις αποφάσεις μου θα τις μάθετε».