Τη στιγμή που στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιείτο η συνάντηση για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, για πρώτη φορά η Τουρκία από την αρχή του 2025 προχωρούσε σε παράβαση των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας του FIR Αθηνών στο νοτιοανατολικό Αιγαίο με ένα ζεύγος μαχητικών F-16. Η Πολεμική Αεροπορία μάλιστα απογείωσε τέσσερα οπλισμένα μαχητικά από την Κρήτη, προχωρώντας σε αναχαιτίσεις.

Του Χρήστου Μαζανίτη

Συγκεκριμένα, στο νοτιοανατολικό Αιγαίο η τουρκική πολεμική αεροπορία προχωρούσε σε δύο παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) με ένα κατασκοπευτικό CN-235 και ένα ζεύγος μαχητικών F-16.

Άμεση ήταν η απάντηση της Πολεμικής Αεροπορίας, που σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ, προχώρησε σε «αναγνώριση και αναχαίτιση των αεροσκαφών σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, κατά πάγια πρακτική».

Την ίδια στιγμή, ο Πρέσβης Θεοχάρης Λαλάκος και ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεχμέτ Κεμάλ Μποζάι, ηγούντο του νέου κύκλου συναντήσεων των αντιπροσωπειών Ελλάδος και Τουρκίας, στο πλαίσιο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Τη συνάντηση διοργάνωσε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Ελλάδος.

Η κοινή ανακοίνωση τόνιζε ότι η συνάντηση διεξήχθη σε καλό κλίμα ενώ «οι δύο πλευρές πραγματοποίησαν ανασκόπηση της εφαρμογής των αμοιβαίως συμφωνημένων δραστηριοτήτων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης για το 2025 και συζήτησαν τον προγραμματισμό δραστηριοτήτων για το 2026».

Και μπορεί, όπως έχουμε αναλυτικά γράψει στο enikos.gr, τα ΜΟΕ Ελλάδας-Τουρκίας να έχουν ελάχιστη έως μηδαμινή επίδραση στις διαπραγματεύσεις που διεξάγουν τα υπουργεία Εξωτερικών, ωστόσο δημιουργούν τις προϋποθέσεις στην καλλιέργεια θετικού κλίματος.

Ωστόσο η Τουρκία φρόντιζε να συντηρεί ψηλά το κλίμα των παραβάσεων στο ΚΕΚ, αλλά και των παραβιάσεων του Εθνικού Εναέριου Χώρου, που έχει αρχίσει να επιδίδεται από τις 2 Ιανουαρίου έως σήμερα, συστηματικά.

Είναι ενδεικτικό ότι ότι από τις 1.172 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου χώρου το πρώτο τρίμηνο του 2023 πέρασαν 27 μήνες με το απόλυτο «μηδέν». Για να φτάσουμε στην αυγή του 2025, με το κοντέρ να γράφει μέχρι σήμερα 72 παραβιάσεις.

Κοιτώντας μάλιστα τις καταγραφές ανά μήνα, τον Μάρτιο σημειώθηκε ρεκόρ διετίας, με 25 παραβιάσεις του ΕΕΧ.

Όμως, και οι παραβάσεις ΚΕΚ στο FIR Αθηνών βρίσκονται σε υψηλότατα επίπεδα, με τον Ιανουάριο να κλείνει στις 73, τον Φεβρουάριο στις 27, τον Μάρτιο στις 41 και ο Απρίλιος να καταγράφει μέχρι και χθες 37.

Με αφορμή την έξοδο του ερευνητικού «Ievoli Relume», τον περασμένο Αύγουστο, όταν έστειλε πέντε πολεμικά πλοία νότια της Κάσου και της Καρπάθου, η Τουρκία έχει ξεκινήσει το μπαράζ των παραβάσεων των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) του FIR Αθηνών, στην περιοχή από νότια Κάσου, Καρπάθου και Ρόδου. Είναι η περιοχή που βαφτίζει ως «τουρκική» βάσει του αλυτρωτικού και ανυπόστατου δόγματος της «γαλάζιας πατρίδας» και μέρος του παράνομου και ουσιαστικά νεκρού τουρκολιβικού μνημονίου.

Η Διακήρυξη των Αθηνών, που στην ουσία αποτελεί τον οδικό χάρτη για τα βήματα προσέγγισης των δύο χωρών, εστιάζοντας στη θετική ατζέντα και εμβαθύνοντας σε όσα σημεία ενώνουν τις δύο πλευρές, είχε και σαφείς αναφορές για τις ενέργειες που πρέπει να αποφεύγονται ώστε να μη δημιουργούνται προστριβές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εντάσεις, δηλαδή η αποφυγή οποιασδήποτε πρόκλησης ιδιαίτερα τις περιόδους θρησκευτικών εορτών και εθνικών επετείων.

Η Άγκυρα φρόντισε να δοκιμάσει τις αντοχές της Αθήνας, με τρεις διαφορετικές ενέργειες. Ανήμερα της 25ης Μαρτίου έστειλε εκ νέου νοτίως της Ρόδου και της Καρπάθου ένα κατασκοπευτικό ATR-72. Το πλήρωμα του αεροσκάφους δεν περιορίστηκε μόνο στις δύο παραβάσεις των ΚΕΚ, αλλά εισέβαλε τρεις φορές και στον Εθνικό Εναέριο Χώρο, με την Πολεμική Αεροπορία να απαντά με αναχαιτίσεις, κατά την πάγια τακτική της.

Την επομένη, στις 26 Μαρτίου, η Άγκυρα δοκίμασε εκ νέου τα όρια της Αθήνας – για πρώτη φορά μετά τις 13 Φεβρουαρίου 2023 – με ένα drone UAV τύπου AKINCI, το οποίο πραγματοποίησε μία παραβίαση του ΕΕΧ νοτίως της Ρόδου, με την Πολεμική Αεροπορία να απαντά και πάλι με αναχαίτιση.

Οι προκλήσεις κορυφώθηκαν από την Κυριακή των Βαΐων καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας – με εξαίρεση τη Μεγάλη Τετάρτη – μέχρι και την Κυριακή του Πάσχα, με συνολικά 17 παραβάσεις και τέσσερις εισβολές στον ΕΕΧ. Αυτό το χρονικό διάστημα χρησιμοποιήθηκαν πέντε UAV Akinci, που κατασκευάζονται από την εταιρεία του γαμπρού του Ερντογάν.

Όπως αναφέρεται στην επίσημη σελίδα του ΓΕΕΘΑ, με σύνδεση στην αντίστοιχη του υπουργείου Εξωτερικών, από το 1974 και ένθεν η άρνηση της Τουρκίας για υποβολή σχεδίων πτήσης από τα στρατιωτικά της αεροσκάφη που εισέρχονται στο FIR Αθηνών συνεπάγεται άρνηση του προβλεπόμενου από τον ICAO πολιτικο-στρατιωτικού συντονισμού με την υπεύθυνη Αρχή εναέριας κυκλοφορίας για την ασφάλεια των πολιτικών πτήσεων (δηλαδή με την ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας).

Σε ό,τι αφορά τον Εθνικό Εναέριο Χώρο, που ορίζεται στα 10 ν.μ. και τα χωρικά ύδατα, που ορίζονται στα 6 ν.μ., η Ελλάδα από το 1931 έχει καθορίσει αιγιαλίτιδα ζώνη εύρους 10 ν.μ. για τους σκοπούς της αεροπορίας και της αστυνόμευσης αυτής.

Η Τουρκία δεν υπέβαλε καμία ένσταση τότε ως προς το εύρος του Εθνικού Εναέριου Χώρου και επί σειρά δεκαετιών αναγνώριζε και σεβόταν το πλήρες εύρος του. Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 της Σύμβασης του Σικάγο του 1944 για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία και τα άρθρα 2 και 3 της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, ο Εθνικός Εναέριος Χώρος ενός κράτους είναι ο εναέριος χώρος που εκτείνεται πάνω από το χερσαίο έδαφος και τα χωρικά του ύδατα. Κατά συνέπεια, το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου εκτείνεται στα 10 ν.μ. σύμφωνα με το προαναφερθέν Π.Δ. του 1931.

Η Ελλάδα έχει προβεί, ήδη από τη θεσμοθέτηση του ελληνικού εναερίου χώρου, σε κάθε αναγκαία διεθνή γνωστοποίηση του εύρους αυτού (δημοσίευση σε χάρτες CINA, στους χάρτες του ICAO, στο Περιοχικό Σχέδιο Αεροναυτιλίας Ευρώπης, στο Εθνικό Εγχειρίδιο Αεροναυτιλίας -ΑΙΡ- κ.λπ.). Σημειωτέον ότι στη δεύτερη δημοσίευση των αεροναυτικών χαρτών του ICAO, το 1955, συμπεριελήφθησαν και πάλι αεροναυτικοί χάρτες, ελληνικοί αλλά και τουρκικοί, με απεικόνιση των εξωτερικών ορίων του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου (10 ν.μ.).

Η Τουρκία άρχισε να αμφισβητεί τα 10 ν.μ. και να προβάλλει τους ανυπόστατους και παράνομους ισχυρισμούς της μετά το 1974, δηλαδή σχεδόν μισό αιώνα αφού είχε θεσμοθετηθεί ο ελληνικός εναέριος χώρος.