Στον απόηχο του σάλου της παρέμβασης αστυνομικών στην θεατρική παράσταση των μαθητών του 1ου ΕΠΑΛ Ρεθύμνου στο πλαίσιο του 1ου Πανελλήνιου Μαθητικού Φεστιβάλ Θεάτρου Ιεράπετρας οι καθηγήτριες θεατρικής αγωγής των μαθητών με γράμμα τους στηρίζουν τους μαθητές και καταδικάζουν τα όσα συνέβησαν την ώρα της παράστασης.

Οι καθηγήτριες στο γράμμα τους με αποδέκτες τη μαθητική κοινότητα και τους γονείς τους εξηγούν το πλαίσιο που επιλέχθηκε η επίμαχη θεατρική παράσταση «Εχθρός της Τάξης» και υπερθεματίζουν για το πώς οι μαθητές αγκάλιασαν το έργο, μυήθηκαν στα νοήματά του και απέδωσαν αριστοτεχνικά τα θεμελιώδη μηνύματα που θέλει να αναδείξει ο συγγραφέας του έργου. Μηνύματα που απορρέουν και απηχούν και στην ελληνική πραγματικότητα και όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν « Κάθε λέξη του κειμένου εξηγείται απόλυτα από το χαρακτήρα και τα βιώματα του κάθε ρόλου. Η μοναξιά, η απογοήτευση, η απόρριψη, ο θυμός αλλά και η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας βρίσκονται πίσω από κάθε σκληρή έκφραση που μπορεί να μας ενοχλεί. Κάθε «μάθημα» που επιχειρούν να κάνουν μόνοι τους φτάνει σε αδιέξοδο γιατί τους έχουν στερήσει την γνώση και τα εργαλεία να πάνε παρακάτω.»

Παράλληλα εξηγούν τους λόγους για τους οποίους σκοπίμως επέλεξαν να μην λογοκρίνουν το κείμενο και τις σκληρές εκφράσεις τονίζοντας ότι «θεωρήσαμε ότι κάτι τέτοιο εκτός του ότι θα ήταν υποκριτικό, το έργο θα έχανε σε αυθεντικότητα και δύναμη. Κάθε λέξη του κειμένου εξηγείται απόλυτα από το χαρακτήρα και τα βιώματα του κάθε ρόλου.» Καταλήγοντας οι εκπαιδευτικοί εξυμνούν την παρουσία και την θεατρική υπόσταση των μαθητών αναφέροντας ότι «Καλλιέργησαν το σεβασμό, την αποδοχή, το θάρρος να είναι ειλικρινείς, να εκτίθενται, να έρχονται αντιμέτωποι με τις δυσκολίες τους, να αναζητούν λύσεις και να επιλύουν προβλήματα με αυτοπεποίθηση. Τα παιδιά σας είναι το καθένα ξεχωριστά και όλα μαζί μία υπέροχη ομάδα, που δημιούργησαν και δούλεψαν με ευθύνη, αγάπη και αυθεντικότητα.»

Σάλος και αντιδράσεις για την εισβολή αστυνομικών σε μαθητική παράσταση

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ η Αστυνομία μπούκαρε και διέκοψε την παράσταση των μαθητών έπειτα από ανώνυμη τηλεφωνική καταγγελία για απρεπές περιεχόμενο του έργου. Η ΕΛΜΕ Λασιθίου αντέδρασε έντονα και εξέφρασε την στήριξη της τόσο στους μαθητές όσο και τους εκπαιδευτικούς. Ενώ ανακοίνωση της αστυνομίας αναφέρει ότι έγινε μία ανώνυμη καταγγελία και αστυνομικοί που ήταν σε περιπολία πήγαν στον χώρο για να ελέγξουν την καταγγελία, πήραν στοιχεία των υπεύθυνων εκπαιδευτικών και έφυγαν.

Η αστυνομική παρέμβαση, η καταγραφή των στοιχείων των υπευθύνων εκπαιδευτικών και η επακόλουθη εξαφάνιση των βίντεο της παράστασης από την πλατφόρμα του φεστιβάλ έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία και οργή. Πολλοί κάνουν λόγο για επιστροφή σε εποχές λογοκρισίας και αυταρχισμού, ενώ τονίζουν πως η ελευθερία της έκφρασης μέσω της Τέχνης είναι αδιαπραγμάτευτη.

Γράμμα στους γονείς της θεατρικής ομάδας του 1ου ΕΠΑΛ Ρεθύμνου

Αγαπητοί γονείς,

Ακούτε αυτές τις μέρες τον θόρυβο που γίνεται με αφορμή την παράσταση “Ο εχθρός της τάξης”, στην οποία συμμετέχουν τα παιδια σας. Έχουν ακουστεί πολλά, κάποια υπερβολικά και αρκετά από ανθρώπους που δεν είδαν καν την παράσταση. Τα ακριβή γεγονότα μπορείτε να τα πληροφορηθείτε από το πρώτο άρθρο που κυκλοφόρησε από τον τοπικο σταθμό ράδιο Λασίθι. Εμείς νιώθουμε την ανάγκη να σας πούμε δυο λόγια για το “ταξίδι” που μας οδήγησε ως εδώ. Γιατί επιλέξαμε αυτό το έργο; Πώς το δουλέψαμε; Πώς το βίωσαν και το συν-διαμόρφωσαν τα παιδιά σας; Γιατί το θεωρούμε εμείς σπουδαίο; Γιατί ενόχλησε κάποιους;

Τα τελευταία 9 χρόνια έχουμε βάλει ως προτεραιότητα στο σχολείο μας να προσφέρουμε την εμπειρία του θεάτρου στα παιδιά του 1ου ΕΠΑΛ, ως ελάχιστο αντιστάθμισμα στην υποβάθμιση της παιδείας, στην ελλειψη δημιουργικών διεξόδων και στο αίσθημα αποτυχίας που συχνά βιώνουν τα παιδιά μας. Με το πέρασμα των χρόνων και μέσα από συνεργασία με αξιόλογους συναδέλφους και φορείς καταλήξαμε ότι θέατρο δεν θα πρέπει να είναι απλώς μία διαδικασία που υπαγορεύεται-διδάσκεται στα παιδιά και καταλήγει στο ανέβασμα μιας σχολικής παράστασης. Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση έπαιξε και η συμμετοχή του σχολείου μας πριν λίγα χρόνια στο Πρόγραμμα του Εθνικού Θεάτρου “Το Θέατρο στο Νέο Σχολείο” που μας ενδυνάμωσε και μας μύησε στο “κίνημα” του εφηβικού θεάτρου και του ρόλου του θεάτρου στην εκπαιδευτική διαδικασία, όπου οι έφηβοι ως συν-δημιουργοί και μέλη μιας ομάδας, δοκιμάζουν την φωνή τους και βρίσκουν το θάρρος να μιλήσουν για τον δικό τους κόσμο, μακριά από εύκολους διδακτισμούς, χωρίς να φοβηθουν δύσκολα ζητήματα.

Με αυτή την φιλοσοφία επιλέξαμε και το έργο του Νάιτζελ Ουίλιαμς, «Ο εχθρός της τάξης», που αν και γράφτηκε για ένα παρακμιακό σχολείο του Λονδίνου στα τέλη της δεκαετίας του ’70, εμείς νιώσαμε πως μιλάει για τα δικά μας σχολεία σήμερα. Οδηγός μας σε αυτό το ταξίδι ήταν η μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά και η σύγχρονη ανάγνωση της Γεωργίας Μαυραγάνη για την εφηβική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το 2021. Το κείμενο της παράστασης του Εθνικού το γνωρίσαμε χάρη στην Διαδικτυακή λέσχη ανάγνωσης του Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και το προσαρμόσαμε στην δική μας πραγματικότητα.

Μελετήσαμε σε βάθος το κείμενο, ψάξαμε στοιχεία που μας αφορούν, φτιάξαμε ρόλους βγαλμένους από την δική μας τάξη, διαμορφώσαμε τα “μαθήματα” στην δική μας πραγματικότητα, φτιάξαμε συνεντεύξεις για τους ρόλους μας που βοηθούν το κοινό να δει πίσω απ΄τις λέξεις. Με την πολύτιμη βοήθεια της Κωνσταντίνας Γιασεμίδου δώσαμε ζωή και κίνηση σε αυτούς τους ρόλους. Τα παιδιά «έγιναν»οι ρόλοι τους, δεν έμαθαν απλά τα λόγια. Και αυτό το κατάφεραν επειδή οι ρόλοι ήταν πραγματικοί, βγαλμένοι από τις τάξεις του δικού μας σχολείου, όχι ιδανικοί και τα ζητήματα που έθεταν είναι δικά τους.

Ταυτόχρονα για να πραγματοποιηθεί αυτή η παράσταση έγινε μία εκπαίδευση όπου ανέπτυξαν τα αντανακλαστικά τους, τη σκέψη τους και την ικανότητα έκφρασης των σκέψεων και συναισθημάτων τους. Δούλεψαν πάνω στη συνεργασία, τη συγκέντρωση, τη μνήμη, όπου η διάσπαση προσοχής είναι χαρακτηριστική της γενιάς τους. Καλλιέργησαν το σεβασμό, την αποδοχή, το θάρρος να είναι ειλικρινείς, να εκτίθενται, να έρχονται αντιμέτωποι με τις δυσκολίες τους, να αναζητούν λύσεις και να επιλύουν προβλήματα με αυτοπεποίθηση. Τα παιδιά σας είναι το καθένα ξεχωριστά και όλα μαζί μία υπέροχη ομάδα, που δημιούργησαν και δούλεψαν με ευθύνη, αγάπη και αυθεντικότητα.

Για τον λόγο αυτό δεν μας πέρασε στιγμή από το μυαλό να «λογοκρίνουμε» το κείμενο, να κόψουμε τις βρισιές και τις σκληρές εκφράσεις, οι οποίες σημειωτέον είχαν ήδη περιοριστεί σε σχέση με το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο από την διασκευή της κ. Μαυραγάνη. Θεωρήσαμε ότι κάτι τέτοιο εκτός του ότι θα ήταν υποκριτικό, το έργο θα έχανε σε αυθεντικότητα και δύναμη. Κάθε λέξη του κειμένου εξηγείται απόλυτα από το χαρακτήρα και τα βιώματα του κάθε ρόλου. Η μοναξιά, η απογοήτευση, η απόρριψη, ο θυμός αλλά και η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας βρίσκονται πίσω από κάθε σκληρή έκφραση που μπορεί να μας ενοχλεί. Κάθε «μάθημα» που επιχειρούν να κάνουν μόνοι τους φτάνει σε αδιέξοδο γιατί τους έχουν στερήσει την γνώση και τα εργαλεία να πάνε παρακάτω. Δεν θέλουν να μείνουν κολλημένοι σε αυτή την χωματερή, αλλά δεν ξέρουν πώς να ξεφύγουν μόνοι τους. Χρειάζονται έναν δάσκαλο που δεν θα είναι εχθρός, που δεν θα τους βλέπει απλώς σαν μαύρα πρόβατα, αλλά θα τους κάνει να ψηθούν να μάθουν. “Θα έχει γνώση να τους δώσει”. Και ελπίδα.

Όσοι ενοχλήθηκαν από την γλώσσα, το μάθημα του σεξ, το ντύσιμο των παιδιών, την γιρλάντα με τα ελληνικά σημαιάκια που κατεβάζει αγανακτισμένη η μαθήτρια γιατί «τα σημαιάκια δεν κρύβουν την μπόχα», δεν κατάφεραν να δουν τους φόβους, την αγωνία και την δίψα αυτών των παιδιών για αλήθεια. Αυτό είναι το δικό μας θέατρο. Δεν προβάλλει απλώς ιδανικά από την κλασική αρχαιότητα, αλλά μερικές φορές γκρεμίζει, στην προσπάθεια να βρουν τα παιδιά κάτι δικό τους. Τα δικά σας παιδιά σίγουρα κάτι βρήκαν. Τυχερές εμείς που ταξιδέψαμε μαζί τους και όσοι είδαν λίγη από την αλήθεια της παράστασής τους.

Ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη.

Με εκτίμηση,

Οι δασκάλες τους

Βασιλειάδου Αναστασία

Σκαμνάκη Μαρία

Γιασεμίδου Κωνσταντίνα