Αντιμέτωπα με σημαντικές ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά, όπως είναι τα τρόφιμα, συνεχίζουν να βρίσκονται τα νοικοκυριά. Μπορεί ο πληθωρισμός τροφίμων να ανέρχεται στο 2,7%, ωστόσο σε κάποια είδη ξεπερνά ακόμη και το 20%. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για τον πληθωρισμό Νοεμβρίου, η σοκολάτα ανατιμήθηκε σε ετήσια βάση κατά 22,9%, ο καφές κατά 20,7%, τα κρέατα κατά 13% και τα φρούτα κατά 9%.

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΥΛΙΑ – ΠΗΓΗ: Realnews

Η ακρίβεια συνεχίζει να πλήττει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, με τους καταναλωτές να «κυνηγούν» τις προσφορές των σούπερ μάρκετ και να περιορίζουν τις αγορές τους στα απολύτως αναγκαία, προσπαθώντας να μειώσουν τις δαπάνες τους. Ακόμη και τις αυξήσεις που δίνονται στις συντάξεις ή στον κατώτατο μισθό τις «ροκανίζει» η ακρίβεια και οι πολίτες αναζητούν καθημερινά τρόπους για να μειώσουν τις δαπάνες τους.

Κριτήρια

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έρευνα της EY Ελλάδας καταγράφεται αυξημένη τάση των καταναλωτών να αλλάξουν μάρκες που συνήθως αγοράζουν, καθώς αναζητούν καλύτερες τιμές. Ειδικότερα, η καλύτερη τιμή αποτελεί το κυρίαρχο κριτήριο επιλογής εμπορικής επιχείρησης για την πλειονότητα των καταναλωτών, με τις εκπτώσεις, τις προσφορές και τη βολική τοποθεσία του καταστήματος να ακολουθούν.

Προκειμένου να αποκομίσουν μεγαλύτερη αξία από τις αγορές τους, επιλέγουν φθηνότερες μάρκες με παρόμοια ποιότητα (43%), αγοράζουν από εκπτωτικά καταστήματα ή σούπερ μάρκετ (41%), αναβάλλουν την αγορά μέχρι να μπουν τα προϊόντα σε προσφορά (37%) και στρέφονται σε προϊόντα private label (36%).

Το 26% των ερωτώμενων, από 37% πέρυσι, δηλώνει ότι ψωνίζει περισσότερα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, ενώ το 70% αγοράζει, πλέον, επώνυμα προϊόντα μόνο όταν είναι σε έκπτωση ή προσφορά. Παράλληλα, τέσσερις στους πέντε καταναλωτές (79%) έχουν παρατηρήσει ότι κάποια brands έχουν μειώσει το μέγεθος συσκευασίας των προϊόντων τους, ενώ οι τιμές τους είναι ίδιες ή υψηλότερες.

«Πολυτέλεια»

Για τα περισσότερα νοικοκυριά αποτελεί πολυτέλεια η έξοδος σε ένα εστιατόριο ή η αγορά προϊόντων ένδυσης και υπόδησης. Η οικονομική δυσπραγία για αρκετά ελληνικά νοικοκυριά αποτυπώνεται και στις ληξιπρόθεσμες οφειλές σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίες πλέον έχουν εκτοξευτεί στα 162 δισ. ευρώ. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε νοικοκυριό πρώτα θα φροντίσει να πληρώσει το ενοίκιο, το ρεύμα, να αγοράσει είδη πρώτης ανάγκης και να καλύψει τα έξοδα μετακίνησης και, εφόσον υπάρχει διαθέσιμο εισόδημα, να πληρώσει άλλες υποχρεώσεις, όπως η εφορία. Δεν είναι τυχαίο ότι πλέον 4 εκατομμύρια πολίτες έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο.

Χαρακτηριστικά είναι τα ευρήματα έρευνας της Klarna, σύμφωνα με την οποία η ακρίβεια αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στις αγορές των Χριστουγέννων για περισσότερους από 9 στους 10 Ελληνες (95,1%). Επίσης, το 46,9% θα αναζητήσει πιο οικονομικά προϊόντα, το 37,9% θα περιορίσει τις δαπάνες σε μη απαραίτητα είδη, το 31,3% θα αγοράσει μόνο εφόσον υπάρχει προσφορά, το 23% θα οργανώσει με πιο οικονομικό τρόπο το γιορτινό τραπέζι και το 21% σκοπεύει να αγοράσει λιγότερα δώρα.

Οι αυξημένες τιμές στα κρέατα και στα παραδοσιακά γλυκά των Χριστουγέννων έχουν εκτοξεύσει το κόστος για το φετινό εορταστικό τραπέζι κατά 16%-20%, σύμφωνα με το ΙΝΚΑ Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας. Και πώς να μην είναι ακριβότερο το φετινό χριστουγεννιάτικο τραπέζι σε σχέση με το περυσινό όταν το κρέας έχει αυξηθεί σε ποσοστό πάνω από 10%, ενώ 1 με 2 ευρώ ακριβότερα πωλούνται κουραμπιέδες και μελομακάρονα. Σύμφωνα με το ΙΝΚΑ, φέτος το κόστος του εορταστικού τραπεζιού για μια τετραμελή οικογένεια θα ανέλθει στα 187 ευρώ από 156 ευρώ πέρυσι, καταγράφοντας αύξηση κατά 31 ευρώ.

Ανατιμήσεις

Σημαντικές ανατιμήσεις καταγράφονται και στη μηνιαία έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που αφορά αποκλειστικά τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ ήταν της τάξης του 1,06% το 12μηνο Δεκέμβριος 2024-Νοέμβριος 2025 σε σχέση με την ίδια περίοδο τον προηγούμενο χρόνο. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στις εξής κατηγορίες προϊόντων: Μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη 9,64%, κρέατα 7,64%, είδη πρωινού και ροφήματα 5,54%, φρέσκα ψάρια και θαλασσινά 4,08%, γαλακτοκομικά και χυμοί ψυγείου 2,75%. Οι διεθνείς τιμές του κακάο και του καφέ, αναφέρει το ινστιτούτο, επηρεάζουν τις κατηγορίες των γλυκών, του πρωινού και των ροφημάτων. Σε σχέση με τις αυξήσεις στα φρέσκα κρέατα, το ΙΕΛΚΑ σημειώνει ότι πρόκειται για εξέλιξη η οποία οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πρώτον, στις αυξήσεις των διεθνών τιμών στα εισαγόμενα είδη και ειδικά στο μοσχάρι λόγω της μείωσης του ζωικού κεφαλαίου -σημειώνεται ότι η πλειονότητα μοσχαρίσιου και χοιρινού κρέατος που καταναλώνεται στην Ελλάδα είναι εισαγωγής- και δεύτερον στις ασθένειες ζώων που έπληξαν πολλές περιοχές εκτροφής στην Ελλάδα και ειδικά τα αμνοερίφια.

Στον αντίποδα, μειωμένες είναι οι τιμές στα απορρυπαντικά και στα είδη καθαρισμού κατά 7,11%, στα τρόφιμα παντοπωλείου κατά 3,82%, ενώ στα χαρτικά, στα καλλυντικά και στα είδη προσωπικής υγιεινής η μείωση στα σούπερ μάρκετ είναι της τάξης του 2,63%.

Τιμές παραγωγού

Την ίδια στιγμή, συνεχίζει να είναι μεγάλη η «ψαλίδα» των τιμών από το χωράφι στο ράφι, δηλαδή από τις τιμές που πωλούν τα προϊόντα τους οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι και τις τιμές που πληρώνουν τα αγροτικά προϊόντα και τα κρέατα οι καταναλωτές.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Realnews, στα κρέατα η «ψαλίδα» των τιμών ξεπερνά το 150% και στα φρούτα και στα λαχανικά ακόμη και το 300%.

• Ειδικότερα, το αρνί πωλείται από τον παραγωγό στα 9 ευρώ το κιλό κατά μέσο όρο και οι καταναλωτές το πληρώνουν 14 ευρώ το κιλό, με τη διαφορά να φτάνει το 55%, ενώ το μοσχάρι από τα 6,5 με 7,8 ευρώ από τον παραγωγό να το πληρώνουν οι καταναλωτές από 17 έως 20 ευρώ το κιλό, με την «ψαλίδα» να ξεπερνά το 150%.
• Αντίστοιχα, στα φρούτα και στα λαχανικά η διαφορά τιμής παραγωγού με καταναλωτή υπερβαίνει το 300%.
• Συγκεκριμένα, στα μανταρίνια η διαφορά είναι 325%, στα μήλα 250%, στα πορτοκάλια 220%, στα λεμόνια 200%, στα αχλάδια 170% και στα αγγούρια 150%. Σημειώνεται ότι στα κρέατα, στα φρούτα και στα λαχανικά πρέπει κάποιος να συμπεριλάβει τα κόστη συσκευασίας και μεταφοράς, καθώς επίσης και το κέρδος των λιανεμπόρων.

Σε κάθε περίπτωση όμως και οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι παραπονούνται δικαίως για τις χαμηλές τιμές των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, ενώ την ίδια στιγμή οι καταναλωτές τα πληρώνουν πανάκριβα.

Ελεγχοι

Με την ακρίβεια να συνεχίζει να αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για τα νοικοκυριά, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους διενεργούν εκτεταμένους ελέγχους με στόχο να εντοπίσουν φαινόμενα αδικαιολόγητων ανατιμήσεων ή πλασματικών εκπτώσεων και προσφορών. Οι έλεγχοι θα ενταθούν αυτή την εβδομάδα οπότε και θα κορυφωθεί η αγοραστική κίνηση σε όλη τη διατροφική αλυσίδα, δηλαδή από τους παραγωγούς και τους μεσάζοντες μέχρι το λιανεμπόριο, ενώ στο στόχαστρο θα μπουν και τα υπόλοιπα εμπορικά καταστήματα, από τα εποχικά μέχρι αυτά που πωλούνται είδη δώρων, ένδυσης και υπόδησης.

Στη «μάχη» κατά της ακρίβειας αναμένεται να ριχτεί και η νέα Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, η οποία αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, το αργότερο εντός Φεβρουαρίου. Υπενθυμίζεται ότι στη νέα Αρχή συνενώνονται το προσωπικό και οι αρμοδιότητες της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς, της Διεύθυνσης Προστασίας Καταναλωτή και του Συνηγόρου του Καταναλωτή. Πλέον, οι καταναλωτές θα μπορούν να απευθύνονται σε μία και μόνο Αρχή για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους και για να κάνουν τις καταγγελίες τους.

Πώς θα λειτουργεί

Η νέα Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή θα στελεχωθεί από 500 εργαζομένους, εκ των οποίων οι 300 θα είναι ελεγκτές με μεγάλη εμπειρία και κατάρτιση. Στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας της αγοράς, η αντιμετώπιση του παράνομου εμπορίου, η αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών, η προάσπιση των οικονομικών τους συμφερόντων και η διαμόρφωση μιας υγιούς καταναλωτικής συνείδησης. Σημειώνεται ότι τις επόμενες ημέρες αναμένεται να ξεκινήσουν και οι πρώτοι έλεγχοι για πλασματικές εκπτώσεις ενόψει της χειμερινής εκπτωτικής περιόδου που φέτος θα ξεκινήσει στις 12 Ιανουαρίου και θα ολοκληρωθεί στο τέλος Φεβρουαρίου.

Λαϊκές αγορές

Επίσης, αντίστροφα μετρά ο χρόνος για να ολοκληρωθεί το νομοθετικό πλαίσιο με το οποίο θα λειτουργήσουν οι λαϊκές μόνο για παραγωγούς. Στόχος είναι να μικρύνει η «ψαλίδα» ανάμεσα στις τιμές παραγωγού και στις τιμές που πληρώνει ο καταναλωτής.

Στο πλαίσιο αυτό, θα δοθεί η δυνατότητα στους δήμους όλης της χώρας, το αμέσως προσεχές διάστημα, να δημιουργήσουν λαϊκές αγορές μόνο με παραγωγούς. Μια πρωτοβουλία που δεν πρόκειται να επηρεάσει τη λειτουργία των λαϊκών αγορών που υφίστανται σήμερα, αλλά θα δώσει μία ακόμη εναλλακτική στους καταναλωτές να κάνουν τις αγορές τους.