Το άρθρο αναφέρεται στην προθεσμία και τη διαδικασία έκδοσης του Προσωπικού Αριθμού (ΠΑ) στην Ελλάδα, ο οποίος θα αντικαταστήσει διάφορους αριθμούς ταυτοποίησης, όπως ο ΑΜΚΑ και ο ΑΦΜ.
Η έκδοση του ΠΑ είναι υποχρεωτική και μπορεί να γίνει μέσω της πλατφόρμας myInfo ή από ΚΕΠ και προξενικές αρχές. Ο ΠΑ θα ενσωματωθεί στις νέες ψηφιακές ταυτότητες και θα χρησιμοποιείται για όλες τις συναλλαγές με το δημόσιο.
Παρά τα πλεονεκτήματα, όπως η διευκόλυνση των συναλλαγών και η ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης, υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια των δεδομένων και την πιθανότητα παραβίασης της ιδιωτικότητας.
Το άρθρο συγκρίνει την ελληνική πρωτοβουλία με αντίστοιχα συστήματα σε άλλες χώρες, επισημαίνοντας τα πλεονεκτήματα και τους κινδύνους που έχουν παρατηρηθεί διεθνώς.
Πιο αναλυτικά
Μέχρι τις 5 Νοεμβρίου θα μπορούν οι πολίτες να εκδίδουν τον Προσωπικό Αριθμό (ΠΑ) τους, με δυνατότητα επιλογής των δύο πρώτων ψηφίων του προθέματος του ΑΦΜ, είτε μέσω της εφαρμογής myInfo στο pa.gov.gr, είτε μέσω ΚΕΠ και Προξενικών Αρχών.
Ο Προσωπικός Αριθμός σταδιακά θα αντικαταστήσει διάφορους αριθμούς που χρησιμοποιούν οι πολίτες σήμερα, όπως ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ), ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) κ.α. Ο ΠΑ αναγράφεται υποχρεωτικά στις νέες ψηφιακές ταυτότητες, ενώ θα αποτελεί το «κλειδί» για όλες τις συναλλαγές των πολιτών με τις δημόσιες υπηρεσίες.
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, ο ΠΑ είναι υποχρεωτικός για κάθε πρόσωπο (ενήλικοι και παιδιά) που δικαιούται ΑΦΜ ή ΑΜΚΑ.
Πώς εκδίδεται ο Προσωπικός Αριθμός
Η διαδικασία απόδοσης γίνεται μέσω της πλατφόρμας myInfo στο gov.gr.
Εκεί ο πολίτης μπορεί:
- να επιλέξει δύο από τα τρία αλφαριθμητικά στοιχεία που προηγούνται του ΑΦΜ του,
- να λάβει το τρίτο στοιχείο αυτόματα από το σύστημα, το οποίο λειτουργεί ως ψηφίο ελέγχου,
- να αποκτήσει έναν αριθμό 12 ψηφίων που θα είναι μόνιμος και αμετάβλητος σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Ο Προσωπικός Αριθμός δεν αλλάζει, ακόμη και αν ο πολίτης αλλάξει όνομα, διεύθυνση ή άλλα στοιχεία. Για την έκδοσή του απαιτείται είσοδος με τους κωδικούς Taxisnet και χρήση του κινητού τηλεφώνου που είναι καταχωρημένο στο Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας (ΕΜΕπ), ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια των δεδομένων, καθώς θα λειτουργεί ως δεύτερος παράγοντας ταυτοποίησης (SMS/OTP).
Η διαδικασία περιλαμβάνει:
- σύνδεση στην εφαρμογή με κωδικούς Taxisnet,
- επιβεβαίωση μέσω διπλής ταυτοποίησης (OTP),
- έλεγχο των στοιχείων που είναι καταχωρημένα στα μητρώα,
- δυνατότητα υποβολής αιτήματος διόρθωσης σε περίπτωση λαθών,
- αυτόματο συγχρονισμό και τελική απόδοση του αριθμού.
Διορθώσεις μπορούν να γίνουν μέσω της πλατφόρμας ή στα ΚΕΠ, σε δημόσιες υπηρεσίες και προξενικές αρχές για όσους ζουν στο εξωτερικό. Έτσι διασφαλίζεται η ακρίβεια των μητρώων και αποφεύγονται διπλές ή λανθασμένες καταχωρήσεις.
Για ειδικές κατηγορίες πολιτών υπάρχουν ξεχωριστές διαδικασίες. Τα ανήλικα τέκνα λαμβάνουν τον αριθμό μέσω γονέα ή κηδεμόνα, πολίτες χωρίς Taxisnet ή κινητό μπορούν να εξυπηρετηθούν με φυσική παρουσία σε ΚΕΠ ή προξενείο, ενώ το ίδιο ισχύει και για δικαστικούς συμπαραστάτες.
Από την Κυριακή 29 Ιουνίου 2025, για την έκδοση νέας ταυτότητας είναι απαραίτητο να υπάρχει Προσωπικός Αριθμός. Εξαιρούνται μόνο οι περιπτώσεις όπου ο πολίτης έχει υποβάλει αίτηση αλλά η διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε για λόγους που δεν οφείλονται σε αυτόν, όπως ανακοίνωσε η ΕΛΑΣ.
Για περισσότερες πληροφορίες, οι πολίτες μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης ή να απευθυνθούν στα ΚΕΠ. Με την εφαρμογή του Προσωπικού Αριθμού, η κυβέρνηση στοχεύει να διευκολύνει τις συναλλαγές, να ενισχύσει την ψηφιακή διακυβέρνηση και να προσφέρει μεγαλύτερη προστασία των προσωπικών δεδομένων σε ένα συνεχώς εξελισσόμενο ψηφιακό περιβάλλον.
Οι νέες ταυτότητες
Οι υπάρχουσες, παλαιού τύπου ταυτότητες θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι την ημερομηνία λήξης τους ή μέχρι τον Αύγουστο του 2026, όποιο από τα δύο συμβεί πρώτο. Επίσης, οι νέου τύπου ταυτότητες (που εκδόθηκαν πριν από την υποχρεωτική συμπερίληψη του ΠΑ) θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι τη λήξη τους, όμως οι κάτοχοί τους θα πρέπει να αποκτήσουν τον ΠΑ τους ηλεκτρονικά.
Ο Προσωπικός Αριθμός ενσωματώνεται στη νέα ψηφιακή ταυτότητα του πολίτη, ενισχύοντας τη διαλειτουργικότητα και μεταξύ των υπηρεσιών. Αν και τα υπάρχοντα μητρώα (ΑΦΜ, ΑΜΚΑ κ.λπ.) δεν καταργούνται, η λειτουργία του ΠΑ είναι κομβική για τον εκσυγχρονισμό του Δημοσίου. Αρχικά, το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί στον δημόσιο τομέα και σταδιακά θα επεκταθεί και στον ιδιωτικό, με στόχο την εξάλειψη της ανάγκης για φυσικά έγγραφα ταυτοποίησης, όπως φωτοαντίγραφα ταυτότητας. Η ενημέρωση όλων των μητρώων με τον ΠΑ θα έχει ολοκληρωθεί έως το 2027.
Σύμφωνα με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο Προσωπικός Αριθμός δεν συνδέεται με βιομετρικά δεδομένα, διασφαλίζοντας την προστασία των προσωπικών δεδομένων με μέτρα κρυπτογράφησης και συμμόρφωσης, σύμφωνα και με τις τελευταίες οδηγίες της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ).
Πιθανοί κίνδυνοι
Ήδη αρκετές χώρες εφαρμόζουν αντίστοιχα συστήματα, όπως η Σουηδία (Personal Number – Personnummer), η Γερμανία (Steueridentifikationsnummer – φορολογικός αριθμός), οι ΗΠΑ (Social Security Number -SSN) και η Εσθονία (Isikukood). Τα συστήματα αυτά ποικίλλουν, αλλά η βασική ιδέα είναι «η μοναδική ταυτοποίηση του πολίτη» σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες.
Σύμφωνα με «ΤΑ ΝΕΑ», ειδικοί από τον χώρο της κυβερνοασφάλειας τονίζουν ότι η χρήση του Προσωπικού Αριθμού έχει πλεονεκτήματα, ωστόσο κρύβει και κινδύνους, καθώς:
- Οδηγεί στην «κεντρικοποίηση» μιας πολύ σημαντικής πληροφορίας: Όλες οι πληροφορίες (υγεία, φορολογία, εργασία κ.λπ.) συνδέονται πλέον με έναν αριθμό. Αν υπάρξει παραβίαση, ο «επιτιθέμενος» αποκτά πρόσβαση σε ολόκληρο το ψηφιακό προφίλ του πολίτη.
- Ο ενιαίος αριθμός διευκολύνει την ταυτοποίηση, αλλά και… την παρακολούθηση: Με βάση τον αριθμό αυτόν, θεωρητικά το κράτος ή κακόβουλοι τρίτοι ενδέχεται να παρακολουθούν πιο εύκολα τη δραστηριότητα ενός ατόμου.
- Ο κίνδυνος της υποκλοπής ταυτότητας: Εάν κάποιος κακόβουλος αποκτήσει τον ΠΑ και άλλα βασικά στοιχεία ενός πολίτη (π.χ. τους κωδικούς Taxisnet), θεωρητικά θα μπορεί να τον εμπλέξει ακόμα και σε απάτες.
- Λανθασμένη χρήση ή κατάχρηση: Μη εξουσιοδοτημένη χρήση από ιδιωτικούς φορείς, χωρίς τη συγκατάθεση του πολίτη.
«Ο προσωπικός αριθμός είναι ένα ισχυρό εργαλείο ψηφιοποίησης που θα φέρει απλοποίηση και αποτελεσματικότητα» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ειδικοί της κυβερνοασφάλειας και συμπήρώνουν: «Ωστόσο, απαιτεί αυστηρό νομικό πλαίσιο προστασίας των προσωπικών δεδομένων, ισχυρή διακυβέρνηση και λογοδοσία, ισχυρά συστήματα κυβερνοασφάλειας (κρυπτογράφηση, ελεγχόμενη πρόσβαση), αλλά και έλεγχο από τους πολίτες ως προς τη χρήση του αριθμού τους για μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε διάφορα στοιχεία τους. Κάθε πολίτης θα πρέπει να μπορεί να ελέγχει τα “ψηφιακά ίχνη” του ΠΑ του και να αμφισβητεί την παράνομη εξόρυξη και χρήση των δεδομένων του».
Παραδείγματα καλών και κακών πρακτικών άλλων χωρών
Η Εσθονία θεωρείται πρότυπο ψηφιακής δια κυβέρνησης, καθώς υπάρχει πλήρης διαφάνεια και πρόσβαση του πολίτη στο ιστορικό των ενεργειών όπου εμπλέκεται ο προσωπικός του αριθμός. Όλοι οι πολίτες διαθέτουν έναν Προσωπικό (Isikukood) και μέσω της ψηφιακής ταυτότητας έχουν πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες του κράτους (υγεία, εκπαίδευση, φορολογία, ψηφιακή ψήφο, e-banking, ψηφιακή υπογραφή κ.ά.). Κάθε πρόσβαση καταγράφεται.
Ο πολίτης μπορεί να βλέπει ποιος υπάλληλος είδε τα δεδομένα του. Απαγορεύεται η πρόσβαση σε δεδομένα των πολιτών χωρίς λόγο. Μάλιστα έχει καταγραφεί απόλυση γιατρού επειδή κοίταζε φακέλους ασθενών χωρίς να έχει δικαίωμα. Η πρόσβαση κάθε πολίτη στα «ψηφιακά ίχνη» χρήσης των δεδομένων του είναι κρίσιμο στοιχείο για την εμπιστοσύνη.
Οι ΗΠΑ θεωρούνται κακό παράδειγμα. Ο αριθμός SSN (Social Security Number) χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλες τις υπηρεσίες, ακόμα και στον ιδιωτικό τομέα (π.χ. τράπεζες, εργασία, ενοικιάσεις κ.ά.). Όμως, ο αριθμός αυτός δεν θεωρείται ασφαλής (π.χ. μπορεί να αποκαλυφθεί εύκολα) και δεν αλλάζει εύκολα. Επίσης, συχνές είναι οι περιπτώσεις κλοπής του ταυτότητας και χρήσης του SSN από απατεώνες. Οι πολίτες υποφέρουν για χρόνια, προσπαθώντας να αποδείξουν ότι δεν είναι υπεύθυνοι.