Σαρωτικές αλλαγές φέρνει το νέο «Εξοικονομώ» το οποίο θα αρχίσει να «τρέχει» το 2026. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το νέο «Εξοικονομώ 2026» θα είναι έτοιμο προς τα τέλη Σεπτεμβρίου, το αργότερο στις αρχές Οκτωβρίου, προκειμένου να ξεκινήσουν να τρέχουν τα προγράμματα για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και κτιρίων από νοικοκυριά και επιχειρήσεις από τις αρχές του επόμενου έτους.

Γράφει ο Δημήτρης Χριστούλιας 

Στόχος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι να ολοκληρώνονται πιο γρήγορα οι ενεργειακές αναβαθμίσεις των κατοικιών, με στόχο το νέο «Εξοικονομώ» να συμβάλλει καθοριστικά στον περιορισμό του στεγαστικού προβλήματος με την ενεργειακή αναβάθμιση 60.000 ακινήτων ετησίως έως το 2030. Με αυτόν τον τρόπο εκτιμάται ότι θα υπάρξουν περισσότερα και ενεργειακά αναβαθμισμένα διαθέσιμα ακίνητα σε όλη την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό το νέο «Εξοικονομώ» θα φέρει αλλαγές με περισσότερους δικαιούχους και λιγότερη γραφειοκρατία. Όπως όλα δείχνουν για πρώτη φορά οι πάροχοι ενέργειας θα μπορούν να αναλάβουν την ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτιρίου, με στόχο οι όποιες παρεμβάσεις γίνονται να ολοκληρώνονται πιο γρήγορα.

Ποιες είναι οι μεγάλες αλλαγές

Ουσιαστικά στη νέα δομή που προωθείται, οι εταιρείες για παράδειγμα προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά, ενδεχομένως, και άλλοι πάροχοι υπηρεσιών ενεργειακών αναβαθμίσεων, θα αναλάβουν την ευθύνη για τη διαχείριση των δράσεων, ώστε να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις.

Το νέο «Εξοικονομώ» θα εστιάσει για άλλη μια φορά στη στήριξη των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ενώ στο επίκεντρο των παρεμβάσεων θα βρεθούν αντικατάσταση παλιών ενεργειακών συστημάτων με σύγχρονο εξοπλισμό, όπως αντλίες θερμότητας και ηλιακούς θερμοσίφωνες.

Σύμφωνα με τα όσα έχει δηλώσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου «θα υπάρξει παρέμβαση και των παραγωγών ενέργειας με τις εταιρείες οι οποίες γνωρίζουν τον κάθε πολίτη, γνωρίζουν τους ενεργειακά ευάλωτους, άρα έχουν πολύ καλύτερη γνώση της ενεργειακής ευαλωτότητας έτσι ώστε να μπορούν πολύ πιο άμεσα να βοηθούν τον πολίτη».

Προγράμματα

Σύμφωνα με πληροφορίες το 2026 αναμένεται να «τρέξουν» προγράμματα «Εξοικονομώ» για κατοικίες και επιχειρήσεις. Επίσης θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές κυρίως σε «κοινωνικά» κριτήρια προκειμένου να ενταχθούν στα προγράμματα όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες. Δηλαδή να υπάρξουν γεωγραφικά κριτήρια ανάλογα με την περιοχή που μένουν οι δικαιούχοι καθώς διαφορετικές είναι οι ενεργειακές ανάγκες που έχουν όσοι διαμένουν σε ορεινές περιοχές και άλλες όσοι κατοικούν στα νησιά. Επίσης, θα υπάρξουν και άλλα κριτήρια όπως για παράδειγμα εάν ένας πολίτης είναι φοιτητής προκειμένου να διευρυνθεί η περίμετρος των δικαιούχων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και στο «Εξοικονομώ 2026» δεν θα υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια που αποκλείουν τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, ωστόσο το πρόγραμμα περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, ήτοι με ατομικό εισόδημα κάτω των 5.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ, τα οποία λαμβάνουν αυξημένο ποσοστό επιχορήγησης.

Για παράδειγμα στο «Εξοικονομώ 2025» η μέγιστη επιδότηση ανά κατοικία ανέρχεται στα 35.000 ευρώ, με το ποσοστό επιδότησης να φτάνει στο 95% για ευάλωτα νοικοκυριά με ατομικό ετήσιο εισόδημα έως 5.000 ευρώ και οικογενειακό έως 10.000 ευρώ και να περιορίζεται στο 80% για οικογένειες που έχουν άτομα με αναπηρία, στο 65% οικογένειες με 3 παιδιά και περισσότερα και 50% για όλα τα υπόλοιπα νοικοκυριά. Υπενθυμίζεται ότι στις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνονται τα κουφώματα, η θερμομόνωση,  συστήματα θέρμανσης, ψύξης και σκίασης, ηλιακοί θερμοσίφωνες αλλά και οι δαπάνες για του μηχανικούς, την έκδοση Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης, για άδειες, για την ηλεκτρονική ταυτότητα του κτιρίου και για τον σύμβουλο του έργου. Εκτός απροόπτου, οι ίδιες επιδοτήσεις και οι ίδιες επιλέξιμες δαπάνες θα ισχύσουν και στο «Εξοικονομώ 2026».  Ουσιαστικά, τα κριτήρια θα διευρυνθούν συμπεριλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, τις πολύτεκνες ή μονογονεϊκές οικογένειες, την νησιωτικότητα, ή την ορεινότητα, τους φοιτητές, άτομα με αναπηρία, λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές ή όσες έχουν υποστεί φυσικές καταστροφές με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι να φθάνουν ακόμη και το 1,5 εκατομμύρια πολίτες και τις περίπου 75.000 επιχειρήσεις. Σε ό,τι αφορά μάλιστα τις επιχειρήσεις, στα νέα προγράμματα του «Εξοικονομώ 2026» θα μπορούν να ενταχθούν και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις για τις οποίες το ενεργειακό κόστος αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα.

Η ενεργοποίηση των νέων προγραμμάτων για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και γενικότερα κτιρίων θα γίνει από την επόμενη χρονιά, οπότε και θα ενεργοποιηθούν ευρωπαϊκοί πόροι 8 δισ. ευρώ μέχρι και για το 2032 μέσα από 3 Ταμεία.

Πρόκειται για το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων από τα οποία θα χρηματοδοτηθούν παρεμβάσεις για την περίοδο 2026-2032 σε συγκεκριμένους τομείς, από τα ευάλωτα ενεργειακά νοικοκυριά, τις ενεργειακές αναβαθμίσεις μέχρι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, την  προώθηση της ηλεκτροκίνησης, καθώς και τις διασυνδέσεις των νησιών του Αιγαίου.

Από τα τρία, απολύτως νέο είναι το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, με συνολικό προϋπολογισμό 4,7 δισ. ευρώ για την Ελλάδα – εκ των οποίων τα 3,6 δισ. προέρχονται από την Ε.Ε. και τα υπόλοιπα από εθνικούς πόρους. Το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο το οποίο θα «τρέξει» από το 2026 έως το 2032 θα συμβάλει στα εξής:

• Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και αντλίες θερμότητας, με νέο μοντέλο υλοποίησης των επενδύσεων.
• Πρωτοβουλίες για το στεγαστικό, με δημιουργία κοινωνικών κατοικιών και ανακαίνιση φοιτητικών εστιών.
• Εκσυγχρονισμός Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (αναβάθμιση του μετρό της Αθήνας, καινούργια ηλεκτρικά λεωφορεία).
• Άμεση εισοδηματική στήριξη σε ευάλωτα και φτωχά νοικοκυριά (επίδομα θέρμανσης, επιδότηση ενοικίου).

Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά δημιουργείται ένα Μητρώο Ενεργειακά Ευάλωτων πολιτών, στο οποίο θα περιλαμβάνει τις κατηγορίες πολιτών που θεωρούνται ενεργειακά ευάλωτοι, ώστε να καταπολεμηθεί πιο αποτελεσματικά η ενεργειακή φτώχεια.  Μέσω αυτού του μηχανισμού, οι δικαιούχοι θα μπορούν να λάβουν μια ειδική κάρτα, μέσω της οποίας θα έχουν πρόσβαση σε διάφορα προγράμματα όπως είναι για παράδειγμα η επιδότηση για αντικατάσταση εξοπλισμού και δωρεάν έκδοση πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης.