Η ΔΥΠΑ ξεκίνησε την πιλοτική εφαρμογή ενός νέου επιδόματος ανεργίας από τις 28 Μαρτίου 2024, με στόχο τη δημιουργία ενός πιο αποτελεσματικού και δίκαιου συστήματος επιδότησης που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Το πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με προϋπολογισμό 100 εκατ.
ευρώ, θα υποστηρίζει τους ανέργους με υψηλότερες επιδοτήσεις τους πρώτους μήνες και θα συνδέει το ύψος της επιδότησης με τις εισφορές τους. Η επιλογή των δικαιούχων θα γίνεται μέσω αυτοματοποιημένου αλγορίθμου, ενώ η πλήρης εφαρμογή του προγράμματος αναμένεται μετά την αξιολόγηση της πιλοτικής φάσης.
Πιο αναλυτικά:
Την Παρασκευή 28 Μαρτίου, ξεκίνησε η υλοποίηση του πιλοτικού προγράμματος επιδόματος ανεργίας σύμφωνα με την ΚΥΑ 54427/20.12.2024 (ΦΕΚ Β’ 7047/20.12.2024). Στόχος είναι με αφετηρία την εμπειρία από το πιλοτικό πρόγραμμα να δημιουργηθεί ένα νέο επίδομα ανεργίας προσαρμοσμένο στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας, πιο αποτελεσματικό, πιο απλό, πιο δίκαιο και πιο ανταποδοτικό.
Συγκεκριμένα, από σήμερα πραγματοποιείται η προεπιλογή δυνητικών δικαιούχων του νέου επιδόματος ανεργίας μέσω ειδικού αλγόριθμου που υπολογίζει αυτόματα το επίδομα τόσο με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο όσο και με το νέο. Βασικό κριτήριο για την προεπιλογή των δικαιούχων μέσω του αλγορίθμου είναι να καταβάλλεται στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος συνολικά ποσό ίσο ή μεγαλύτερο από το ποσό που θα καταβαλλόταν με το υφιστάμενο σύστημα επιδότησης.
Η πιλοτική δράση υλοποιείται έπειτα από εκπόνηση μελέτης της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ στο πλαίσιο έργου τεχνικής βοήθειας της Γενικής Διεύθυνσης Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DG REFORM) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με συνολικό προϋπολογισμό 100 εκ. ευρώ.
Οι στόχοι του νέου επιδόματος ανεργίας είναι οι εξής:
Μεγαλύτερη στήριξη και παρακίνηση για εργασία: Θα στηρίζει με μεγαλύτερο επίδομα τους ανέργους τους πρώτους 6 μήνες, συγκριτικά με το τωρινό πλαίσιο, καθώς θα είναι εμπροσθοβαρές – θα ξεκινάει υψηλότερο αρχικά και θα βαίνει μειούμενο – δίνοντας και κίνητρο για ταχύτερη επιστροφή στην εργασία.
Ανταποδοτικότητα και δικαιοσύνη: Το ύψος της επιδότησης στηρίζεται στις εισφορές που έχουν καταβάλει οι άνεργοι, όπως ήδη συμβαίνει σε 25 από 27 χώρες της ΕΕ, και δεν θα εξομοιώνονται περιπτώσεις με μεγάλες διαφορές, όπως γίνεται στη χώρα μας. Σήμερα, ανεξάρτητα από το αν κάποιος εργάστηκε 2 χρόνια με κατώτατο μισθό ή 20 χρόνια με μισθό 2.000 ευρώ, λαμβάνει το ίδιο επίδομα για το ίδιο διάστημα.
Αποτελεσματικότητα και απλούστευση: Η συγχώνευση του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας στο νέο επίδομα ανεργίας και η αυτοματοποίηση πολύπλοκων διαδικασιών θα εξασφαλίσουν την απλοποίηση και θα ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της παροχής.
Το νέο επίδομα αποτελείται από τρία μέρη:
Σταθερό μέρος επιδότησης: Υπολογίζεται βάσει των αποδοχών του δικαιούχου σε συνάρτηση με το νόμιμο κατώτατο ημερομίσθιο, ξεκινώντας στο 1ο τρίμηνο από το 70% του κατώτατου ημερομισθίου (ή του μέσου ημερομισθίου των αποδοχών του, εάν αυτές ήταν μικρότερες από τον κατώτατο μισθό) και θα μειώνεται σταδιακά (60% 2ο τρίμηνο, 50% 3ο τρίμηνο, 40% 4ο τρίμηνο, 30% 1ο εξάμηνο 2ου έτους, 20% 2ο εξάμηνο 2ου έτους), ενώ ο μέσος όρος ποσοστού επιδότησης στο πρώτο 12μηνοπαραμένει στο 55% του νόμιμου κατώτατου ημερομισθίου, όπως και σήμερα.
Μεταβλητό μέρος επιδότησης («μπόνους»): Εξαρτάται από τα έτη ασφάλισης (από το 4ο έως και το 20ο έτος ασφάλισης) και τον μέσο όρο αποδοχών του δικαιούχου. Με αυτό τον τρόπο, διασυνδέεται ο εργασιακός βίος με το ύψος του μεταβλητού μέρους της επιδότησης, αυξάνοντας το συνολικό επίδομα για όσους έχουν εργαστεί τουλάχιστον 4 χρόνια, ενισχύοντας τον ανταποδοτικό χαρακτήρα της ασφάλισης κατά της ανεργίας. Υπενθυμίζεται ότι το επίδομα ανεργίας είναι ανταποδοτικό (προκύπτει από καταβληθείσες εισφορές) και όχι προνοιακό.
Πρόσθετες παροχές-προσαυξήσεις: Δώρο Χριστουγέννων και Πάσχα, προσαυξήσεις παιδιών και – για πρώτη φορά – προσαυξήσεις λόγω μονογονεϊκότητας.
Ερωτήσεις και απαντήσεις για το πιλοτικό επίδομα ανεργίας της ΔΥΠΑ:
- Γιατί χρειάζεται αλλαγή στο επίδομα ανεργίας; Το θεσμικό πλαίσιο για το επίδομα ανεργίας διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1950, συνεπώς είναι αναγκαία η επικαιροποίηση του, ώστε να συνδεθεί με τις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας και να ανταποκρίνεται στα σημερινά βασικά ζητούμενα που είναι η ουσιαστική και δίκαιη στήριξη των ανέργων και η παρακίνηση για την επανένταξη στην αγορά εργασίας.
- Ποιες ανάγκες αποσκοπεί να καλύψει το νέο πιλοτικό πρόγραμμα επιδότησης τακτικής ανεργίας; Το νέο πιλοτικό πρόγραμμα επιδότησης τακτικής ανεργίας αποσκοπεί: α) Στον εκσυγχρονισμό της παροχής για να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και να ενισχύει την αποτελεσματικότητά της, β) στη στήριξη των δικαιούχων, στην αντιμετώπιση της ανεργίας, ειδικά τους πρώτους δύσκολους μήνες, και στην ταχύτερη επανένταξή τους στην αγορά εργασίας και γ) στην ενίσχυση του ανταποδοτικού χαρακτήρα, επιδοτώντας τους δικαιούχους ανάλογα με τα χρόνια εργασίας και τις αποδοχές τους, δηλαδή την εισφορά τους στο ασφαλιστικό σύστημα.
- Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές στο νέο πρόγραμμα τακτικής επιδότησης για την εξυπηρέτηση των παραπάνω στόχων; Οι αλλαγές εστιάζονται σε τρεις άξονες: α) στις προϋποθέσεις ένταξης, β) στη διάρκεια και γ) στο ύψος της επιδότησης. Συγκεκριμένα:
- Συγχωνεύει την τακτική επιδότηση με το επίδομα μακροχρόνια ανέργων, επιτρέποντας μέγιστη διάρκεια επιδότησης έως 2 χρόνια (24 μήνες), ακολουθώντας εξατομικευμένη προσέγγιση για το ύψος του επιδόματος.
- Θέτει σε μια πιο ορθολογική βάση τόσο την ένταξη στην επιδότηση, θέτοντας ως όριο τις 175 ημέρες ασφάλισης, όσο και τη διάρκεια της επιδότησης, που υπολογίζεται πλέον με αναλογία 2 μήνες απασχόλησης : 1 μήνας επιδότησηςγια το πρώτο έτος της επιδότησης, και 3 μήνες απασχόλησης : 1 μήνας επιδότησης για το δεύτερο έτος.
- Λαμβάνει υπόψη την ασφαλιστική ιστορία για τον υπολογισμό του ύψους του επιδόματος, προσφέροντας ένα σταθερό μέρος το οποίο λαμβάνουν όλοι και ένα επιπλέον μεταβλητό μέρος, ανάλογα με την ασφαλιστική ιστορία.
- Επιπλέον των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα και των προσαυξήσεων λόγω τέκνων, για πρώτη φορά λαμβάνει υπόψη την ιδιότητα του μονογονέα, η οποία ενισχύεται με επιπλέον ποσό.
- Είναι εμπροσθοβαρές, με την επιδότηση να είναι υψηλότερη τους πρώτους μήνες και να μειώνεται σταδιακά, για να ενισχύσει την επανένταξη στην αγορά εργασίας, όπως συμβαίνει σε 17 κράτη-μέλη της ΕΕ.
- Πώς θα επιλεγούν οι ωφελούμενοι για το νέο πιλοτικό πρόγραμμα επιδότησης ανεργίας; Η επιλογή των ωφελούμενων θα πραγματοποιηθεί τυχαία μέσω αυτοματοποιημένου συστήματος (μεθοδολογία RCT), από το σύνολο των αιτήσεων που υποβάλλονται για ένταξη στην τακτική επιδότηση ανεργίας, εφόσον διαπιστωθεί ότι πληρούνται οι νέες προϋποθέσεις επιλεξιμότητας και το σύνολο του ποσού της επιδότησης με τους νέους όρους είναι μεγαλύτερο από ό,τι με το ισχύον σύστημα. Το νέο πιλοτικό πρόγραμμα αφορά σε όσους δεν έχουν πάρει επιδότηση τα προηγούμενα 4 έτη από τη λύση της εργασιακής τους σχέσης.
- Πώς υποβάλλεται η αίτηση για το νέο πρόγραμμα τακτικής επιδότησης ανεργίας στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής του; ΔΕΝ απαιτείται ξεχωριστή αίτηση, καθώς χρησιμοποιείται η ίδια αίτηση που υποβάλλεται για το υπάρχον επίδομα ανεργίας, μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της ΔΥΠΑ. Τα δικαιολογητικά παραμένουν ίδια και αναζητούνται αυτεπάγγελτα. Προβλέπεται μόνο ένα επιπλέον δικαιολογητικό για την ιδιότητα του μονογονέα, το οποίο θα επισυνάπτεται στην αίτηση, καθώς μόνο για αυτό το δικαιολογητικό δεν υπάρχει δυνατότητα αυτεπάγγελτης αναζήτησης.
- Οι ωφελούμενοι του πιλοτικού θα λαμβάνουν χαμηλότερο ύψος επιδότησης; Κανείς άνεργος που συμμετέχει στο πιλοτικό επίδομα ανεργίας δεν θα λάβει χαμηλότερη επιδότηση από αυτή που θα έπαιρνε με το ισχύον σύστημα, όπως ακριβώς προβλέπει ο νόμος για το πιλοτικό πρόγραμμα.
- Επηρεάζονται από το πιλοτικό πρόγραμμα όσοι ήδη λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας; Όχι. Όσοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας σύμφωνα με το ισχύον σύστημα συνεχίζουν να το λαμβάνουν κανονικά για όλη τη διάρκεια της επιδότησής τους χωρίς να επηρεάζονται.
- Η πιλοτική εφαρμογή του επιδόματος ανεργίας αφορά και στο εποχικό επίδομα; Όχι. Η πιλοτική εφαρμογή αφορά μόνο στο τακτικό επίδομα ανεργίας και δεν σχετίζεται με το εποχικό επίδομα ανεργίας.
- Πότε αναμένεται η πλήρης εφαρμογή του νέου προγράμματος τακτικής επιδότησης ανεργίας; Κατά την πιλοτική εφαρμογή, το πρόγραμμα θα αξιολογηθεί και, με βάση τα πορίσματα της αξιολόγησης, θα τροποποιηθεί αναλόγως και θα εφαρμοσθεί καθολικά στο σύνολο των ανέργων.
- Πόσοι ωφελούμενοι θα επιλεγούν για συμμετοχή στο πιλοτικό; Η πιλοτική επιδότηση ανεργίας θα εφαρμοσθεί για 15.000 περίπου δικαιούχους.
