Το νέο νομοσχέδιο για το Κληρονομικό Δίκαιο, που παρουσιάστηκε πρόσφατα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, επιδιώκει να εκσυγχρονίσει το παρωχημένο νομικό πλαίσιο που ισχύει από το 1946.
Παρά τις αναγκαίες καινοτομίες που εισάγει, όπως η δυνατότητα κληρονομιάς από σύντροφο σε ελεύθερη σχέση και η προστασία ανήμπορων ατόμων από εκμετάλλευση, το νομοσχέδιο περιέχει αμφιλεγόμενες διατάξεις.
Αυτές περιλαμβάνουν την αμφισβητούμενη δυνατότητα απόδειξης της σχέσης από σύντροφο εκτός γάμου, την ακύρωση διαθηκών υπέρ φροντιστών και την αλλαγή στα ποσοστά κληρονομιάς μεταξύ παιδιών και συζύγων, που μπορεί να προκαλέσουν νέες δικαστικές διαμάχες.
Η δημόσια διαβούλευση αναμένεται να αναδείξει και να διευκρινίσει αυτά τα θολά σημεία.
Πιο αναλυτικά
Το 1930 ο Ελευθέριος Βενιζέλος ψήφισε τον Αστικό Κώδικα και το 1946 το ελληνικό κράτος τον έθεσε σε ισχύ. Από τότε και για 80 ολόκληρα χρόνια, οι κληρονομιές και ό,τι αυτές συνεπάγονται διέπονταν από το ίδιο δίκαιο, παρά το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες, έχουν αλλάξει άρδην τα δεδομένα της χώρας, της οικονομίας, των κοινωνικών σχέσεων και του παραδοσιακού θεσμού της οικογένειας.
Ήταν λοιπόν κάτι περισσότερο από αναγκαίο να αναμορφωθεί το Κληρονομικό Δίκαιο και πάρα πολύ άργησε. Το προωθούμενο νομοθέτημα για τις κληρονομίες, που παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα από την ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, χαρακτηρίστηκε ως «άρτιο επιστημονικό επίτευγμα» από το Γιώργο Φλωρίδη και ως επιβεβλημένη αλλαγή για να ξεμπλοκάρουν ρημαγμένες περιουσίες και επιχειρήσεις αλλά και χρόνιες αντιδικίες μεταξύ κληρονόμων από τον Γιάννη Μπούγα. Μέχρι εδώ καλά…
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου περιέχει καινοτομίες, απολύτως απαραίτητες αλλαγές αλλά και θολά σημεία, με αμφιλεγόμενα σημεία σε διατάξεις, τα οποία φαντάζομαι ότι θα αναδειχθούν στον ένα μήνα δημόσιας διαβούλευσης που θα ακολουθήσει με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Αμφιλεγόμενη διάταξη Νο 1:
Η/ ο σύντροφος σε ελεύθερη σχέση τουλάχιστον τριών ετών, εκτός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης, για πρώτη φορά θα κληρονομεί όλη την περιουσία του αποθανόντα, αν δεν υπάρχουν εν ζωή στενότεροι συγγενείς. Σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, ο σύντροφος θα μπαίνει στην Πέμπτη τάξη στην εξ αδιαθέτου κληρονομιά και υπό αυστηρές προϋποθέσεις θα καθίσταται κληρονόμος, ενώ μέχρι σήμερα, η περιουσία όσων δεν είχαν συγγενείς, κατέληγε στο δημόσιο. Ποιες όμως είναι αυτές οι αυστηρές προϋποθέσεις; Πώς ένας σύντροφος εκτός γάμου, θα μπορεί να αποδεικνύει με βεβαιότητα την προηγούμενη σχέση του, ώστε να πείθει το δικαστή;
Αμφιλεγόμενη διάταξη Νο 2:
Νέα διάταξη για τις διαθήκες, προβλέπει ότι ακυρώνεται το σκέλος της διαθήκης, κατά το οποίο ο συντάκτης της, άτομο που φιλοξενείται ή νοσηλεύεται σε θεραπευτικό κέντρο, δομή φιλοξενίας ή οίκο ευγηρίας, κληροδοτεί τον φροντιστή, γιατρό, νοσηλευτή ή ακόμα και τη διοίκηση της μονάδας που βρίσκεται. Το άρθρο έρχεται να θεραπεύσει σοβαρές αβλεψίες του παρελθόντος, αλλά και να προλάβει τη δράση εγκληματικών οργανώσεων που έπεφταν σαν τα «κοράκια» πάνω σε ανήμπορους ανθρώπους για να τους υφαρπάξουν την περιουσία. Τελευταίο τρανό παράδειγμα η υπόθεση του «κολαστηρίου» ψυχών, Γηροκομείου Χανίων, «Η Αγία Σκέπη», για την οποία στο εδώλιο κάθονται έξι κατηγορούμενοι για τουλάχιστον 32 θανάτους υπερηλίκων τροφίμων.
Όμως, στην περίπτωση που κάποιος άκληρος τρόφιμος τέτοιας δομής, θέλει όντως να αφήσει την περιουσία του μετά θάνατον στο ίδρυμα που τον φρόντισε, δεν θα έχει αυτή τη δυνατότητα; Γιατί να καταλήξουν τα περιουσιακά του στοιχεία στο δημόσιο και όχι στο/α φυσικά πρόσωπα ή στο νομικό πρόσωπο, σύμφωνα με τη βούλησή του;
Αμφιλεγόμενη διάταξη Νο 3:
Το προτεινόμενο νομοσχέδιο «ρίχνει» το ποσοστό κληρονομιάς του παιδιού του αποθανόντος από το 75%, στο 67% και ταυτόχρονα αυξάνει το ποσοστό της χήρας ή του χήρου στο 33% από 25% που ίσχυε. Αυτό ισχύει για τα μοναχοπαίδια. Αν τα παιδιά του…μακαρίτη είναι περισσότερα, τότε τα ποσοστά παραμένουν τα ίδια. 25% για τη / το σύζυγο και το υπόλοιπο για τα τέκνα. Στην παραδοσιακή μορφή οικογένειας, τα νέα δεδομένα δεν επηρεάζουν τόσο τους κληρονόμους, όμως στην περίπτωση δεύτερου και τρίτου γάμου, όπου οι δικαστικές διαμάχες κρατούν χρόνια, τα πράγματα περιπλέκονται. Σε αυτή την περίπτωση, ενδεχομένως μιλάμε για αβλεψία της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής ή δυσμενή διάκριση στο μοναχοπαίδι.
