Σε μία από τις πιο κρίσιμες φάσεις του εξοπλιστικού προγράμματος εισέρχεται πλέον το Πολεμικό Ναυτικό, έπειτα από χρόνια στασιμότητας και αναβολών.

Ο εκσυγχρονισμός των τεσσάρων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού τύπου MEKO 200ΗΝ κλάσης «ΥΔΡΑ» περνά από τη θεωρία στην πράξη, με σχεδιασμό στο χρονοδιάγραμμα, καθορισμένες συμβάσεις και μια ξεκάθαρη τεχνική κατεύθυνση που αλλάζει ριζικά το προφίλ των πλοίων.

Ήδη έχουν αποφασιστεί όλα τα ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα που εξοπλίσουν και τα τέσσερα πλοία μεταξύ των οποίων όπως είχε αποκαλύψει το Onalert.gr και το πυροβόλο Sovraponte.

Αγώνας δρόμου για τις συμβάσεις – το «φράγμα» της γραφειοκρατίας

Την ώρα που οριστικοποιούνται οι τεχνικές επιλογές, το Ναυτικό Επιτελείο και η ΓΔΑΕΕ βρίσκονται σε αγώνα δρόμου για να υπογραφούν οι πρώτες συμβάσεις.

Το συνολικό κόστος για το βασικό σκέλος του εκσυγχρονισμού ανέρχεται στα 290 εκατομμύρια ευρώ, με στόχο την συντομότερη ολοκλήρωση της πρώτης φάσης, ώστε να ακολουθήσει η έναρξη των εργασιών στη πρώτη φρεγάτα μέσα στο 2026.

Οι τρεις κύριες συμβάσεις:

• Ναυπηγεία Σκαραμαγκά – για τις ναυπηγικές και μηχανολογικές εργασίες.
• Thales Nederland – για το νέο ραντάρ NS-110, το CMS Tacticos II και τα συστήματα ελέγχου πυρός.
• SSMART – ΗYDRUS ENG. Εταιρείες υπεύθυνες για την εγκατάσταση, ολοκλήρωση και πιστοποίηση των συστημάτων πάνω στα πλοία καθώς και για τις ναυπηγικές εργασίες.

Οι συμβάσεις αυτές θα περάσουν από τη Βουλή και το Ελεγκτικό Συνέδριο πριν υπογραφούν οριστικά. Στόχος είναι το πρόγραμμα να ολοκληρωθεί έως το 2030.

Η «Τask Force» του ΓΕΝ

Για πρώτη φορά, το Πολεμικό Ναυτικό συγκρότησε ειδική ομάδα έργου (Τask Force) μέσα στο ΓΕΝ, αποτελούμενη από ανώτερους αξιωματικούς και τεχνικά στελέχη με εμπειρία σε προγράμματα ναυπηγήσεων και ηλεκτρονικών συστημάτων. Η αποστολή της ομάδας είναι να παρακολουθεί καθημερινά την πρόοδο του προγράμματος των MEKO και να παρεμβαίνει άμεσα όπου υπάρχει κίνδυνος καθυστέρησης.

Η «Task Force» θα επιβλέπει:

• Την πρόοδο των εργασιών στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
• Την εγκατάσταση των κύριων ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων.
• Την σταδιακή υλοποίηση των επιμέρους υπο-προγραμμάτων.
• Το «πολυεργαλείο» πυροβόλο Sovraponte – H νέα «ασπίδα» των ΜΕΚΟ

Μεταξύ των υπο-προγραμμάτων που θεωρούνται «κλειδωμένα» είναι και η απόκτηση του υπερσύγχρονου πυροβόλου Sovraponte 76/62. Μία επιλογή που σηματοδοτεί την αλλαγή φιλοσοφίας στην εγγύς άμυνα των φρεγατών, αλλά και τον γενικότερο προσανατολισμό του Πολεμικού Ναυτικού σε ευέλικτες, πολυλειτουργικές λύσεις υψηλής τεχνολογίας.

Το Sovraponte αποτελεί την πιο πρόσφατη εξέλιξη της σειράς Super Rapid 76/62 της Leonardo. Πρόκειται για ένα πολυλειτουργικό, αυτόνομο πυροβόλο, σχεδιασμένο να συνδυάζει τα πλεονεκτήματα ενός CIWS (Close-In Weapon System) με αυτά ενός κύριου πυροβόλου επιφανείας.

Η λέξη «Sovraponte» σημαίνει κυριολεκτικά «πάνω στο κατάστρωμα» – και αυτό ακριβώς είναι το κλειδί της επιτυχίας του. Σε αντίθεση με τα κλασικά πυροβόλα που απαιτούν εκτεταμένες μετασκευές στο κύτος και στο μηχανοστάσιο, το Sovraponte δεν χρειάζεται καμία δομική παρέμβαση.

Όλο το σύστημα εγκαθίσταται πάνω στο κατάστρωμα, με το μηχανισμό επαναγέμισης, τα συστήματα ελέγχου και την αποθήκη πυρομαχικών με συνολικά 76 βλήματα ενσωματωμένα στη βάση του.

Η επιλογή αυτή επιτρέπει την εύκολη τοποθέτηση στο πρυμναίο τμήμα των φρεγατών, στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται το δεύτερο Phalanx. Το Sovraponte θα λειτουργεί ως το κύριο σύστημα εγγύς άμυνας αλλά και ως ευέλικτο όπλο πολλαπλών ρόλων, από προσβολή εναέριων στόχων έως πυρά υποστήριξης εναντίον σκαφών ή χερσαίων θέσεων.

Το πυροβόλο διαθέτει ρυθμό βολής 120 βλημάτων το λεπτό, με δυνατότητα χρήσης έξυπνων πυρομαχικών DART (Driven Ammunition Reduced Time of flight) για αναχαίτιση εναέριων στόχων σε αποστάσεις έως 5 χλμ., αλλά και των προηγμένων Vulcano 76, που επεκτείνουν την εμβέλεια έως και 40 χιλιόμετρα.Με άλλα λόγια, ένα όπλο που καλύπτει όλο το φάσμα από το επίπεδο CIWS μέχρι αυτό ενός μεσαίου διαμετρήματος όπλου ακριβείας.

Το πλεονέκτημα του Sovraponte δεν είναι μόνο η τεχνολογία του, αλλά η λειτουργική του αυτονομία. Ενσωματώνει το δικό του σύστημα ελέγχου πυρός και μπορεί να επιχειρεί ανεξάρτητα από το Κέντρο Διοίκησης Μάχης σε περίπτωση βλάβης ή παρεμβολής. Παράλληλα, είναι πλήρως διασυνδεδεμένο με τα συστήματα του CMS Tacticos II, προσφέροντας στο πλήρωμα πλήρη τακτική εικόνα και άμεση εμπλοκή στόχων.

Η επιλογή του Sovraponte δεν έγινε τυχαία. Για μήνες εξετάζονταν διάφορες εναλλακτικές, μεταξύ των οποίων η εγκατάσταση συστήματος RAM ή η διατήρηση δύο Phalanx. Το Πολεμικό Ναυτικό, όμως, επέλεξε την πολυλειτουργικότητα και την προοπτική ενιαίας υποστήριξης με τα πλοία επόμενης γενιάς.

Στο επιχειρησιακό επίπεδο, η επιλογή του Sovraponte απαντά σε μια νέα πραγματικότητα του ναυτικού πολέμου που δεν είναι άλλη από τις επιθέσεις κορεσμού με σμήνη drones και πυραύλους cruise.Ενώ τα Phalanx σχεδιάστηκαν για διαφορετικές εποχές, το Sovraponte, με τα έξυπνα DART βλήματα, μπορεί να εμπλέξει ταυτόχρονα πολλαπλούς στόχους, ακόμα και UAV χαμηλής ταχύτητας ή βλήματα σε θαλάσσιο σκίαστρο.

Η διεθνής εμπειρία και τα διδάγματα από το σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων

Η επιλογή του Sovraponte επιβεβαιώνει τη στροφή πολλών σύγχρονων ναυτικών σε νέα συστήματα εγγύς άμυνας πολλαπλών ρόλων. Το πυροβόλο έχει ήδη υιοθετηθεί από το Ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό για τις υπερσύγχρονες φρεγάτες πολλαπλών ρόλων PPA Thaon di Revel, ενώ το επέλεξαν και οι Ολλανδία και Βέλγιο για τις νέες φρεγάτες ανθυποβρυχιακού πολέμου ASWF.

Οι Ολλανδοί μάλιστα σχεδιάζουν να αντικαταστήσουν με αυτό τα Goalkeeper CIWS στις φρεγάτες De Zeven Provinciën, αναγνωρίζοντας ότι τα παραδοσιακά συστήματα εγγύς άμυνας δεν μπορούν πλέον να καλύψουν τις απαιτήσεις των νέων απειλών.

Η τεχνική φιλοσοφία του εκσυγχρονισμού

Συνολικά ο εκσυγχρονισμός των MEKO χωρίζεται σε δύο φάσεις:

– Συστήματα μάχης και αισθητήρες

• Νέο Κέντρο Διοίκησης Μάχης TACTICOS II της Thales.
• Νέο κύριο ραντάρ NS-110 AESA 4D.
• Ενσωμάτωση του συστήματος Ηλεκτρονικού Πολέμου «ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ» της ΕΑΒ.
• Νέα αντιαεροπορικά βλήματα ESSM Block II.
• Τοποθέτηση πυροβόλου Sovraponte 76/62 mm στο πρυμναίο τμήμα.
• Εκσυγχρονισμός πυροβόλων σε διαμόρφωση MK45 Mod 2 CCS.
• Αντικατάσταση του σόναρ γάστρας με CAPTAS 2 ή ανάλογων δυνατοτήτων.
• Τηλεχειριζόμενα πυροβόλο RWS Shark 12.7 mm.
• φρεγάτες MEKO

– Μηχανολογική αναβάθμιση

• Νέα συστήματα πρόωσης και βοηθητικά μηχανήματα.
• Αναβάθμιση ηλεκτρομηχανικών υποδομών.
• Νέο IPMS (Integrated Platform Management System).

Ο διαχωρισμός σε δύο φάσεις διασφαλίζει ότι τουλάχιστον τρεις φρεγάτες MEKO θα παραμένουν συνεχώς επιχειρησιακές, ώστε να μη χαθεί η συνολική διαθεσιμότητα του Στόλου.

Το τεχνολογικό άλμα – Tacticos II, NS-110 και ESSM Block II

Το Tacticos II αποτελεί τη νέα γενιά συστήματος διαχείρισης μάχης της Thales. Με πλήρη διαλειτουργικότητα μέσω Link-16 και Link-22, το CMS θα επιτρέπει στις ΜΕΚΟ να ανταλλάσσουν δεδομένα τακτικής εικόνας με τις Belharra, τα Romeo, τα F-16 Viper και τα Rafale.

Είναι σχεδιασμένο να υποστηρίζει λειτουργίες «multi-domain», ενοποιώντας πληροφορίες από ραντάρ, σόναρ, UAV και άλλες πλατφόρμες.

Το NS-110 είναι ραντάρ τεχνολογίας AESA (Active Electronically Scanned Array) 4D, με δυνατότητα εντοπισμού και παρακολούθησης έως και 1.000 στόχων σε αποστάσεις που ξεπερνούν τα 250 χιλιόμετρα. Eίναι εξαιρετικά αποτελεσματικό απέναντι σε stealth στόχους και drones, με προηγμένα φίλτρα ανίχνευσης χαμηλού ίχνους. Το OnAlert.gr πρόσφατα επισκέφθηκε το εργοστάσιο της κατασκευάστριας Thales όπου μεταξύ άλλων δοκιμάζεται το συγκεκριμένο ραντάρ όπως και το Sea Fire των FDI.

Η αναβάθμιση των ESSM στην έκδοση Block II, με καθοδήγηση ενεργού ραντάρ, θα επιτρέψει στο Πολεμικό Ναυτικό να αντιμετωπίζει απειλές σε αποστάσεις άνω των 50 χλμ. με μεγαλύτερη ακρίβεια και ανθεκτικότητα σε παρεμβολές.

Οι φρεγάτες «ΥΔΡΑ», «ΣΠΕΤΣΑΙ», «ΨΑΡΑ» και «ΣΑΛΑΜΙΣ» αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος του Στόλου επί τρεις δεκαετίες. Μετά τον εκσυγχρονισμό, θα είναι πλοία νέας γενιάς, με αυξημένες δυνατότητες ώστε να υπηρετήσουν για ακόμη δύο δεκαετίες. Επιπλέον, οι MEKO θα μπορούν να επιχειρούν με τα ελικόπτερα MH-60R Romeo και να συνεργάζονται με μη επανδρωμένα ελικόπτερα, ενισχύοντας την ανθυποβρυχιακή και επιφανειακή επίγνωση.

Με τα νέα συστήματα μάχης, τα ραντάρ AESA και τα πυροβόλα Sovraponte, οι φρεγάτες MEKO θα είναι ικανές να συμμετέχουν σε δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις, ανταλλάσσοντας σε πραγματικό χρόνο δεδομένα με τα αεροσκάφη, τα drones και τις φρεγάτες FDI και Bergamini.

Του Κώστα Σαρικά / onalert.gr