Το Λακκί της Λέρου, ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου, ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, που συνδυάζει στυλ όπως το art deco, το Bauhaus και τον ιταλικό ρασιοναλισμό. Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1930 από Ιταλούς αρχιτέκτονες ως Porto Lago, με πλήρες πολεοδομικό σχέδιο, και αποτελεί μοναδικό παράδειγμα μεσοπολεμικού ρασιοναλισμού στην Ελλάδα. Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, η αρχιτεκτονική κληρονομιά παρέμεινε ανέπαφη, καθιστώντας το Λακκί έναν ζωντανό φάρο της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου και έναν ιστορικό τόπο που ενώνει το παρελθόν με το παρόν.
Πιο αναλυτικά
Στην καρδιά του Αιγαίου, το Λακκί της Λέρου στέκει σαν ένα υπαίθριο μουσείο αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα.
Σπάνιο και αναπάντεχο, προκαλεί τον επισκέπτη με την πρώτη ματιά: εδώ δεν συναντά κανείς τα παραδοσιακά λευκά σπίτια, αλλά κτίρια art deco, Bauhaus και ιταλικού ρασιοναλισμού που μοιάζουν να έχουν μεταφερθεί από τη μεσοπολεμική Ευρώπη σε ένα ελληνικό νησί.
Το Λακκί, ένα από τα μεγλαύτερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου, αποτέλεσε στρατηγικό σημείο για τους Ιταλούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκείνοι ήταν που, τη δεκαετία του 1930, αποφάσισαν να δημιουργήσουν από την αρχή μια νέα πόλη – το Porto Lago.
Οι αρχιτέκτονες Armando Bernabiti και Rodolfo Petracco σχεδίασαν με λεπτομέρεια κάθε γωνιά της: από τις κατοικίες και τα εμπορικά κτίρια, μέχρι σχολεία, νοσοκομεία και δημόσιες υποδομές.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα πλήρως οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο, σπάνιο για την Ελλάδα της εποχής.
Περπατώντας στους δρόμους, νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε σκηνικό κινηματογραφικής ταινίας. Οι καθαρές γραμμές του Bauhaus συναντούν την κομψότητα του art deco, δημιουργώντας ένα μίγμα που δεν συναντάς πουθενά αλλού στην Ελλάδα.
Μάλιστα, μελέτες αναφέρουν ότι το Λακκί διαθέτει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση art deco κτιρίων στην Ευρώπη μετά το Μαϊάμι – και μόνο αυτό αρκεί για να καταλάβει κανείς τη σημασία του.
Δεν είναι τυχαίο άλλωωστε, ότι σύμφωνα με έρευνες, η πόλη διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις art deco κτιρίων στον κόσμο. Το παλιό κινηματοθέατρο, σχεδιασμένο από τον Bernabiti, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα, έχοντας λειτουργήσει για χρόνια ως θερινός κινηματογράφος μετά τον πόλεμο, έστω και χωρίς στέγη.
Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, οι Ιταλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν το Λακκί, όμως η αρχιτεκτονική τους κληρονομιά έμεινε ανέπαφη. Σήμερα, οι οικισμοί Λακκί και Λέπιδα έχουν χαρακτηριστεί ιστορικοί τόποι από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς αποτελούν μοναδικό παράδειγμα του μεσοπολεμικού ρασιοναλισμού στην Ελλάδα.
Το Λακκί της Λέρου είναι ένας ζωντανός φάρος της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου, ένας τόπος που ενώνει το παρελθόν με το παρόν και δίνει στον επισκέπτη την αίσθηση ότι ταξιδεύει ταυτόχρονα σε δύο κόσμους: στην Ελλάδα του Αιγαίου και στην Ευρώπη του 1930.
Κι αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι που κάνει το Λακκί τόσο ξεχωριστό – ένα μοναδικό πολιτιστικό κεφάλαιο που αξίζει όχι μόνο να το επισκεφθείς, αλλά και να το διαφυλάξεις.
Φωτογραφίες: Υπουργείο Πολιτισμού.
