Μέσω του νέου αυτοκινητόδρομου Πατρών – Πύργου οι πρώτοι αδειούχοι του Αυγούστου θα έχουν την ευκαιρία να φτάσουν στην Ηλεία, καθώς την Παρασκευή (2.8.2025) δόθηκαν στην κυκλοφορία τα 65 από τα συνολικά 75 χλμ. του νέου αυτοκινητόδρομου.
Ο νέος αυτοκινητόδρομος, ή ορθότερα η νέα εθνική οδός, Πατρών – Πύργου ήταν ένα έργο φάντασμα για χρόνια, που έπεσε θύμα της οικονομικής κρίσης και τα χρόνια του τρίτου μνημονίου ήταν στο επίκεντρο ενός παιχνιδιού διαπλοκής, προτού τελικά βρεθεί λύση το 2021-22, ώστε να προχωρήσει και να φτάσουμε στα εγκαίνια την Πέμπτη.
Η «οδύσσεια» αρχίζει το 2007, όταν το έργο περιελήφθη στην παραχώρηση για τον οδικό άξονα που θα συνέδεε την Ελευσίνα με την Τσακώνα, όμως απεντάχθηκε το 2013. Ένα χρόνο αργότερα, η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου δρομολογήθηκε εκ νέου, καθώς προχωρούσε δημοπράτηση με μόνο μία εργολαβία.
Οκτώ εργολαβίες, πέντε συμβάσεις, μηδενική πρόοδος
Το πιο δύσκολο κεφάλαιο ήλθε όμως το 2015. Η τότε νεοσύστατη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και Ανεξάρτητων Ελλήνων ακύρωσε τον ενιαίο διαγωνισμό και αποφάσισε την κατάτμηση του έργου σε οκτώ εργολαβίες, παρά τις ενστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία προειδοποίησε την Αθήνα πως υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα συναινούσε στη σταθερή κοινοτική συγχρηματοδότηση.
Ως συνέπεια, χάθηκαν περίπου δύο χρόνια έως ότου να ετοιμαστούν τα τεύχη δημοπράτησης και να διεξαχθούν οι αντίστοιχοι διαγωνισμοί για τις οκτώ εργολαβίες. Αυτή ήταν μόνο η αρχή. Τα χρόνια που ακολούθησαν, έως την πτώση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το καλοκαίρι του 2019, υπογράφηκαν συμβάσεις μόνο για πέντε από τα οκτώ τμήματα.
Δύο από τις τρεις εκκρεμείς εργολαβίες ουδέποτε προχώρησαν καθώς ο προσωρινός ανάδοχος, ο φίλος της κυβέρνησης Τσίπρα Χρήστος Καλογρίτσας, εν τέλει κηρύχθηκε οριστικά έκπτωτος, αφού δεν κατάφερε καν να προσκομίσει την απαραίτητη εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης για το έργο. Η τρίτη έπεσε θύμα παρατεταμένης δικαστικής διαμάχης ανάμεσα στους διαγωνιζόμενους, η οποία έφτασε μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Εξίσου κακή ήταν η κατάσταση στις πέντε εργολαβίες που συμβασιοποιήθηκαν. Στις τέσσερις από αυτές το ποσοστό υλοποίησης κυμαινόταν μεταξύ 0,11% και 2% ενώ είχε παρέλθει σχεδόν το ένα τρίτο του συμβατικού χρόνου ολοκλήρωσης του έργου. Εργοτάξια έδιναν εικόνα εγκατάλειψης και χαρακτηρίζονταν σκουπιδότοποι από κατοίκους της περιοχής.
Κι ενώ η πρόοδος στην κατασκευή του νέου δρόμου ήταν σχεδόν μηδενική, η παλιά εθνική οδός Πατρών – Πύργου παρέμενε ένας από τους πιο αιματοβαμμένους αυτοκινητόδρομους στη χώρα, με διψήφιο αριθμό τροχαίων δυστυχημάτων και νεκρών κάθε χρόνο μεταξύ 2015 και 2018, ενώ ο κίνδυνος απώλειας ευρωπαϊκών πόρων μεγάλωνε.
Αυτή την κατάσταση κλήθηκε να διαχειριστεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη το 2019-20. Σύμφωνα μάλιστα με άτομα που έχουν βαθιά γνώση της υπόθεσης, όταν η νέα κυβέρνηση έκανε την πρώτη αποτίμηση των πεπραγμένων συμπέρανε ότι τα πράγματα ήταν ακόμα χειρότερα. Όπως διαπιστώθηκε, ακόμα και στο παντελώς απίθανο σενάριο που οι συμβασιοποιημένες εργολαβίες ολοκληρώνονταν, θα κάλυπταν μόνο 23 από τα συνολικά 75 χιλιόμετρα του νέου άξονα.
Με άλλα λόγια, η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να διαιρέσει τον δρόμο σε οκτώ εργολαβίες θα απέδιδε στην καλύτερη περίπτωση ένα «κουτσό» και καθυστερημένο έργο, που δεν θα άλλαζε τα δεδομένα από πλευράς οδικής ασφάλειας, ενώ στο μεσοδιάστημα θα είχαν χαθεί πολύτιμα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η αλλαγή ρότας και η «Ιθάκη»
Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση ΝΔ αποφάσισε να βρει μία διαφορετική λύση. Σε πρώτη φάση έκλεισε τις παλιές εργολαβίες, με διάλυση των συμβάσεων και έκπτωση αναδόχων, καθώς καρκινοβατούσαν. Στη συνέχεια, μετά από σειρά επαφών, βρέθηκε η λύση της επανεκκίνησης του έργου μέσω της ένταξής του στην παραχώρηση της Ολυμπίας Οδού, το 2021. Με προσωπικές παρεμβάσεις του πρωθυπουργού στην Κομισιόν και στις υπηρεσίες της διαφυλάχτηκε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Τον Μάρτιο του 2022 υπεγράφη η νέα σύμβαση κατασκευής και περίπου 40 μήνες αργότερα η «οδύσσεια» της εθνικής οδού Πατρών – Πύργου έληξε, καθώς την 1η Αυγούστου 2025 ολόκληρη η νέα χάραξη του δρόμου δόθηκε στην κυκλοφορία. Σε δηλώσεις του ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρομοίασε το έργο με το γεφύρι της Άρτας, λέγοντας με νόημα ότι «και τα γεφύρια της Άρτας” ενίοτε τελειώνουν».
Πέραν των 65 χιλιομέτρων που ολοκληρώθηκαν, και περιλαμβάνουν τα 62 της νέας χάραξης, έως το τέλος Νοεμβρίου αναμένεται να παραδοθούν και τα υπόλοιπα 10 χιλιόμετρα της παλιάς εθνικής οδού, όπου γίνεται πλήρης αναβάθμιση σε υπερσύγχρονο αυτοκινητόδρομο, ώστε αυτό το τελευταίο τμήμα να αποτελέσει μέρος της νέας σύνδεσης Πατρών – Πύργου.
Ενδεικτικό των αλλαγών που θα φέρει στις καθημερινές μετακινήσεις ο νέος άξονας είναι πως η διαδρομή Πάτρα – Πύργος θα καλύπτεται πλέον σε μόλις 45 λεπτά, ενώ το ταξίδι από την Αθήνα μέχρι τον Πύργο θα διαρκεί περίπου 2 ώρες και 45 λεπτά, με υψηλές προδιαγραφές ασφαλείας, όπως δήλωσε κατά την εκδήλωση παράδοσης του έργου ο υπουργός Υποδομών Χρίστος Δήμας.
Σημειώνεται πως από το 2023 υπήρξε μέριμνα ώστε να γίνουν στοχευμένες παρεμβάσεις οδικής ασφάλειας στον παλιό αυτοκινητόδρομο, με αποτέλεσμα να μειωθούν σημαντικά τα ατυχήματα. Με βάση αυτό το πρότυπο έχουν αρχίσει να εκτελούντα ανάλογες ενέργειες στον υφιστάμενο Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ).
