Οι μαθητές που ετοιμάζονται για τις πανελλήνιες εξετάσεις έχουν πολλά στο μυαλό τους και η φροντίδα των ματιών τους μάλλον δεν αποτελεί προτεραιότητα.

Ωστόσο το μεγαλύτερο τμήμα της μαθησιακής διαδικασίας γίνεται με την όραση, επομένως το τελευταίο που θα χρειάζονταν πριν από τις πανελλαδικές εξετάσεις θα ήταν να εκδηλώσουν προβλήματα όπως η ξηροφθαλμία, η κούραση των ματιών, η θολωμένη όραση, το αίσθημα καύσου (κάψιμο), η δακρύρροια και οι πονοκέφαλοι που συχνά συνοδεύουν το πολύωρο διάβασμα, ιδιαίτερα μπροστά σε μία οθόνη.

«Το σύνδρομο ψηφιακής κόπωσης των ματιών είναι πολύ συχνό και όσο περισσότερο χρησιμοποιεί κανείς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, λάπτοπ και κινητά τόσο περισσότερο κινδυνεύει να το εκδηλώσει. Το σύνδρομο είναι μία συλλογή οφθαλμολογικών και οπτικών συμπτωμάτων που οφείλονται κυρίως στην αδιάκοπη εστίαση των ματιών στην οθόνη που οδηγεί σε ελλιπές βλεφάρισμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι τέσσερις έως επτά στους δέκα μαθητές Λυκείου και φοιτητές που διαβάζουν για τις εξετάσεις τους παρουσιάζουν συμπτώματα χαρακτηριστικά του συνδρόμου», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Το συνεχές διάβασμα σε μία οθόνη, όμως, δεν είναι το μόνο που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα μάτια, προσθέτει ο καθηγητής. Εξίσου επιβαρυντικό είναι και το πολύωρο, χωρίς διακοπή διάβασμα από βιβλία και συγγράμματα.

Ρόλο μπορεί επίσης να παίξουν το έντονο άγχος, η έλλειψη άσκησης, η φτωχής ποιότητας διατροφή, η υπερκατανάλωση καφεΐνης ή/και η έλλειψη ύπνου, καθώς δημιουργούν ένα περιβάλλον που ευνοεί την ξηροφθαλμία και θολώνει την όραση.

Ευτυχώς οι νέοι μπορούν να κάνουν πολλά για να προστατεύσουν τα μάτια και την όρασή τους. «Πρέπει να χρησιμοποιούν κατ’ αρχάς την κοινή λογική και να κάνουν διάλειμμα σε τακτά χρονικά διαστήματα. Κάθε ώρα διαβάσματος, με ή χωρίς οθόνη, απαιτεί τουλάχιστον μερικά λεπτά ανάπαυσης. Στη διάρκειά τους, τα μάτια πρέπει να συγκεντρώνονται σε κάτι που βρίσκεται πολύ μακριά, ούτως ώστε να ξεκουράζεται ο μηχανισμός της προσαρμογής των ματιών», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Μαζί με τα μάτια θα ξεκουράζεται λίγο και η σπονδυλική στήλη, ο αυχένας και η πλάτη, που επίσης υποφέρουν τις μέρες του διαβάσματος ή της εργασίας υπό μεγάλη ένταση. «Σε τέτοιες συνθήκες δύσκολα προσέχει κανείς τους βασικούς εργονομικούς κανόνες της άνετης θέσης καθίσματος, της χαλάρωσης του αυχένα, της καλής εργονομίας μεταξύ οθόνης, φωτισμού, ματιών, αυχένα, σώματος κ.λπ. Το επακόλουθο είναι να καταπονείται ο κορμός και να εκδηλώνονται συχνά πόνοι και ενοχλήματα στον αυχένα, τους ώμους και τη μέση», προσθέτει.

Εξίσου σημαντικό είναι να βλεφαρίζετε τακτικά: «Τα βλέφαρα πρέπει να ανοιγοκλείνουν κάθε 2 δευτερόλεπτα, αλλά κατά το πολύωρο διάβασμα αυτό μειώνεται σε 10 δευτερόλεπτα ή και σπανιότερα ακόμα. Η συνέπεια είναι να  “στεγνώνουν” περισσότερο τα μάτια, διότι εκτίθενται επί περισσότερη ώρα στο περιβάλλον», συνεχίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Η σωστή υγρασία του χώρου όπου διαβάζει ο μαθητής και η θερμοκρασία είναι δύο ακόμα παράγοντες που πρέπει να προσέξει. Χώροι με πολύ χαμηλή υγρασία καταπονούν περισσότερο τα μάτια. Το ίδιο και χώροι με σκόνη.

Άλλες καλές στρατηγικές για να ξεκουράζετε τα μάτια σας είναι να εναλλάσσετε το διάβασμα στην οθόνη με διάβασμα από βιβλία. Φροντίστε επίσης να κοιτάζετε έξω από το παράθυρο για λίγα λεπτά ανά δύο κεφάλαια επανάληψης που τελειώνετε. Να αποφεύγετε, όμως, να διαβάζετε σε υπαίθριους χώρους με ηλιοφάνεια, διότι ο υπερβολικός φωτισμός προκαλεί λάμψεις στην οθόνη που καταπονούν τα μάτια. Μπορείτε όμως να διαβάζετε έξω το απόγευμα, σε σκιερό χώρο, εφ’ όσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες.

Να προσαρμόζετε επίσης την φωτεινότητα και την αντίθεση της οθόνης του υπολογιστή/λάπτοπ σας, ώστε να μην αισθάνεστε ότι πιέζονται τα μάτια σας. Προσπαθήστε ακόμα να κάθεστε με ίσια πλάτη και με την οθόνη σε επαρκή απόσταση (τουλάχιστον 50 εκατοστά) από τα μάτια σας. Αντίστοιχα, μην σκύβετε πάνω από το βιβλίο όταν διαβάζετε: πρέπει να απέχετε τουλάχιστον 25 εκατοστά από αυτό.

Να αποφεύγετε να διαβάζετε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι ή στο πάτωμα, γιατί υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα απέχουν αρκετά τα βιβλία και οι οθόνες από τα μάτια σας.

Πολύ σημαντική είναι και η σωστή φροντίδα των φακών επαφής. Κατ’ αρχάς, εφ’ όσον διαβάζετε στο σπίτι, είναι προτιμότερο να φοράτε τα διορθωτικά γυαλιά σας. Είναι επίσης σημαντικό να τηρείτε σχολαστικά τις οδηγίες συντήρησης που ορίζει ο κατασκευαστής τους. Αν φοράτε βρώμικους φακούς επαφής, κινδυνεύετε να εκδηλώσετε λοίμωξη ή φλεγμονή των ματιών που μπορεί να σας κοστίσει τις εξετάσεις σας. Για παν ενδεχόμενο, μην κοιμάστε φορώντας τους φακούς σας, ακόμα κι αν είναι κατάλληλοι για χρήση μέρα και νύχτα. Αν εξάλλου νιώθετε στεγνά τα μάτια σας όταν τους φοράτε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τεχνητά δάκρυα.

«Οι περισσότεροι μαθητές μπορούν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να αφαιρεθεί η χρήση των γυαλιών και των φακών επαφής με κάποια διαθλαστική παρέμβαση, που μπορούν να συζητήσουν με τον οφθαλμίατρό τους. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διαχειριστούν το άγχος τους, να τρέφονται υγιεινά (με έμφαση σε φρούτα και λαχανικά που περιέχουν βιταμίνες απαραίτητες για υγιή μάτια), να μην το παρακάνουν με την καφεΐνη, να κοιμούνται αρκετά και να ακολουθούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής των ματιών, καθαρίζοντας απαλά τα βλέφαρα με το καθημερινό μπάνιο και αποφεύγοντας την κοινή χρήση προϊόντων μακιγιάζ με άλλα άτομα. Να θυμούνται τέλος ότι δεν τεκμηριώνεται η θεωρία ότι τα μάτια παθαίνουν μόνιμες βλάβες από το πολύ διάβασμα. Οι οφθαλμοί κουράζονται όπως οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματός μας όταν το καταπονούμε και χρειάζονται την αντίστοιχη ξεκούραση και φροντίδα», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.