Η συζήτηση για τους «αιώνιους φοιτητές» επανήλθε και για πρώτη φορά θα κληθούν τα πανεπιστήμια να προχωρήσουν, όντως, στη διαγραφή κάποιων τον ερχόμενο Αύγουστο.

Το 2022 ψηφίστηκε ο νόμος Κεραμέως για τα ΑΕΙ, που μεταξύ άλλων καθόριζε τη διαδικασία με την οποία οι φοιτητές που ξεπερνούν το όριο φοίτησης θα διαγράφονται από τα μητρώα των πανεπιστημίων.

Κατά την τελευταία Σύνοδο των Πρυτάνεων, που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο στον Μυστρά της Πελοποννήσου και στην οποία παρευρέθη και ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης – και πρώην πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης -, Νίκο Παπαϊωάννου, οι πρυτάνεις των ΑΕΙ ζήτησαν από την ηγεσία του υπουργείου να υπάρξει μέριμνα για ειδικές περιπτώσεις, που βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ ολοκλήρωσης σπουδών και υπέρβασης του χρονικού ορίου φοίτησης.

Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, στη Σύνοδο, ο κ. Πιερρακάκης εμφανίστηκε επιφυλακτικός και επανέλαβε αυτό που έχει εκφράσει και δημόσια πολλάκις από τους τηλεοπτικούς δέκτες: ο νόμος θα εφαρμοστεί. Παρ’ όλα αυτά, ζήτησε από τα πανεπιστήμια αριθμητικά στοιχεία, προκειμένου να εξεταστεί το μέγεθος του ζητήματος που του έχει τεθεί.

Από πλευράς υπουργείου, πάντως, δεν διαφαίνεται να λαμβάνονται πρωτοβουλίες άμεσα, παρά την εκπεφρασμένη άποψη των πανεπιστημίων και μέσα στη Σύνοδο, αλλά και δημόσια, όπως έκανε το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, που μέσω της Συγκλήτου εισηγήθηκε σχετική νομοθετική ρύθμιση στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας.

Τι προβλέπει ο νόμος Κεραμέως

Ο ν. 4957/2022, αποκαλούμενος και ως «νόμος Κεραμέως», στο άρθρο 76 αναφέρεται στην ανώτατη διάρκεια φοίτησης και τη δυνατότητα μερικής φοίτησης. Ειδικότερα, ορίζει ότι η ανώτατη διάρκεια φοίτησης για τα προγράμματα σπουδών διάρκειας 4 ετών είναι τα 6 έτη και για τα 5ετή προγράμματα τα 8 έτη. Μετά από τη συμπλήρωση της ανώτατης διάρκειας φοίτησης, ο νόμος αναφέρει ότι «το Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος εκδίδει πράξη διαγραφής».

Η εξαίρεση από τα παραπάνω που προβλέπει ο νόμος, αφορά «σοβαρούς λόγους υγείας που ανάγονται στο πρόσωπο του φοιτητή ή στο πρόσωπο συγγενούς πρώτου βαθμού εξ αίματος ή συζύγου ή προσώπου με το οποίο ο φοιτητής έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης».

Όσον αφορά στη μερική φοίτηση, το δικαίωμα αυτό, που συνεπάγεται έως και διπλασιασμό του πραγματικού χρόνου φοίτησης –αφού κάθε εξάμηνο μερικής φοίτησης προσμετράται ως μισό ακαδημαϊκό εξάμηνο–, έχουν οι φοιτητές που αποδεδειγμένα εργάζονται τουλάχιστον είκοσι ώρες την εβδομάδα, οι φοιτητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, καθώς επίσης και οι φοιτητές που είναι παράλληλα αθλητές, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές που το επιθυμούν και δεν έχουν υπερβεί το ανώτατο όριο φοίτησης, να διακόψουν τις σπουδές τους, από ένα εξάμηνο έως το πολύ για 2 χρόνια. Σε αυτή την περίπτωση, αναστέλλεται κατά τον χρόνο διακοπής της φοίτησης η φοιτητική ιδιότητα και δεν επιτρέπεται η συμμετοχή σε καμία εκπαιδευτική διαδικασία.

Η εφαρμογή των παραπάνω επαφίεται στα ΑΕΙ, τα οποία, με τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας τους το κάθε ένα, ορίζουν τις λεπτομέρειες, τις προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά για τα παραπάνω. Επιπλέον, εκ του νόμου αρμόδιος για την εφαρμογή του νόμου είναι ο πρόεδρος του κάθε τμήματος και για την «εποπτεία της σωστής εφαρμογής», είναι ο κοσμήτορας της κάθε Σχολής.

Όσο για την περίπτωση που δεν εφαρμοστεί ο νόμος, ξεκαθαρίζεται ότι «η μη εφαρμογή συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα και λαμβάνεται υπόψη για την έκδοση της απόφασης κατανομής της τακτικής δημόσιας επιχορήγησης» του πανεπιστημίου.

Τι ζητούν οι πρυτάνεις

Οι πρυτάνεις, όπως αναφέρεται στο πόρισμα της τελευταίας, 107ης, Συνόδου Πρυτάνεων, εξέφρασαν στον υπουργό Παιδείας και τον γενικό γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης «ανησυχία για τις συνέπειες» από την εφαρμογή του νόμου, που θα φέρει «οριζόντια διαγραφή φοιτητών».

«Δεν μπορεί να παραγνωριστεί η κρίσιμη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε εκείνους που είναι ανενεργοί και εκείνους που αγωνίζονται για να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους», αναφέρεται στο πόρισμα και προτείνεται «να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες και να αντιμετωπιστεί το σοβαρό αυτό ζήτημα με κοινωνική ευαισθησία».

«Θα πρέπει να υπάρξει μία μεταβατική περίοδος για τους φοιτητές εκείνους που ενδιαφέρονται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους», επεσήμανε ο Βασίλης Βασδέκης, πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και επεσήμανε ότι θα πρέπει να δοθεί μία δεύτερη ευκαιρία και όχι μία «ξαφνική λύση».

«Πρόκειται για ένα διαχρονικό ζήτημα, που διαρκεί δεκαετίες. Θα πρέπει να δοθεί μία λύση που θα φέρει με ομαλό τρόπο την κουλτούρα της έγκαιρης ολοκλήρωσης των σπουδών», ανέφερε.

«Θα πρέπει να βρεθούν λύσεις για όσους είναι κοντά στο να πάρουν πτυχίο, ώστε να μη χάσουν τη φοιτητική τους ιδιότητα», ανέφερε από την πλευρά του μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Παναγιώτης Καλδής. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στο ΠΑΔΑ έχει συσταθεί ειδική επιτροπή που μελετά τους αριθμούς και τα δεδομένα που εξάγονται από αυτούς, σχετικά με τους λόγους καθυστέρησης ολοκλήρωσης των σπουδών ή του «μποτιλιαρίσματος» φοιτητών σε ορισμένα μαθήματα.

Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί, ότι το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εισηγήθηκε μέσω σχετικής απόφασης της Συγκλήτου, μία διάταξη, με βάση την οποία στις εξαιρέσεις διαγραφής θα περιλαμβάνονται, εκτός από τους σοβαρούς λόγους υγείας, «λόγοι βιοποριστικής απασχολήσεως, έστω και περιστασιακής», λόγοι «αιτιολογημένης αδυναμίας υποβολής της δήλωσης μαθημάτων ή συμμετοχής στις εξετάσεις» ή «άλλη εύλογη αιτία», «για όσο χρόνο διαρκούν οι λόγοι αυτοί».

Επιπλέον, η ΠΟΣΔΕΠ, με σχετική απόφαση της Εκτελεστικής Γραμματείας, κάλεσε την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει σε έγκαιρη τροποποίηση του νόμου, χαρακτηρίζοντας, παράλληλα, τις ρυθμίσεις του «άδικες και ανεδαφικές».

Oι αριθμοί και ο άγνωστος Χ

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), στα ΑΕΙ το 2023 υπήρχαν 695.678 εγγεγραμμένοι φοιτητές, εκ των οποίων οι 361.888 ήταν ενεργοί (52%), δηλαδή βρίσκονταν εντός του ανώτατου ορίου σπουδών που προβλέπει ο νόμος, ενώ το ανώτατο όριο σπουδών είχαν ξεπεράσει 333.790 εγγεγραμμένοι φοιτητές (48%).

Αυτό που αναμένεται να κρίνει το κατά πόσο θα έχει νόημα μία επιπλέον νομοθετική πρωτοβουλία, είναι πόσοι -συνολικά και ανά πανεπιστήμιο- είναι εκείνοι οι φοιτητές που βρίσκονται στο όριο της διαγραφής, αλλά και πόσοι από όσους έχουν ξεπεράσει το όριο σπουδών είναι ηλικιακά κοντά στο έτος εισαγωγής τους και όχι παλιοί εισαχθέντες, π.χ. των δεκαετιών του ’80 και του ’90.

Κλειστά κρατά τα χαρτιά του το υπουργείο Παιδείας

Μέχρι στιγμής, πάντως, και παρά τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, από το υπουργείο Παιδείας επισήμως δεν υπάρχει κάποιος σχολιασμός ή κάποια πληροφορία αναφορικά με τις ενέργειες στις οποίες προτίθεται να προχωρήσει.

Η επόμενη Σύνοδος των Πρυτάνεων, θα πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με πληροφορίες στις αρχές Μαΐου στη Θεσσαλονίκη, υπό την προεδρία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και του πρύτανη, Στυλιανού Κατρανίδη. Στα θέματα συζήτησης αναμένεται να τεθεί εκ νέου αυτό της νομοθετικής πρωτοβουλίας για το ζήτημα των «αιωνίων» στον υπουργό Παιδείας, ο οποίος αναμένεται να δώσει και πάλι το «παρών» στη Σύνοδο, έχοντας μελετήσει τα στοιχεία που του έχουν παραδοθεί από τα ΑΕΙ.