Για άλλη μια φορά ο διακεκριμένος Βρετανός ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης Sir Στίβεν Φράι επανέλαβε τη θέση του επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Αυτή τη φορά από το βήμα του αμφιθέατρου του Μουσείου της Ακρόπολης.
«Συνήθως ξεκινώ οποιαδήποτε ομιλία σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα λέγοντας ότι η Ελλάδα είναι υπέροχη, μια εντυπωσιακή χώρα, με εξαιρετική ιστορία … Σήμερα όμως θα ξεκινήσω λέγοντας πόσο πολύ αγαπώ τη χώρα μου, τον Σαίξπηρ, τον Ντίκενς, αγαπώ οτιδήποτε αφορά τη Βρετανία. Ωστόσο, είμαι ικανός να νιώσω και ντροπή εξαιτίας της χώρας μου και αυτό με κάνει δυστυχή». Με αυτά τα λόγια ο Στίβεν Φράι διακεκριμένος Βρετανός ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης, αλλά και γνωστός φιλέλληνας και υποστηρικτής της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, ξεκίνησε την ομιλία του το βράδυ της Τετάρτης (29.01.2025) στο αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης, όπου παραβρέθηκε με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Odyssey», στο πλαίσιο εκδήλωσης «Συνομιλώντας με τον Stephen Fry» που πραγματοποίησε το υπουργείο Τουρισμού και ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού.
«Ναι είμαι περήφανος για τη Βρετανία, γιατί δώσαμε στον κόσμο τον Σαίξπηρ και αν θέλετε και τους Beatles, μεταξύ άλλων. Και είμαι περήφανος που διαδραματίζω τον δικό μου ρόλο μέσω τηλεόρασης, γράφω βιβλία, ανήκω σε έναν πολιτισμό ο οποίος έχει τεράστιο αποτύπωμα στον υπόλοιπο κόσμο. Επηρέασε τον κόσμο, όμως τον επηρέασε και αρνητικά και θεωρώ ότι είναι ανούσιο να νιώθεις περήφανος που είσαι Βρετανός/ή αν δεν παραδέχεσαι συγχρόνως και το αίσθημα ντροπής και αισχύνης που προκαλεί το τι κάναμε στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως εδώ έχουμε ένα εξαιρετικό σύμβολο και όλα όσα χρωστάμε στην Ελλάδα τα αναγνωρίζουμε μέσω αυτού του συμβόλου. Και τώρα έχουμε την ευκαιρία να επανορθώσουμε και αυτό είναι το σημαντικό, Όλες οι λεπτομέρειες περί νομιμότητας, περί μη ύπαρξης φιρμανιού, ακόμα και αν υπήρχε το φιρμάνι, ακόμα και αν η Υψηλή Πύλη πούλησε τα Γλυπτά και πάλι δεν έχει νόημα αυτό γιατί είναι θέμα φυσικής δικαιοσύνης», τόνισε ο κ Φράι. Και συνέχισε:
«Όλοι καταλαβαίνουμε ότι τα Γλυπτά ανήκουν εδώ και πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Και εμείς θα έπρεπε να το κάνουμε αυτό ώστε να είμαστε περήφανοι για κάτι. Έχουμε την ευκαιρία να επιστρέψουμε αυτά τα ανεκτίμητα Γλυπτά στον τόπο που ανήκουν, σε αυτό το υπέροχο Μουσείο, στην πατρίδα τους. Και τότε θα υπάρξει ένα χαμόγελο παγκόσμιας εμβέλειας. Και τότε το ταξίδι θα έχει ολοκληρωθεί. Πολλοί είμαστε στη Βρετανία που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει αυτό», τόνισε ο γνωστός φιλέλληνας, μέλος επίσης του Parthenon Project, που στη συνέχεια συνομίλησε με τον Έλληνα δημοσιογράφο της ΕΡΤ, Γιάννη Μούτσιο.
«Πραγματικά πιστεύω ότι τα Γλυπτά θα επιστρέψουν στην Ελλάδα … Όπως όλοι ξέρετε, τεράστια θέματα καθορίζονται από πολύ μικρά πράγματα. Από τα πιο σημαντικά πράγματα για εμάς είναι η υπερηφάνεια. Υπάρχει η ιδέα πως το Βρετανικό Μουσείο και η βρετανική κυβέρνηση θα ήταν ευτυχισμένοι τα Γλυπτά να επιστρέψουν στην Αθήνα με μια επισήμανση, μια ταμπέλα από κάτω, ότι βρίσκονται σε καθεστώς δανείου από το Βρετανικό Μουσείο. Βεβαίως η ελληνική κυβέρνηση και το Μουσείο Ακρόπολης θα το θεωρούσαν αυτό προσβλητικό. Γιατί δεν είναι αλήθεια, δεν είναι δάνειο. Πώς να το αποκαλέσουμε δάνειο; Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αυτό το απλό θέμα σε επίπεδο μόνο μιας μικρής λέξης; Υπάρχουν κι άλλες λέξεις, για παράδειγμα συνεργασία ανάμεσα στα δυο μουσεία. Και αυτό θα μπορούσε να είναι η επισήμανση κάτω από τα έργα. Και φυσικά το Μουσείο Ακρόπολης είναι πρόθυμο να στείλει αντικείμενα στο Βρετανικό. Γιατί και τα δυο είναι εξαίρετα μουσεία», επεσήμανε μεταξύ άλλων ο Βρετανός καλλιτέχνης.
Όσο για το επιχείρημα περί αδειάσματος του Βρετανικού Μουσείου αν επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ο κ. Φράι απάντησε: «Εδώ θα πρέπει να σκεφτούμε, όπως πάντα, τι θα έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, π.χ. ο Αριστοτέλης, η λογική. Πρόκειται για πλάνη, η επιστροφή των Γλυπτών δεν είναι κάτι που θα δώσει αντίστοιχη έκβαση και σε άλλες παρόμοιες υποθέσεις… Το Βρετανικό Μουσείο είναι τεράστιο, περισσότερο από το 90% των αντικειμένων που έχει δεν βρίσκονται σε δημόσια έκθεση, είναι στις αποθήκες. Είναι τόσα πολλά, άρα δεν είναι ότι θα αδειάσουν οι αίθουσές του. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ακόμα και ο Έλγιν έκανε εκμαγεία για να τα έχει στο σπίτι του στη Σκοτία και υπάρχουν ακόμα. Σήμερα λοιπόν με την τρισδιάστατη τεχνολογία μπορείς να κάνεις εκμαγεία με την παραμικρή λεπτομέρεια, να είναι τέλεια και με τα υπέροχα χρώματα που είχαν στην αρχαιότητα να έχεις την εμπειρία του Παρθενώνα. Φορώντας ειδικά γυαλιά με 3d θέαση ο θεατής θα μπορεί να δει πώς ήταν ο Παρθενώνας, πώς ανεγέρθηκε, πώς κάποια τμήματά του αφαιρέθηκαν από τον Έλγιν και πώς επέστρεψαν… Δεν είμαι πολιτικός. Δεν ξέρω τι συμβαίνει πίσω από τις πόρτες που συζητούνται τα πράγματα. Θα πρέπει οι κατάλληλοι άνθρωποι να καθίσουν να συζητήσουν και να δουν πώς θα βρεθεί μια λύση. Θα πρέπει να βρεθούν τα κατάλληλα λόγια, οι κατάλληλες λέξεις, είναι τόσο απλό», υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο σερ Στίβεν Φράι.
Πριν την παρουσίαση του κ. Φράι, χαιρετισμό απηύθυνε η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, ενώ από τη μεριά του ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης έκανε μια ανασκόπηση του πώς ξεκίνησε η νεότερη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα, από το 1982 έως τις μέρες μας. Επισήμανε δηλαδή τα πιο καίρια σημεία, όπως η επιστροφή του θραύσματος Fagan από το Παλέρμο τον Ιούνιο του 2022, που επανενώθηκε για πάντα δίνοντας το καλό παράδειγμα, η επιστροφή των θραυσμάτων από το Μουσείο του Βατικανού τον Μάρτιο του 2023 πάλι για πάντα, αλλά και η αποδοχή από την εκπρόσωπο της Τουρκίας στη διάσκεψη της UNESCO, τον Μάιο του 2024, ότι στα οθωμανικά αρχεία, εξαιρετικά ως προς τη σειρά που διατηρούν, δεν υπήρχε φιρμάνι για την αφαίρεση των Γλυπτών από τον Έλγιν.
«Εμείς προχωρούμε. Γιατί δουλειά του Μουσείου Ακρόπολης είναι να δίνει επιχειρήματα επιστημονικά σε αυτή την προσπάθεια», τόνισε ο γενικός διευθυντής του μουσείου που αναφέρθηκε μεταξύ πολλών άλλων και στη ζωφόρο του Παρθενώνα, «ένα εξαιρετικό αισθητικό και νοηματικό έργο, μοναδικό στη σύνθεσή του. Ποιο είναι το κρυφό νόημα αυτής της ζωφόρου; Για πρώτη φορά στην ιστορία των ιδεών της ανθρωπότητας, ο Περικλής, ο Φειδίας και το εργαστήριο του σκέφτονται, σχεδιάζουν και εκτελούν κάτι μοναδικό. Δηλαδή, ως τότε, όλα τα θέματα στους αρχαϊκούς και κλασικούς ναούς ήταν μυθολογικά. Εδώ τολμούν για πρώτη φορά να δώσουν στο μεγαλύτερο ναό της πόλης μια εικόνα σύγχρονη. Φανταστείτε να βάλουμε την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στο ιερό μιας εκκλησίας σήμερα. Επειδή είχε αντιπολίτευση ο Περικλής τι έκανε; Στον σηκό του ναού, στο εσωτερικό του δηλαδή, τοποθετεί την εικόνα της δικής του περίκλειας δημοκρατίας, της αθηναϊκής δημοκρατίας που είναι η αρχή των δημοκρατιών όλου του σύγχρονου πολιτισμένου κόσμου, στα 12 μ. γιατί θεωρεί ότι αυτό το πολίτευμα δεν είναι μόνο για τα μάτια των ανθρώπων, αλλά κυρίως για τα μάτια των θεών. Αυτή είναι η διαφορά. Και φυσικά περιμένουμε από όλες τις δημοκρατίες του πολιτισμένου κόσμου να κάνουν το καθήκον τους επανενώνοντας τα μέλη ενός σώματος. Ο Παρθενώνας τα ζητάει. Δεν τα ζητάει μόνο η Ελλάδα. Η Ελλάδα τα ζητάει για την ανθρωπότητα», τόνισε ο Ν. Σταμπολίδης.
Όπως, δε, πληροφόρησε το Μουσείο Ακρόπολης συγκεντρώνει σπαράγματα «για να τους δείξουμε ότι ακόμα και αυτά αξίζουν τον κόπο. Κομμάτια που λείπουν και άλλα που συνενώνονται με πλάκες από τη θυσία των ζώων στα γενέθλια της Αθηνάς. Και αυτό που θα κάνουμε μέσα στο 2025 είναι όσα κομμάτια έχουμε μαζέψει στις αποθήκες να τα ξαναβάλουμε στη θέση τους και μάλιστα 10-15 εκ. πιο μπροστά. Ώστε να μην παραπονούνται οι φίλοι μας του Βρετανικού Μουσείου, όταν θα μας στείλουν αυτά που πρέπει να επανενωθούν, να ξέρουν ότι υπήρξαν και στο Βρετανικό Μουσείο».
