Στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ, υπήρξαν Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων – ΦΟΔΣΑ, που έχουν την αρμοδιότητα για τη διαχείριση των αποβλήτων σε κάθε Περιφέρεια, οι οποίοι αξιοποίησαν τους κοινοτικούς πόρους για να προμηθευτούν εξοπλισμό ανακύκλωσης που χρησιμοποιούν οι δημότες.

Ο πρώτος ΦΟΔΣΑ που έκανε χρήση αυτών των πόρων ήταν ο Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Αττικής – ΕΔΣΝΑ, που επέλεξε 10 διαφορετικές τεχνολογίες ανακύκλωσης και προέβη σε αντίστοιχους δέκα διαγωνισμούς προμήθειας για τις ακόλουθες τεχνολογίες: ΟΜΑΔΑ Α «Προμήθεια κεντρικής ψηφιακής πλατφόρμας τηλεδιαχείρισης προγραμμάτων ανακύκλωσης – ευαισθητοποίησης – επιβράβευσης με περιφερειακές κονσόλες διαχείρισης γωνιών ανακύκλωσης και συστημάτων επιφανειακών και υπογειοποιημένων κάδων», ΟΜΑΔΑ Β «Προμήθεια επιφανειακών γωνιών ανακύκλωσης 6, 8 και 10 ρευμάτων με ενσωματωμένη κονσόλα αναγνώρισης – ζύγισης – καταγραφής», ΟΜΑΔΑ Γ «Προμήθεια Και Εγκατάσταση Συστημάτων Υπόγειας & Ημιυπόγειας Αποθήκευσης για τη Δημιουργία Γωνιών Ανακύκλωσης 4, 5 και 6 ρευμάτων με ενσωματωμένη κονσόλα αναγνώρισης – ζύγισης – καταγραφής», ΟΜΑΔΑ Δ «Προμήθεια Και Εγκατάσταση Συστημάτων Υπόγειας Αποθήκευσης με σύστημα ανύψωσης για τη Δημιουργία Γωνιών Ανακύκλωσης», ΟΜΑΔΑ Ε «Προμήθεια και εγκατάσταση πολυκέντρων ανακύκλωσης με ενσωματωμένη κονσόλα αναγνώρισης – ζύγισης – καταγραφής», ΟΜΑΔΑ ΣΤ «Αυτόνομοι μηχανικοί κομποστοποιητές», ΟΜΑΔΑ Ζ «Προμήθεια κάδων για την επέκταση προγράμματος διαλογής στην πηγή του έντυπου χαρτιού», ΟΜΑΔΑ Η «Κιόσκια Ανακύκλωσης», ΟΜΑΔΑ Θ «Έξυπνη νησίδα διακριτής συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων», ΟΜΑΔΑ Ι «Έξυπνος οικίσκος διακριτής συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων», συνολικού προϋπολογισμού 90.119.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ.

Για τις συγκεκριμένες δέκα τεχνολογίες διενεργήθηκαν αντίστοιχοι δέκα Διεθνείς Ανοικτοί Ηλεκτρονικοί Διαγωνισμοί μέσω του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρνικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) και ακολούθως οι σχετικές συμβάσεις εγκρίθηκαν για υπογραφή από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Από το συγκεκριμένες δέκα τεχνολογίες ανακύκλωσης, σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που είναι αναρτημένα στο διαδικτυακό τόπο του ΕΔΣΝΑ (Πηγή: https://edsna.gr/statistika και https://help.edsna.gr/projects), τόσο το έτος 2023, όσο και το έτος 2024, συλλεγόμενες ποσότητες ανακυκλούμενων υλικών υπήρξαν και δηλώθηκαν μόνο από τα Πολυκέντρα ανακύκλωσης (Ομάδα Ε). Καμία από τις υπόλοιπες 9 τεχνολογίες ανακύκλωσης δεν δήλωσε ότι συνέλεξε ούτε ένα κιλό ανακυκλώσιμων υλικών.

Στη συνέχεια, ο ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου και ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ) προκήρυξαν σχετικούς Διεθνείς Ανοικτούς Ηλεκτρονικούς Διαγωνισμούς μέσω του ΕΣΗΔΗΣ, για την προμήθεια Πολυκέντρων ανακύκλωσης, που ήταν η πλέον πετυχημένη και αποδοτική τεχνολογία ανακύκλωσης, ενώ ακολούθως οι αντίστοιχες συμβάσεις εγκρίθηκαν για υπογραφή από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Η μελέτη της Grant Thornton

Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που ήταν αρμόδιο για τη χρηματοδότηση έργων ανακύκλωσης, ανέθεσε, τον Απρίλιο του 2023, στην κορυφαία εταιρία Grant Thornton την «Εμπειρογνωμοσύνη για την αποτίμηση της αποδοτικότητας της επένδυσης στη συλλογή δημοτικών ανακυκλωσίμων αποβλήτων μέσω Πολυκέντρων Ανακύκλωσης», ώστε να διαπιστώσει την πλέον αποδοτική μέθοδο ανακύκλωσης.

Η Grant Thornton, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης αναλυτικής μελέτης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα Πολυκέντρα ανακύκλωσης είναι η πιο αποδοτική μέθοδος ανακύκλωσης, καθόσον έχει την «καλύτερη σχέση κόστους/οφέλους σε σχέση με άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης». Για να προκύψει το εν λόγω συμπέρασμα, η Grant Thornton έλαβε υπόψη και μελέτησε όλα τα δεδομένα που περιέχονται στην «Έκθεση των στοιχείων αξιολόγησης της Πρόσκλησης 4115 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ» με τίτλο «Δημιουργία Πράσινων Σημείων και δικτύωσή τους, σε όλη τη Χώρα πλην Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου» (που περιλαμβάνει προτάσεις για Γωνιές Ανακύκλωσης με χρήση άλλων ομοειδών τεχνολογιών ανακύκλωσης). Σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά, προκύπτει ότι η σχέση κόστους-οφέλους των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης είναι καλύτερη από όλες τις άλλες ομοειδείς τεχνολογίες ανακύκλωσης της Πρόσκλησης 4115 του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ κατά τουλάχιστον 4,1% (αφού η μέση τιμή του ανηγμένου κόστους των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης ανέρχεται σε 795,76€/τόνο/έτος, ενώ η μέση τιμή του ανηγμένου κόστους των άλλων ομοειδών τεχνολογιών ανακύκλωσης ανέρχεται σε 830€/τόνο/έτος).

Η συγκεκριμένη εμπειρογνωμοσύνη της Grant Thornton για λογαριασμό του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων κατέληξε ως τελικό συμπέρασμα ότι «Με βάση το σύνολο των δεδομένων που έχουν αναλυθεί στην παρούσα Μελέτη, προκύπτει η σκοπιμότητα προμήθειας Πολυκέντρων Ανακύκλωσης και δύναται να συστηθεί η αξιοποίηση πόρων τόσο του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ όσο και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων, που ήδη διαθέτει ή θα διαθέτει η Ελλάδα, για την προμήθεια Γωνιών Ανακύκλωσης με εξοπλισμό Πολυκέντρων Ανακύκλωσης».

Ο ρόλος συγκεκριμένων στελεχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ανακύκλωσης στην Ελλάδα

Μεγάλη συζήτηση έχει γίνει σε διάφορους διαδρόμους για τον ακριβή ρόλο που έπαιξαν δύο συγκεκριμένα στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα έργα υποδομών ανακύκλωσης στην Ελλάδα που χρηματοδοτήθηκαν μέσω ΕΣΠΑ. Τα εν λόγω δύο στελέχη προκάλεσαν ιδιαίτερες απορίες για ποιο λόγο δεν ασχολήθηκαν με τις εννιά τεχνολογίες ανακύκλωσης που χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΣΠΑ και τοποθετήθηκαν από τον ΕΔΣΝΑ αλλά δεν έχουν συλλέξει ούτε ένα τόνο ανακυκλώσιμων υλικών, όπως, πέραν κάθε αμφιβολίας, δηλώνεται στον επίσημο διαδικτυακό τόπο του ΕΔΣΝΑ. Αντίθετα, έδειξαν αποκλειστική προτίμηση στα Πολυκέντρα ανακύκλωσης, που αποδεικνύεται και με αριθμούς αλλά και με μια απλή επίσκεψη στα σημεία λειτουργίας τους, ότι αποτελούν την πλέον αποδοτική μέθοδο ανακύκλωσης.

Το αρχικό πόρισμα της ΕΔΕΛ τον Μάρτιο του 2023

Τις τελευταίες ημέρες, ξαφνικά, άρχισαν να διακινούνται δημοσιεύματα τα οποία ξανά θυμούνται το αρχικό πόρισμα της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που πραγματοποιήθηκε για λογαρισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στους ανωτέρω τρεις ΦΟΔΣΑ για τα Πολυκέντρα ανακύκλωσης, κατόπιν της εμμονής των συγκεκριμένων στελεχών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο όμως έχει δημοσιευτεί στις 6.3.2024 με αριθμ. πρωτ. 35547ΕΞ2024ΕΜΠ και είναι γνωστό εδώ και σχεδόν 1,5 έτος.

Στους διαδρόμους της ΕΔΕΛ ακούγεται έντονα ότι τα δύο συγκεκριμένα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τηλεφωνούσαν και ήταν ιδιαίτερα φορτικά απαιτώντας να γραφτούν στο αρχικό πόρισμα της ΕΔΕΛ συγκεκριμένα θέματα τα οποία δεν μπορούσαν να τεκμηριωθούν από τον έλεγχο, ενώ ζητούσαν να αποσιωπηθούν έγγραφα που αποδείκνυαν ότι όλοι οι διαγωνισμοί είχαν διενεργηθεί με άψογο τρόπο και με πλήρη νομιμότητα.

Η οικονομική προσφορά της TOMRA για Πολυκέντρα ανακύκλωσης

Ένα από τα έγγραφα ντοκουμέντα που ζητήθηκαν ουσιαστικά να αποσιωπηθούν και να υποτιμηθούν στο πόρισμα είναι η έγγραφη οικονομική προσφορά που κατέθεσε η δεύτερη συμμετέχουσα εταιρία στους εν λόγω Διεθνείς Δημόσιους Διαγωνισμούς, η νορβηγική εταιρία TOMRA SYSTEMS ASA, προς το ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου, την οποία αποκαλύπτουμε σήμερα.

Η οικονομική προσφορά της νορβηγικής εταιρίας TOMRA SYSTEMS ASA προς το ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου

Όπως προκύπτει από την υπογεγραμμένη και κατατεθειμένη οικονομική προσφορά της νορβηγικής εταιρίας TOMRA SYSTEMS ASA, η προσφερόμενη τιμή μονάδας είναι 267.800 ευρώ πλέον ΦΠΑ 24% (δηλαδή 332.072 ευρώ) ανά Πολυκέντρο ανακύκλωσης, δηλαδή είναι ίδιας τάξης μεγέθους με την οικονομική προσφορά της αναδόχου εταιρίας. Βέβαια, η TOMRA SYSTEMS ASA αποκλείστηκε από τους διεθνείς δημοσίους ανοικτούς ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς που συμμετείχε στην Ελλάδα λόγω προβλημάτων που είχε στις εγγυητικές συμμετοχής που προσκόμισε.

Ως συνέπεια με την ουσιαστική αποσιώπιση του εγγράφου ντοκουμέντου, στο αρχικό πόρισμα της ΕΔΕΛ υπήρξε αναφορά στην αξία μιας Γωνιάς Ανακύκλωσης με εντελώς διαφορετικό και εξαιρετικά υποδεέστερα τεχνικά χαρακτηριστικά για να γραφτεί ότι υπάρχουν και φθηνότερες επιλογές. Προφανώς όμως, οποιαδήποτε ελεγκτική υπηρεσία θα πρέπει να συγκρίνει ομοειδή προϊόντα. Αλλιώς εάν συγκρίνουμε μήλα με πορτοκάλια, θα βγάλουμε αναξιόπιστα συμπεράσματα.

Το νέο επικαιροποιημένο και τελικό πόρισμα της ΕΔΕΛ που αποκαλύπτεται σήμερα

Το νέο επικαιροποιημένο και τελικό πόρισμα της ΕΔΕΛ, το οποίο διενεργήθηκε κατόπιν νεότερης απαίτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιθανότατα γιατί είχαν προσκομισθεί σημαντικά στοιχεία, ενώπιον των αρμοδίων ελεγκτικών μηχανισμών της Επιτροπής, για το εν λόγω θέμα και την αρχική συμμετοχή των δύο συγκεκριμένων στελεχών της. Τονίζεται ότι δεν είναι συνήθης πρακτική η εντολή των ελεγκτικών αρχών της Επιτροπής για νεότερο επιβεβαιωτικό έλεγχο σε πορίσματα της ΕΔΕΛ.

Στο νεότερο πόρισμα της ΕΔΕΛ το οποίο κοινοποιήθηκε με τον αριθμ. πρωτ. 133315ΕΞ2025ΕΜΠ/25.7.2025 έγγραφο αποκαθίσταται πλήρως η τάξη και η αλήθεια όσον αφορά στα συμπεράσματα που αφορούν στον εξοπλισμό των Πολυκέντρων ανακύκλωσης και στην ακολουθούμενη διαδικασία της προμήθειας από τους ΦΟΔΣΑ.

Η επιστολή κοινοποίησης του νέου τελικού πορίσματος της ΕΔΕΛ

Όπως επιβεβαιώνεται και από το σχετικά έγγραφα των ΦΟΔΣΑ για το εν λόγω τελικό πόρισμα της ΕΔΕΛ:

«Α. Είναι πολύ σημαντικό που στο νεότερο επικαιροποιημένο πόρισμα της ΕΔΕΛ το αρχικό εύρημα 2 της από 6.3.3024 αρχικής Έκθεσης Οριστικών Αποτελεσμάτων Έκτακτου Ελέγχου του αριθμ. 1723231001 & 172323103 έκτακτου ελέγχου της ΕΔΕΛ (εφεξής Αρχική Έκθεση Ελέγχου) που σχετιζόταν με το θέμα «Μη τεκμηρίωση από την αναθέτουσα αρχή ΕΔΣΝΑ του εύλογου της εκτιμώμενης αξίας (π/υ) της σύμβασης. Μη επαρκής τεκμηρίωση από τις αναθέτουσες αρχές ΦΟΔΣΑ Π. Πελοποννήσου και ΕΣΔΑΚ, καθώς και την ΕΥΔ του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ του εύλογου της εκτιμώμενης αξίας (π/υ) έκαστης των δύο αντίστοιχων συμβάσεων» δεν υφίσταται πλέον ως εύρημα. Στην κατεύθυνση αυτή συνηγορεί η σχετική νομολογία του ΔΕΕ.»

«Β. Είναι πολύ σημαντικό που στο νεότερο επικαιροποιημένο πόρισμα της ΕΔΕΛ το αρχικό εύρημα 3 της από 6.3.3024 αρχικής Έκθεσης Οριστικών Αποτελεσμάτων Έκτακτου Ελέγχου του αριθμ. 1723231001 & 172323103 έκτακτου ελέγχου της ΕΔΕΛ (εφεξής Αρχική Έκθεση Ελέγχου) που σχετιζόταν με το θέμα «Ο προσδιορισμός των τεχνικών προδιαγραφών δεν διασφάλισε την ισότιμη πρόσβαση όλων των υποψηφίων και τη μη δημιουργία εμποδίων στην ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού» δεν υφίσταται πλέον ως εύρημα, ενώ απλώς αναφέρονται παρατηρήσεις για τρία νέα κριτήρια ελέγχου, που η Ομάδα Ελέγχου του νεότερου επικαιροποιημένου πορίσματος της ΕΔΕΛ (στο εξής θα την αναφέρουμε ως «ΟΕ») αναγνωρίζει ότι «δεν κρίνονται ουσιώδεις». Στην κατεύθυνση αυτή συνηγορεί η σχετική νομολογία του ΔΕΕ.»