Η τρίτη διάσκεψη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοιωνικής Επιτροπής, με κεντρικό θέμα την καταπολέμηση των fake news, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Η εκδήλωση, που διοργανώθηκε σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, ανέδειξε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και ο κόσμος σχετικά με τη διάδοση ψευδών ειδήσεων.

Στην έναρξη της διάσκεψης παρευρέθηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο οποίος τόνισε ότι η εξάπλωση των ψευδών ειδήσεων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές παγκοσμίως. Στη δήλωσή του, ανέφερε συγκεκριμένα παραδείγματα τόσο από το εξωτερικό όσο και από την Ελλάδα. Χαρακτηριστικό ήταν το παράδειγμα των πρόσφατων ψευδών ισχυρισμών ότι η κυβέρνηση φορολογεί τα φιλοδωρήματα των εργαζομένων, ενώ στην πραγματικότητα έχει θεσπιστεί το αφορολόγητο.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επισήμανε, επίσης, τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη διαφάνεια στον Τύπο και την προστασία των δημοσιογράφων. Ανέφερε τις προσπάθειες που έχουν γίνει από τις διευθύνσεις της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, καθώς και από την ειδική ομάδα εργασίας (Task Force), η οποία υιοθέτησε μια καινοτόμο προσέγγιση που ενσωματώνει τους δημοσιογράφους στη διαδικασία χάραξης πολιτικών για την προστασία τους.

Θεσμοθετημένα μέτρα για τη διαφάνεια και την προστασία του Τύπου

«Αυτά δεν είναι απλώς λόγια, είναι πολιτικές που έχουν ήδη ψηφιστεί», υπογράμμισε ο εκπρόσωπος, παραθέτοντας συγκεκριμένα παραδείγματα:

• Κατάργηση του αδικήματος της απλής δυσφήμησης: Με στόχο τη θωράκιση της ελευθερίας του Τύπου.
• Αυστηρότερες ποινές για την υποκίνηση βίας κατά δημοσιογράφων: Ένα μέτρο που ενισχύει την προστασία των επαγγελματιών του Τύπου.
• Βελτιώσεις στα δημόσια μέσα ενημέρωσης: Στην ΕΡΤ και το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ), καθιερώθηκε ένα νέο σύστημα επιλογής διοικήσεων, το οποίο βασίζεται σε αδιάβλητες διαδικασίες του ΑΣΕΠ.

Ενίσχυση των εργασιακών δικαιωμάτων των Δημοσιογράφων

Παράλληλα, ο εκπρόσωπος έκανε αναφορά στη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας που υπογράφηκε με τις δημοσιογραφικές ενώσεις. Η σύμβαση προβλέπει βελτιώσεις στις συνθήκες εργασίας και συγκεκριμένα μέτρα για την ασφάλεια και τη διευκόλυνση του έργου των δημοσιογράφων.

Η διάσκεψη αυτή ανέδειξε την ανάγκη για συντονισμένες προσπάθειες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η πρόκληση των ψευδών ειδήσεων, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται η ελευθερία του Τύπου και η διαφάνεια στην ενημέρωση.

Αναλυτικά η ομιλία:

«Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα.

Θέλω κατ’ αρχήν να συγχαρώ τους διοργανωτές και να πω ότι προσπαθούμε εδώ κι ένα χρόνο, μαζί με το Γενικό Γραμματέα Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, τον κ. Δ. Γαλαμάτη, σε απόλυτη συνεργασία με τις Ενώσεις των δημοσιογράφων, των ΜΜΕ να δίνουμε βιώσιμες λύσεις για τα Μέσα. Επίσης, να χαιρετήσω και τους καλούς φίλους και από την Ελλάδα αλλά και από τις άλλες χώρες που μας τιμούν με την παρουσία τους. Πιστεύουμε ότι οι λύσεις αυτές στο τέλος της ημέρας, θα έχουν ένα θετικό αποτύπωμα στην προάσπιση της Ελευθερίας του Τύπου.

Δεν έχω κρύψει μάλιστα και ποτέ τα λόγια μου. Πριν μπω στην ουσία του θέματος να πω ότι έχω και την ευθύνη να εκπροσωπώ έναν Πρωθυπουργό και μια Κυβέρνηση σε έναν πολιτικό χώρο που στο παρελθόν άφησε πολύ αδίκως χώρο στο να διεκδικούν άλλοι πολιτικοί χώροι, το μονοπώλιο της προάσπισης αυτονόητων εννοιών, ιερών εννοιών, όπως είναι η Δημοκρατία, η Ελευθερία του Τύπου. Όλα αυτά, το λέω κάθε φορά, από όποιο βήμα κι αν σταθώ, δεν ανήκουν σε κανέναν πολιτικό χώρο. Είναι καθήκον κάθε δημοκρατικού πολίτη να δίνει μάχες για να τα προασπίζεται. Θα μπορούσα να ξεκινήσω λέγοντας ότι είναι τιμή μου που μιλάω σε ένα τόσο σημαντικό συνέδριο, σε μια τόσο σημαντική εκδήλωση, αλλά, όπως σας είπα, αυτό είναι αυτονόητο.

Θα προσπαθήσω να πω την αλήθεια, ότι ίσως έχουμε αργήσει κιόλας να κάνουμε τόσο σοβαρές συζητήσεις και αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό για την δική σας πρωτοβουλία. Δεν είναι ένα φόρουμ προβληματισμού. Δεν είναι, θεωρώ, μια ευκαιρία να ανταλλάξουμε απόψεις.

Είναι επιτακτική ανάγκη να μιλήσουμε για μία από τις μεγαλύτερες πλέον, διεθνείς και σύμφωνα με την βιβλιογραφία, διαχρονικές απειλές. Και αναφέρομαι στην παραπληροφόρηση. Έχει διάφορους άλλους όρους που χρησιμοποιούνται, παραποίηση δεδομένων, ψευδείς συζητήσεις- fake news, για να συνεννοηθούμε. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να κουράσω με ορισμούς.

Όλοι ξέρουμε τι είναι. Το ερώτημα είναι τι την κάνει τόσο επικίνδυνη. Και προσπάθησα να ξεχωρίσω τρεις λόγους που την παραπληροφόρηση με όλες τις επιμέρους εκφάνσεις της, τη θεωρώ ως κάτι, ίσως εξαιρετικά, ένα από τα πιο επικίνδυνα ζητήματα στην Δημοκρατία μας.

Ο πρώτος είναι ο ρυθμός εξάπλωσης της παραπληροφόρησης. Σε αντίθεση με τον κοινό ιό στον κόσμο, τον ιό της γρίπης, το κρυολόγημα, που προσβάλλει, για παράδειγμα, στατιστικά το 15% του πληθυσμού μέσα σε ένα χρόνο, φαίνεται ότι με σύμφωνα με τις μελέτες, η παραπληροφόρηση για ένα ή και περισσότερα θέματα, φτάνει στο σημείο να βρίσκει ευήκοα ώτα ακόμα και στο 70% του πληθυσμού.

Επτά στους 10, δηλαδή πολίτες, όχι μόνο στη χώρα μας, επηρεάζονται, πιστεύουν, μια ψεύτικη είδηση.

Το δεύτερο πολύ μεγάλο στοιχείο, πολύ προβληματικό στοιχείο, είναι η διάρκεια. Ένα κρυολόγημα κρατά λίγες μέρες. Μια ψεύτικη είδηση μπορεί να μείνει στο μυαλό των ανθρώπων, να ανακυκλωθεί, να αναπαραχθεί και να απομονωθεί πλήρως η αλήθεια.

Το τρίτο είναι η επίδραση που έχει. Και εδώ θα ήθελα να χρησιμοποιήσω κάποια παραδείγματα ιστορικά, ξεκινώντας από το 1898 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Τότε ο William Hearst και ο Joseph Pulitzer γέμιζαν τις εφημερίδες με υπερβολές και κατασκευασμένες ιστορίες για ισπανικές θηριωδίες στην Κούβα. Υπήρξε ακόμα και η ψευδής αναφορά ότι η Ισπανία βύθισε το πολεμικό πλοίο USS Maine. Ξέρουμε τώρα ότι όλα αυτά έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο ξέσπασμα του ισπανοαμερικανικού εμφυλίου. Και ναι, μιλάμε για τον Pulitzer, που στη συνέχεια το όνομά του πήρε το ύψιστο βραβείο δημοσιογραφικής αναγνώρισης.

Το 1974 στην Βρετανία, ήταν η περίοδος των απεργιών και των έντονων κινητοποιήσεων των ανθρακωρύχων. Τότε ο Τύπος προέβλεψε μία Μαύρη Παρασκευή όπου οι διαμαρτυρίες έδειχναν ότι θα εξελίσσονταν σε βίαιες ταραχές. Η μέρα πέρασε ήσυχα, αλλά το κύρος των εργατών είχε ήδη πληγεί και η αντιπαράθεση με τα συνδικάτα εντάθηκε.

Το 2020 στην Ελλάδα, πάμε πολύ πρόσφατα. Είχαμε τότε και στην Ελλάδα και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο την πανδημία του κορωνοϊού.

Τότε διάφορες θεωρίες είχαν εξαπλωθεί για λύσεις με φυτικές θεραπείες, η άρνηση στον εμβολιασμό, θεωρίες ότι αν κάνεις το εμβόλιο θα έχεις πολύ μεγάλες παρενέργειες. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, η συντριπτική πλειοψηφία των συνανθρώπων που νόσησαν βαριά και κατέληξαν ήταν συνάνθρωποί μας οι οποίοι δεν είχαν κάνει το εμβόλιο.

Το 2024, χρονιά που διανύουμε πάλι στην Ελλάδα και αρχίζω και μιλάω πλέον εμπειρικά. Πριν από περίπου ένα μήνα, η Ελληνική Κυβέρνηση και το Υπουργείο Οικονομικών πήρε μια απόφαση, κατόπιν απόφασης της Δικαιοσύνης, να θέσει αφορολόγητο όριο στα φιλοδωρήματα γιατί μέχρι πρότινος, τα φιλοδωρήματα τα οποία δεν ήταν μετρητά, αλλά με κάρτα, φορολογούνταν. Τη στιγμή λοιπόν που βάζαμε αφορολόγητο στα φιλοδωρήματα, μια σειρά από Μέσα διέγνωσε ότι ο Μητσοτάκης φορολογεί τα tips, ενώ έκανε το εντελώς αντίθετο, τα έκανε αφορολόγητα. Γέμισε μάλιστα το διαδίκτυο και ακόμα και σήμερα υπάρχουν βιντεάκια σε πολύ δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης που λένε ότι ο Μητσοτάκης φορολογεί τα tips, ενώ συμβαίνει το αντίθετο.

Άρα, όπως είπα και πριν, μιλάμε για μια διεθνή διαχρονική απειλή. Αλλά ας κάνουμε και ένα πείραμα, βλέποντας και έμπειρους δημοσιογράφους εδώ. Διαβάζουμε μετά την κατάθεση από τον Υπουργό Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, στον Πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα, σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 και σε σχέση με το 2024 θα έχει εισπράξεις το κράτος 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερους φόρους από τον περσινό εκτιμώμενο στόχο. Η μέχρι τώρα εμπειρία μου λέει πως αυτή η πρόταση που μόλις σας ανέφερα θα μπορούσε πολύ εύκολα να ακολουθεί τίτλους ορισμένων Μέσων Ενημέρωσης ή και ανακοινώσεις σχεδόν όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης όπως, «η υπερφορολόγηση της Νέας Δημοκρατίας κοστίζει 3,5 δισεκατομμύρια στους πολίτες», ή «αντί να δίνει λεφτά στους Έλληνες ο Μητσοτάκης τους παίρνει με παραπάνω φόρους». Πράγματι φαίνεται ότι το κράτος θα εισπράξει περισσότερα αλλά για δύο λόγους.

Ο πρώτος είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής άρα περισσότερες εισπράξεις εσόδων και ο δεύτερος είναι οι 500.000 νέες θέσεις εργασίας που από το 2019 μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί. Άρα άνθρωποι που ήταν άνεργοι και παίρνανε μόνο το επίδομα ανεργίας, τώρα θα δουλεύουν, άρα θα πληρώνουν φόρους από τη δουλειά τους. Καμία αύξηση φόρου δεν έγινε τα τελευταία πέντε χρόνια στην Ελλάδα και δεν πρόκειται να γίνει.

Παρ’ όλα αυτά, όπως σας είπα, είναι πολύ πιθανό, είναι δεδομένο, για να μην κρύβουμε τα λόγια μας, ότι οι τίτλοι που θα βλέπουμε σε πάρα πολλές ιστοσελίδες, σε πάρα πολλές εφημερίδες και, κυρίως, θα είναι το βασικό αφήγημα πολλών πολιτικών κομμάτων για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στη χώρα, για όσο συζητείται ο προϋπολογισμός. Μάλιστα, μόλις χθες ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ανέβασε ένα βίντεο στα social media, λέγοντας, ότι ο Πρωθυπουργός της χώρας ήταν ασυνεπής γιατί έλεγε ότι θα μειώσει το ΦΠΑ το 2019, ενώ επανεξελέγη το 2023 και δεν το έκανε. Αυτό πόσο κρατάει, αυτό κρατάει λίγα δευτερόλεπτα.

Η απάντηση που έδωσα γιατί έπρεπε να απαριθμήσω μία σειρά από τους 70 φόρους τους οποίους έχει μειώσει η Κυβέρνηση αυτή, – 70, το ξαναλέω, από το 2019 μέχρι σήμερα ήθελε κάποια λεπτά. Το να λες ψέματα είναι λίγα δευτερόλεπτα. Το να απαντάς στα ψέματα θέλει κάποιο χρόνο, απαριθμώντας, μάλιστα, και άμεσους και έμμεσους φόρους. Είναι σίγουρο ότι θα χρειαστεί ξανά και ξανά, όχι μόνο εγώ αλλά και μία σειρά από κυβερνητικά στελέχη να εξηγήσουμε στον κόσμο ποια είναι η πραγματικότητα. Γιατί η δική μας δουλειά, η δουλειά της αλήθειας, θέλει χρόνο, θέλει εμπιστοσύνη και, όπως αντιλαμβάνεστε, απαιτεί και τεκμηρίωση.

Αντιλαμβάνομαι και εγώ ότι ως εκπρόσωπος της Κυβέρνησης φέρω μία ιδιαίτερη ευθύνη. Να διασφαλίζω ότι η πληροφορία που σας μεταφέρω είναι ακριβής και τεκμηριωμένη. Γιατί κάθε φορά που ανεβαίνω σε αυτό το βήμα που βρίσκεται στην διπλανή αίθουσα ή μιλάω σε κάποιο τηλεοπτικό δίκτυο και εγώ και τα υπόλοιπα κυβερνητικά στελέχη, εκπροσωπώντας τον Πρωθυπουργό της χώρας, εκπροσωπώντας μια κυβέρνηση, δεν μιλάω μόνο σε κάποιους δημοσιογράφους που έρχονται να με ρωτήσουν αλλά μιλάω στο σύνολο των Ελλήνων πολιτών.

Οι πολίτες χρειάζονται ενημέρωση που δεν κοιτάζει συμφέροντα, ενημέρωση που σέβεται τα δημοκρατικά δικαιώματα κάθε Έλληνα πολίτη. Άρα η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης είναι δύσκολη και ευαίσθητη υπόθεση και πρέπει ουσιαστικά να βρούμε μια πολύ λεπτή ισορροπία. Η Ελευθερία του Τύπου δεν είναι διαπραγματεύσιμη αλλά ούτε και η προστασία της αλήθειας.

Η λύση ποια είναι; Η συνεργασία ανάμεσα στην Ελληνική Κυβέρνηση και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και την κοινωνία των πολιτών. Διαθέτουμε τα εργαλεία και τις πλατφόρμες για να προωθήσει την ακριβή, βασισμένη στα γεγονότα πληροφόρηση, καθώς επίσης και την τεχνογνωσία να εκπαιδεύσει το κοινό να ξεχωρίζει την αντικειμενική είδηση από την παραπληροφόρηση. Θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να ξεκινήσουμε ενημερωτικές καμπάνιες στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, σε δημόσια εργαστήρια.

Αυτοί οι χώροι μπορούν να γίνουν κόμβοι εξοπλισμού των νέων με δεξιότητες που χρειάζονται για την εποχή της πληροφορίας.

Θα ήθελα να σας πω κλείνοντας, ότι η Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και της Νέας Δημοκρατίας, έχει πάρει μέτρα για να διασφαλίσει την διαφάνεια και την αξιοπιστία στο πεδίο των ΜΜΕ.

– Μέσα από την εμβληματική πρωτοβουλία μας για τα Μητρώα Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου πετύχαμε:

· Διαφάνεια στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των επιχειρήσεων του κλάδου.

· Διαφάνεια και αντικειμενικότητα στην κατανομή των πάσης φύσεως κρατικών ενισχύσεων, οικονομικής υποστήριξης και κρατικής διαφήμισης, προς τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ.

Στήριξη του δημοσιογραφικού επαγγέλματος και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αντιλαμβάνεστε το λόγο. Δεν μπορεί κάποιος να «χρησιμοποιεί» έναν δημοσιογράφο για πολλές δουλειές σε πολλά Μέσα, αν δεν τον χρησιμοποιεί ξεχωριστά για κάθε ένα Μέσο.

Επίσης,

– Θεσπίσαμε την Task Force, μια καινοτόμο προσέγγιση που καθιστά τους δημοσιογράφους μέρος της διαδικασίας χάραξης πολιτικής για την προστασία τους. Κι αυτά δεν είναι λόγια, είναι πράξεις πολιτικής.

– Καταργήσαμε το αδίκημα της απλής δυσφήμισης, θωρακίζοντας την ελευθερία του λόγου.

– Αυστηροποιήσαμε τις ποινές για όσους υποκινούν τη βία κατά αθλητικογράφων.

– Πετύχαμε αξιοσημείωτη πρόοδο στα δημόσια μέσα ενημέρωσης, δηλαδή την ΕΡΤ και το ΑΠΕ, με την καθιέρωση του νέου συστήματος επιλογής των διοικήσεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, το ΑΣΕΠ ακολουθεί μία αδιάβλητη διαδικασία, που στο τέλος της ημέρας θα μας υποδείξει τα τρία πρόσωπα από τα οποία θα επιλέξουμε και τον Πρόεδρο και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο για την ΕΡΤ και το ΑΠΕ.

Αυτό έγινε στην Ελλάδα και τα τελευταία χρόνια.

Δεν είναι, δηλαδή, μία απλή επιλογή. Αυτό θα συμβεί και για όλους τους φορείς του δημοσίου, όχι μόνο για την ΕΡΤ και το ΑΠΕ.

Υπογράψαμε νέα συλλογική σύμβαση εργασίας με τις ενώσεις δημοσιογράφων, που εργάζονται στα δημόσια μέσα ενημέρωσης και εν γένει στο ελληνικό δημόσιο. Με τη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας ενισχύσαμε τη δυνατότητα των δημοσιογράφων να επιτελέσουν το λειτούργημά τους, ενώ προβλέπονται συγκεκριμένα μέτρα για την ασφάλεια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Εδώ θα πω ότι παλεύουμε για ακόμα περισσότερα μαζί με τις ενώσεις και με την ΕΣΗΕΑ και με την ΠΟΕΣΥ. Είναι δεδομένο ότι ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και πάντοτε με βάση και τις αντοχές της οικονομίας μας θα διεκδικούμε. Είμαστε όλοι μαζί στην ίδια σελίδα.

Όλα αυτά ήταν η αρχή μιας μεγάλης προσπάθειας που καλούμαστε να κάνουμε όλοι μαζί, αλλά ο καθένας της ξεχωριστά ως προς το αντικείμενο της δουλειάς του.

Η ελληνική κυβέρνηση, η Κοινωνία των πολιτών και η ΕΕ πρέπει να αποδειχθούν εγγυήτριες δυνάμεις της Ελευθερίας του Λόγου, της αντικειμενικής πληροφόρησης και της αλήθειας.

Σας ευχαριστώ».

Αίθουσα Σύνταξης: Μίλτος Σακελλάρης