Οι αρχαιολόγοι ανέσκαψαν πρόσφατα μέρος ενός μυστηριώδους συστήματος σήραγγας που βρίσκεται κάτω από το Gucin Gaj, ένα ιστορικό συγκρότημα πάρκου που βρίσκεται στη Βαρσοβία, στην περιοχή Mokotów της Πολωνίας. Βρίσκεται κοντά στο παλάτι Wilanów και την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, αυτό το θολωτό σύστημα τούνελ σε σχήμα U εκτείνεται για περισσότερα από 65 μέτρα, αλλά μέχρι τώρα, μεγάλο μέρος της ιστορίας του έχει παραμείνει τυλιγμένο στο μυστήριο. Ωστόσο, οι αρχικές ανασκαφές υποδηλώνουν ότι ο διάδρομος μπορεί να χρησιμοποιήθηκε κάποτε ως σημείο συνάντησης των Ελευθεροτέκτονων και ίσως χρησιμοποιήθηκε και ως κατακόμβες. Στις αρχές του 19ου αιώνα, το παλάτι Wilanów ανήκε σε έναν Πολωνό ευγενή ονόματι Stanisław Kostka Potocki, έναν εξέχοντα Τέκτονα που κέρδισε τον τίτλο του Μεγάλου Μαγίστρου της Μεγάλης Εθνικής Ανατολής της Πολωνίας.

Αν και καμία σύγχρονη πηγή ή γραπτές μαρτυρίες δεν μπορεί να συνδέσει οριστικά αυτόν τον διάδρομο με τους Ελευθεροτέκτονες —μέχρι στιγμής τουλάχιστον— το επίσημο μητρώο μνημείων της χώρας αναφέρεται στο τούνελ ως «Τεκτονικοί τάφοι», παρέχοντας μερικές ακόμη αποδείξεις για αυτήν την ενδιαφέρουσα θεωρία. Ο Stanisław Kostka Potocki ήταν εξέχων Πολωνός πολιτικός, συγγραφέας και προστάτης της τέχνης στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Η πολιτική του καριέρα περιελάμβανε κομβικούς ρόλους όπως ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας στο Δουκάτο της Βαρσοβίας και ο Υπουργός Θρησκευτικών Ομολογιών και Δημόσιας Εκπαίδευσης, θέσεις όπου προώθησε ενεργά την κοινωνική μεταρρύθμιση και την εκπαίδευση στην Πολωνία. Παράλληλα με τις πολιτικές του επιδιώξεις, ο Potocki είχε μια βαθιά δέσμευση στον Τεκτονισμό, ανεβαίνοντας τελικά στον αξιότιμο βαθμό του Μεγάλου Μαγίστρου της Μεγάλης Ανατολής της Πολωνίας. Η μασονική του σχέση ευθυγραμμίστηκε με τα προοδευτικά ιδανικά του, ενισχύοντας την αφοσίωσή του στις αξίες του Διαφωτισμού όπως η λογική και η ανεκτικότητα. Η εμπλοκή του στον Τεκτονισμό ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωση της υπεράσπισής του για εκπαιδευτική πρόοδο και ευρύτερες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Τον τοποθέτησε επίσης σε αντίθεση με τις συντηρητικές δυνάμεις, ιδιαίτερα την Καθολική Εκκλησία, η οποία έτρεφε υποψίες για τον Τεκτονισμό λόγω της αντιληπτής μυστικότητας και της υποστήριξης των κοσμικών αξιών. Ο Potocki ξεκίνησε την ανάπτυξη του συγκροτήματος του πάρκου Gucin Gaj αφού αγόρασε τη γη στις αρχές του 19ου αιώνα, ονομάζοντας την τοποθεσία Gucin προς τιμήν του εγγονού του, August (Gucio ήταν το παρατσούκλι του). Αρχικά, η τοποθεσία αποτελούνταν από ένα μικρό αρχοντικό, έναν διακοσμητικό κήπο, ένα πάρκο τοπίου, μια λίμνη και μια συλλογή από αγροτικά κτίρια. Ωστόσο, μετά το θάνατό του το 1821, η σύζυγός του Αλεξάντρα μετέτρεψε την τοποθεσία σε ένα απέραντο άλσος, με κάθε δέντρο να έχει το δικό του συμβολικό νόημα και να χρησιμεύει ως μνημείο για την κληρονομιά του αείμνηστου συζύγου της. Σήμερα, ελάχιστα απομένουν από την αρχική διάταξη του Gucin Gaj, αν και ένα πράγμα παραμένει: το κρυφό σύστημα σήραγγας που χτίστηκε κάτω από αυτό. Μέχρι στιγμής, η ελάχιστη αρχαιολογική έρευνα στους μυστηριώδεις διαδρόμους στο Gucin Gaj έχει ολοκληρωθεί. Αν και η ίδια η σήραγγα εκτείνεται σε περισσότερα από 65 μέτρα, οι αρχαιολόγοι έχουν εξετάσει μόνο μια μικρή ακτίνα κοντά στην είσοδο της σήραγγας. Σύμφωνα με δήλωση του Γραφείου της Πρωτεύουσας της Βαρσοβίας , αυτή η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε μετά από αίτημα του Γραφείου του Συντηρητή Μνημείων της Πρωτεύουσας (BSKZ) το 2021. Τρία χρόνια αργότερα, τα αποτελέσματα αυτής της ανασκαφής αποκαλύφθηκαν στο κοινό. Η δήλωση διευκρινίζει ότι δεν πραγματοποιήθηκε έρευνα στο εσωτερικό του θαλάμου, αλλά η ανασκαφή της εισόδου αποκάλυψε τους περιβάλλοντες τοίχους της σήραγγας, που ήταν πιθανότατα αποτέλεσμα ανακατασκευής κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Ωστόσο, νομίσματα του 17ου αιώνα υποδηλώνουν ότι ο διάδρομος ήταν πολύ παλαιότερος και μερικά από τα παλαιότερα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα. Η αρχική έρευνα οδήγησε τους αρχαιολόγους να υποψιαστούν ότι ο διάδρομος μπορεί να ήταν μια δεξαμενή νερού κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, που παρείχε νερό στο παλάτι Wilanów, το οποίο ανήκε στον βασιλιά Jan III Sobieski. Θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί εάν αυτές οι υποθέσεις είναι αληθινές ή όχι. Προς το παρόν, πολλά σχετικά με το σύστημα σήραγγας παραμένουν μυστήριο. Χωρίς να διερευνήσουν πραγματικά το εσωτερικό, οι ερευνητές μπορούν ακόμα να κάνουν μόνο εικασίες για την ιστορία της τοποθεσίας. Σύμφωνα με προηγούμενη δήλωση του Γραφείου της Πρωτεύουσας της Βαρσοβίας το 2021 , υπάρχουν μερικά πράγματα που είναι γνωστά με βεβαιότητα. Η σήραγγα πιθανότατα κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, όπως αποδεικνύεται από επιστολές που έγραψε ο αρχιτέκτονας της αυλής Augustyn Locci προς τον βασιλιά Jan III. Οι επιστολές αποκάλυψαν ότι η περιοχή ήταν μια πλούσια πηγή καθαρού πόσιμου νερού και έκαναν επίσης αναφορά σε ένα παγοδρόμιο και την προγραμματισμένη κατασκευή ενός συστήματος πρόσληψης νερού. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι ο Potocki ήταν ο επόμενος ιδιοκτήτης του ακινήτου και ότι κατέκτησε υψηλό βαθμό στους Ελευθεροτέκτονες. Είναι λιγότερο σαφές εάν πραγματοποίησε μυστικές συναντήσεις εντός του συστήματος της σήραγγας. Σε κάθε περίπτωση, το 1989, το επίσημο μητρώο της χώρας αναφερόταν στη σήραγγα ως «Τεκτονικοί τάφοι» και το όνομα έχει κολλήσει από τότε. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έγιναν περισσότερες εργασίες στις σήραγγες. Συγκεκριμένα, επενδύθηκαν με γούνες που χρησίμευαν ως μόνωση, ενώ ορισμένα σημεία των σηράγγων ενισχύθηκαν. Αυτό υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί ως σπίτι μετά το θάνατο του Potocki. Προοριζόταν επίσης να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – όπως μια άλλη, παρόμοια σήραγγα που βρέθηκε στη Βαρσοβία το 2023 . Σήμερα, είναι μια τοποθεσία χειμερίας νάρκης για νυχτερίδες. Έτσι, ενώ αυτή η νέα ανασκαφή επιβεβαιώνει σίγουρα κάποιες προηγούμενες υποθέσεις για την τοποθεσία, υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να μάθουμε για τον ιστορικό σκοπό των σηράγγων. Ας ελπίσουμε ότι, καθώς οι ερευνητές ερευνούν περαιτέρω, νέες πληροφορίες θα δώσουν οριστικές απαντήσεις. Δείτε ΦΩΤΟ ΕΔΩ photo: pixabay