Ιδιαίτερη ανησυχία έχει προκαλέσει στις υγειονομικές αρχές η ανίχνευση αυξημένων επιπέδων υδραργύρου που εντοπίστηκαν σε κονσέρβες τόνου σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Bloom και Foodwatch έκαναν λόγο για «σκάνδαλο δημόσιας υγείας», καταγγέλλοντας ότι στο 100% των δειγμάτων από 148 κονσέρβες τόνου που ελέγχθηκαν, εντοπίστηκε δηλητηριώδης υδράργυρος.

Η έρευνα μάλιστα ανέφερε ότι σε πάνω από τις μισές κονσέρβες, η περιεκτικότητα σε υδράργυρο ξεπερνούσε τα όρια που ισχύουν για άλλα είδη ψαριών, δηλαδή 0,3 mg/kg.

Οι ΜΚΟ επισήμαναν μάλιστα έναν χειρότερο κίνδυνο. Μέσα στον ωκεανό, ο υδράργυρος αναμιγνύεται με βακτήρια και μετατρέπεται σε μεθυλυδράργυρο, ένα ακόμα πιο τοξικό παράγωγο που ενδέχεται να μολύνει μεγάλα ψάρια – θηρευτές, όπως είναι ο τόνος, ο ξιφίας κ.ά.

«Ο στοιχειώδης υδράργυρος και ο μεθυλυδράργυρος είναι τοξικοί για το νευρικό σύστημα (…) νευρολογικές και συμπεριφορικές διαταραχές μπορεί να παρατηρηθούν έπειτα από έκθεση σ’ αυτούς», αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).

Πρόεδρος ΕΦΕΤ: Καθησυχαστικοί οι πρώτοι έλεγχοι, αλλά θα επεκταθούν

Στην Ελλάδα, ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) εξέδωσε ανακοίνωση με διαβεβαιώσεις ότι σε όλους τους ελέγχους που έχουν γίνει την τελευταία 5ετία για βαρέα μέταλλα, (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο) σε νωπά ή κατεψυγμένα αλιεύματα και κονσέρβες αλιευμάτων, «τα δείγματα βρέθηκαν συμμορφούμενα».

Σε συνέντευξή του στο iatropedia.gr, ο πρόεδρος του ΕΦΕΤ, Αντώνης Ζαμπέλας, επισημαίνει πώς τα αποτελέσματα των ελέγχων που πραγματοποιήθηκαν σε αλιεύματα, συμπεριλαμβανομένων των νωπών ψαριών, δεν έδειξαν ανησυχητικά ευρήματα για υδράργυρο, μόλυβδο ή κάδμιο.

Ωστόσο, όπως αναφέρει, οι πρόσφατες αναφορές για τον τόνο προκαλούν προβληματισμό.

«Ελέγξαμε περίπου 150 δείγματα τα τελευταία τρία χρόνια. Ελέγξαμε ψάρια όπως ο ξιφίας και ο τόνος, κυρίως νωπά, και όλα βγήκαν αρνητικά για υδράργυρο και άλλα βαρέα μέταλλα», τονίζει προσθέτοντας ότι προς το παρόν για την Ελλάδα δεν τεκμηριώνεται κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα.

Δείτε τα αποτελέσματα της τελευταίας πενταετίας, σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ:

Ο κ. Ζαμπέλας επισημαίνει, ωστόσο, ότι θα εξεταστούν εκ νέου τα στοιχεία των ερευνητών από τις χώρες όπου εντοπίστηκε το πρόβλημα, για να διαπιστωθεί εάν απαιτούνται επιπλέον έλεγχοι στην Ελλάδα.

«Το παρακολουθούμε, γιατί είναι κάτι καινούργιο. Δεν είναι απλώς ότι ο τόνος έχει υδράργυρο, αλλά βρέθηκε σε όλα τα δείγματα υδράργυρος πάνω από τα όρια. Κι αυτό μου προκαλεί -όχι ανησυχία- αλλά ένα προβληματισμό. Θα επικοινωνήσουμε με τις αντίστοιχες αρχές στις χώρες που έκαναν αυτούς τους ελέγχους για να δούμε πώς κατέληξαν σ’ αυτά τα συμπεράσματα, για να αποφασίσουμε εάν θα χρειαστεί να κάνουμε κι εμείς περισσότερους ελέγχους. Γιατί μέχρι τώρα δεν είχαμε ενδείξεις για να το ψάξουμε παραπάνω», σημείωσε.

Ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση τόνου από τις εγκύους

Ο κ. Ζαμπέλας εξηγεί πως ο υδράργυρος συσσωρεύεται κυρίως στα μεγάλα ψάρια-θηρευτές, όπως ο τόνος και ο ξιφίας και ξεκαθαρίζει ότι το πρόβλημα στις χώρες της Ευρώπης δεν αφορά τις κονσέρβες τόνου, αλλά στο ψάρι αυτό καθαυτό.

Ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή τους με τα ψάρια αυτά, πάντως, θα πρέπει να δείξουν οι έγκυες, καθώς ο υδράργυρος μέσω της τροφής μπορεί να επηρεάσει το έμβρυο, όπως λέει.

«Η κονσέρβα δεν είναι το πρόβλημα. Το ψάρι είναι που έχει πρόβλημα. Έτυχε να κάνουν τη μελέτη στις κονσέρβες. Το ζητούμενο, όμως, είναι ο τόνος αυτός καθαυτός και όχι η κονσέρβα. Δηλαδή αν το πάρεις φρέσκο από ένα ψαρά, δεν σημαίνει ότι δεν έχει υδράργυρο. Η προσοχή για τον υδράργυρο θα πρέπει να εστιαστεί στις έγκυες, οι οποίες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να αποφεύγουν τέτοια μεγάλα ψάρια και να μην τα καταναλώνουν, επειδή μπορεί ο υδράργυρος να περάσει στο έμβρυο και να έχει προβλήματα».

Τόνος: «Δεν μπορούμε να τον εξαιρέσουμε από τη διατροφή μας»

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ και τους διατροφολόγους, τα ψάρια είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως πρωτεΐνες και βιταμίνες.

Η κατανάλωσή τους επιβάλλεται -και είναι ασφαλής- δύο φορές την εβδομάδα, η μία εκ των οποίων θα πρέπει να αφορά λιπαρό ψάρι, όπως σαρδέλα ή σολομό, για τα απαραίτητα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.

«Ο τόνος δεν είναι μια τροφή που λέμε εύκολα πως θα την εξαιρέσουμε. Για να αρχίσουν οι ανεπιθύμητες ενέργειες να δημιουργούν περισσότερο πρόβλημα συγκριτικά με τις ευεργετικές δράσεις, η κατανάλωση του τόνου θα πρέπει να είναι πάνω από 400 γραμμάρια την εβδομάδα. Που σημαίνει σχεδόν μισό κιλό τόνος. Δεν είναι εύκολο αυτό. Εδώ δεν τρώμε γενικά ψάρια στην Ελλάδα, ούτε γαύρο», καταλήγει.

Τι μπορεί να προκαλέσει ο υδράργυρος στον ανθρώπινο οργανισμό

Ο υδράργυρος είναι ένα βαρύ μέταλλο που, όταν συσσωρεύεται στον οργανισμό μέσω της τροφής, μπορεί να έχει τοξικές επιδράσεις σε διάφορα συστήματα, ιδιαίτερα στο νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο.

Η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλά επίπεδα υδραργύρου μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων ψαριών και θαλασσινών μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.

Αναλυτικά, ο υδράργυρος μπορεί να προκαλέσει τα εξής:

Νευροτοξικές επιδράσεις: Ο υδράργυρος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για το κεντρικό νευρικό σύστημα. Μπορεί να επιφέρει νευρολογικές διαταραχές, όπως:

– Δυσκολία στη μνήμη και στη συγκέντρωση
– Μυϊκή αδυναμία
– Κεφαλγία και τρέμουλο
– Μούδιασμα ή αίσθηση «καψίματος» στα άκρα
– Στα παιδιά, μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, προκαλώντας μαθησιακές δυσκολίες και αναπτυξιακές διαταραχές

Επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα: Ο υδράργυρος επηρεάζει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, μειώνοντας την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίσει μολύνσεις και ενισχύοντας τον κίνδυνο αυτοάνοσων ασθενειών.

Αναπτυξιακά προβλήματα στα έμβρυα: Για τις εγκύους, η κατανάλωση τροφών με υδράργυρο ενέχει σοβαρό κίνδυνο για το έμβρυο, καθώς ο υδράργυρος μπορεί να περάσει μέσω του πλακούντα, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος του εμβρύου, προκαλώντας μαθησιακές δυσκολίες και νευρολογικά προβλήματα.

Νεφρικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές: Η έκθεση σε υδράργυρο μπορεί να επηρεάσει τα νεφρά, προκαλώντας προβλήματα στη λειτουργία τους, ενώ σχετίζεται και με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων λόγω της αρνητικής επίδρασης στην αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό.

Ο ΠΟΥ και άλλοι οργανισμοί υγείας συνιστούν ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση μεγάλων ψαριών, όπως τόνος και ξιφίας, που έχουν αυξημένες πιθανότητες να περιέχουν υψηλά επίπεδα υδραργύρου.

Της Γιάννας Σουλάκη / iatropedia.gr