Η Γη πολύ πριν εμφανιστεί ο τυραννόσαυρος ρεξ και οι δεινόσαυροι του Χόλιγουντ ανήκε σε πλάσματα ακόμη πιο παράξενα, καθώς στην περίοδο του Πέρμιου, πριν από περίπου 299 έως 251 εκατομμύρια χρόνια, κυριαρχούσαν υπερ-σαρκοφάγα θηρία, με χαυλιόδοντες και τεράστια σαγόνια.
Όπως αναφέρει το BBC, αφορμή για μια νέα ματιά σε αυτή τη σκοτεινή εποχή δόθηκε το 2021, όταν ο παλαιοντολόγος Ζουλιέν Μπενουά, στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Iziko στο Κέιπ Τάουν, άνοιξε ένα παλιό, ξεχασμένο κουτί γεμάτο οστά.
Ανάμεσα στα απολιθώματα εντόπισε κάτι ασυνήθιστο: ένα μικρό, γυαλιστερό δόντι καρφωμένο στο κρανίο ενός άλλου ζώου. Η ανάλυση έδειξε ότι επρόκειτο για σπασμένο δόντι από μάχη μεταξύ δύο μεγάλων θηρευτών του ίδιου είδους – μιας άγνωστης μέχρι σήμερα μορφής γοργονοψιδίου, μιας ομάδας κορυφαίων σαρκοφάγων του Πέρμιου.
Ένας κόσμος ακραίων συνθηκών
Το Πέρμιο ήταν μια εποχή αντιθέσεων. Όλη η ξηρά της Γης είχε ενωθεί στην υπερήπειρο Πανγαία, περιβαλλόμενη από έναν παγκόσμιο ωκεανό. Η περίοδος ξεκίνησε με παγετώνες και χαμηλά επίπεδα θαλασσών, για να ακολουθήσει έντονη θέρμανση και ξηρασία.
Στο εσωτερικό της υπερηπείρου απλώνονταν απέραντες έρημοι, με θερμοκρασίες που έφταναν έως και τους 73 βαθμούς Κελσίου, ενώ στα άκρα υπήρχαν πιο υγρά και πράσινα περιβάλλοντα.
Σε αυτό το αφιλόξενο σκηνικό, εξελίχθηκαν τα συνάψιδα – μια ομάδα ζώων που περιλάμβανε από ογκώδη φυτοφάγα έως τους πιο τρομακτικούς θηρευτές της εποχής.
Τα συνάψιδα διέθεταν ένα κρίσιμο πλεονέκτημα: μπορούσαν να αναπαράγονται μακριά από το νερό, είτε με εσωτερική κύηση είτε με αυγά που δεν ξηραίνονταν. Αυτό τους επέτρεψε να εξαπλωθούν σε κάθε γωνιά της Πανγαίας.
Η άνοδος των σαρκοφάγων-τεράτων
Καθώς τα φυτοφάγα συνάψιδα μεγάλωναν σε μέγεθος, δημιουργήθηκε άφθονη τροφή για σαρκοφάγα. Έτσι εμφανίστηκαν τεράστιοι θηρευτές, όπως ο Διμετρόδοντας, ένα ζώο βάρους έως 250 κιλών, με χαρακτηριστικό ιστίο στην πλάτη.
Παρότι το ιστίο είχε θεωρηθεί αρχικά «ηλιακός συλλέκτης», σήμερα οι επιστήμονες πιστεύουν ότι σχετιζόταν περισσότερο με την επίδειξη και το ζευγάρωμα.
Η υπερπληθώρα τέτοιων θηρευτών δημιούργησε ένα παράδοξο: σε ορισμένες περιοχές υπήρχαν περισσότεροι κυνηγοί από ό,τι μεγάλα θηράματα.
Η λύση στο μυστήριο ήρθε όταν βρέθηκαν αποδείξεις ότι οι κορυφαίοι θηρευτές κυνηγούσαν ακόμη και τεράστια ψάρια γλυκού νερού και καρχαρίες, καλύπτοντας έτσι το «διατροφικό κενό».
Οι πραγματικοί εφιάλτες του Πέρμιου
Η κορύφωση της θηρευτικής εξέλιξης ήρθε με γίγαντες όπως ο Αντεόσαυρος και, αργότερα, τα γοργονοψίδια με τους τεράστιους χαυλιόδοντες. Κάποια από αυτά έφταναν τα έξι μέτρα μήκος και διέθεταν σαγόνια ικανά να συνθλίψουν κόκαλα.
Τα απολιθώματά τους στη λεκάνη Καρού της Νότιας Αφρικής δείχνουν ότι επρόκειτο για γρήγορους, αποτελεσματικούς κυνηγούς, με εξαιρετική ισορροπία και οπτική σταθερότητα – χαρακτηριστικά που θυμίζουν σύγχρονους κορυφαίους θηρευτές.
Η παρουσία ορισμένων ειδών σε περιοχές όπου δεν «θα έπρεπε» να βρίσκονται γεωγραφικά, υποδηλώνει ότι τα οικοσυστήματα του Πέρμιου είχαν ήδη αρχίσει να αποσταθεροποιούνται. Οι θηρευτές εξαφανίζονταν και αντικαθίσταντο από άλλους, προμηνύοντας την επερχόμενη καταστροφή.
Ο Μεγάλος Αφανισμός και η κληρονομιά του
Προς το τέλος του Πέρμιου, μαζικές ηφαιστειακές εκρήξεις στη Σιβηρία απελευθέρωσαν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία του πλανήτη και οδηγώντας σε κατάρρευση τα θαλάσσια και χερσαία οικοσυστήματα.
Περίπου το 90% της ζωής στη Γη εξαφανίστηκε στο λεγόμενο «Μεγάλο Αφανισμό».
Παρά την κυριαρχία τους, ούτε οι πιο τρομακτικοί θηρευτές του Πέρμιου επιβίωσαν. Ωστόσο, ένα μικρό μέρος των συνάψιδων κατάφερε να περάσει στην επόμενη γεωλογική περίοδο.
Από αυτούς τους επιζώντες προήλθαν, εκατομμύρια χρόνια αργότερα, τα θηλαστικά – και τελικά ο άνθρωπος.
Οι εφιάλτες του Πέρμιου μπορεί να έχουν χαθεί στον χρόνο, αλλά η ιστορία τους λειτουργεί σήμερα ως προειδοποίηση: οι μεγάλες οικολογικές κρίσεις δεν ξεκινούν πάντα απότομα, αλλά χτίζονται αργά, μέσα από ανισορροπίες που συχνά αγνοούμε.
