Νέα στοιχεία για την εμφάνιση άνοιας έρχονται στο φως από μία νέα μελέτη, με επικεφαλής ερευνητές του University College London (UCL), που υποστηρίζει ότι έξι συγκεκριμένα συμπτώματα κατάθλιψης που εμφανίζονται στη μέση ηλικία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας αργότερα στη ζωή.

Η κατάθλιψη στη μέση ηλικία θεωρείται εδώ και αρκετό καιρό παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας αργότερα στη ζωή. Νέα ευρήματα όμως που δημοσιεύονται στο περιοδικό «The Lancet Psychiatry» υποδηλώνουν ότι αυτή η σχέση δεν οφείλεται στην κατάθλιψη συνολικά, αλλά σε μια μικρή ομάδα συγκεκριμένων συμπτωμάτων.

Τα συμπτώματα αυτά είναι η απώλεια αυτοπεποίθησης, η αδυναμία αντιμετώπισης προβλημάτων, η έλλειψη ζεστασιάς και στοργής προς τους άλλους, το διαρκές αίσθημα νευρικότητας και άγχους, η δυσαρέσκεια για τον τρόπο εκτέλεσης των εργασιών και οι δυσκολίες συγκέντρωσης.

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 5.811 άτομα μέσης ηλικίας που συμμετείχαν στη μελέτη Whitehall II, μια βρετανική μακροχρόνια μελέτη που ξεκίνησε το 1985 και χρηματοδοτήθηκε από το Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας και το ίδρυμα Wellcome Trust. Τα συμπτώματα κατάθλιψης στη μέση ηλικία αξιολογήθηκαν την περίοδο 1997-1999, όταν όλοι οι συμμετέχοντες ήταν ηλικίας 45-69 ετών (μέση ηλικία 55 έτη) και δεν είχαν άνοια. Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτηματολόγιο που κάλυπτε 30 κοινά συμπτώματα κατάθλιψης.

Η κατάσταση της υγείας τους παρακολουθήθηκε για 25 χρόνια μέσω εθνικών μητρώων υγείας, με τις διαγνώσεις άνοιας να καταγράφονται έως το 2023. Κατά την περίοδο αυτή, το 10,1% των συμμετεχόντων εμφάνισε άνοια. Η μακρά περίοδος παρακολούθησης επέτρεψε στους ερευνητές να διερευνήσουν τη συσχέτιση κατάθλιψης και άνοιας, πολύ πριν εμφανιστούν οι τυπικές νευροεκφυλιστικές αλλαγές.

Τα αποτελέσματα τω αναλύσεων έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που εμφάνισαν κατάθλιψη (πέντε ή περισσότερα συμπτώματα) στη μέση ηλικία είχαν 27% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια στη συνέχεια. Ωστόσο, αυτός ο αυξημένος κίνδυνος οφειλόταν αποκλειστικά στα έξι συγκεκριμένα συμπτώματα σε ενήλικες κάτω των 60 ετών. Ιδιαίτερα η απώλεια αυτοπεποίθησης και η δυσκολία αντιμετώπισης προβλημάτων συσχετίστηκαν με περίπου 50% αυξημένο κίνδυνο άνοιας το κάθε ένα.

Όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές, τα συμπτώματα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένη κοινωνική εμπλοκή και λιγότερες εμπειρίες γνωστικής διέγερσης, τα οποία είναι σημαντικά για τη διατήρηση του γνωστικού αποθέματος, δηλαδή της ικανότητας του εγκεφάλου να αντιμετωπίζει βλάβες ή ασθένειες.

Αντίθετα, άλλα συμπτώματα κατάθλιψης, όπως τα προβλήματα ύπνου, ο αυτοκτονικός ιδεασμός ή η κακή διάθεση δεν έδειξαν καμία ουσιαστική συσχέτιση με την άνοια μακροπρόθεσμα.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η εστίαση σε αυτά τα έξι συμπτώματα κατά τη θεραπεία της κατάθλιψης στη μέση ηλικία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αργότερα στη ζωή, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Οι συμμετέχοντες στη μελέτη Whitehall II, όπως γίνεται γνωστό, ήταν δημόσιοι υπάλληλοι που προσλήφθηκαν τη δεκαετία του 1980 και το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν κατά 72% άνδρες και 92% λευκοί. Χρειάζεται λοιπόν περισσότερη έρευνα σε διαφορετικούς πληθυσμούς για να επιβεβαιωθεί το πράγματι πόσο ισχύουν τα ευρήματα και σε γυναίκες και σε εθνοτικές μειονότητες.