Ο νέος κώδικας αυτοδιοίκησης, που αναμένεται να ψηφιστεί σύντομα, φέρνει σημαντικές αλλαγές με την εισαγωγή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις εκλογές δήμων και περιφερειών, ενισχύοντας τη συμμετοχή και την αξιοπιστία των διαδικασιών. Οι πολίτες θα μπορούν να ψηφίζουν ηλεκτρονικά μέσω μιας ασφαλούς πλατφόρμας, ενώ εισάγονται καινοτομίες όπως τα ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα και η αναβάθμιση των Συμβουλίων Νέων. Αυτές οι αλλαγές στοχεύουν στην ενίσχυση της άμεσης δημοκρατίας και της συμμετοχής των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων και όσων δυσκολεύονται να προσέλθουν στα εκλογικά τμήματα.
Πιο αναλυτικά
Σαρωτικές αλλαγές φέρνει ο νέος κώδικας αυτοδιοίκησης, ο οποίος αναμένεται να ψηφιστεί από τη Βουλή στις αρχές του νέου χρόνου, με στόχο τη μετάβαση σε μία ακόμα και πλήρως ηλεκτρονική διαδικασία των εκλογών για δήμους και περιφέρειες διευκολύνοντας με αυτόν τον τρόπο τη δημοκρατική συμμετοχή και ενισχύοντας την αξιοπιστία των διαδικασιών και τη σχέση των πολιτών με την τοπική διακυβέρνηση.
Η ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, υπό τον Θοδωρή Λιβάνιο, επιχειρεί να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο, μετατρέποντας την αυτοδιοίκηση σε έναν χώρο σύγχρονο, ψηφιακά προσβάσιμο και πιο συμμετοχικό. Μαζί με την ηλεκτρονική ψηφοφορία, ο νέος κώδικας εισάγει δύο ακόμη μεγάλες καινοτομίες: τα ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα και την αναβάθμιση των Συμβουλίων Νέων με καθολική ψηφιακή συμμετοχή.
Η Realnews αποκαλύπτει τις τρεις βασικές ψηφιακές αλλαγές του κώδικα, το βασικό κείμενο του οποίου βρίσκεται ήδη στα χέρια της Ένωσης Περιφερειών και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων πριν βγει σε διαβούλευση.
Η μεγάλη τομή
Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά τη δυνατότητα κάθε εκλογέα να ψηφίζει ηλεκτρονικά για δήμαρχο, δημοτικό συμβούλιο, περιφερειάρχη και περιφερειακό συμβούλιο. Όπως περιγράφεται στον κώδικα, «όποιος εκλογέας θέλει μπορεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής». Η ψήφιση του κώδικα στις αρχές του 2026 σημαίνει στην πράξη ότι το νέο μοντέλο θα εφαρμοστεί από τις αμέσως επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, πράγμα το οποίο εκ των πραγμάτων θα αλλάξει και τη στρατηγική των υποψηφίων.
Η διαδικασία θυμίζει το μοντέλο της επιστολικής ψήφου:
- Θα ανοίξει ειδική πύλη αιτήσεων, όπου ο πολίτης θα εγγράφεται χωρίς επιπλέον προϋποθέσεις.
- Την ημέρα των εκλογών, από τις 7:00 έως τις 19:00, ο ψηφοφόρος θα λαμβάνει ειδικό e-mail με σύνδεσμο προς μια ασφαλή ηλεκτρονική ιστοσελίδα.
- Εκεί θα εισέρχεται μέσω του κινητού τηλεφώνου του, θα επιλέγει υποψηφίους και θα καταθέτει την ψήφο του, η οποία θα καταμετρηθεί κανονικά το ίδιο βράδυ.
- Για τη διασφάλιση του αδιάβλητου προβλέπεται εφορευτική επιτροπή υψηλού κύρους, ενώ θα εφαρμοστούν αυξημένα πρωτόκολλα ασφαλείας, ώστε να αποτραπεί κάθε κακόπιστη χρήση του συστήματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πλατφόρμα που θα αξιοποιηθεί είναι η «Ζευς», η οποία έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς σε σειρά εκλογικών διαδικασιών εδώ και χρόνια.
Τι αλλάζει
Η μετάβαση σε ηλεκτρονική ψηφοφορία αποτελεί ισχυρό κίνητρο συμμετοχής, ειδικά για όσους δυσκολεύονται να μεταβούν στα εκλογικά τμήματα:
- Νέοι.
- Εργαζόμενοι με απαιτητικά ωράρια, άτομα με αναπηρία.
- Πολίτες που ζουν μακριά από τον τόπο εγγραφής τους.
Υπενθυμίζεται ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν υπάρχουν τμήματα ετεροδημοτών, με αποτέλεσμα η αποχή να είναι ακόμα μεγαλύτερη και από τις εθνικές εκλογές. Μόνο στον δήμο Αθηναίων η αποχή στον δεύτερο γύρο έφτασε στο 67%.
Ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα
Η δεύτερη μεγάλη καινοτομία αφορά τη θέσπιση ηλεκτρονικών δημοτικών δημοψηφισμάτων για θέματα αποκλειστικής αρμοδιότητας των δήμων. Το δημοτικό συμβούλιο θα μπορεί να ζητά τη γνώμη των πολιτών σε ζητήματα που προκαλούν συζήτηση ή διχογνωμία, από παρεμβάσεις σε κοινόχρηστους χώρους έως περιβαλλοντικές ή κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Το δημοψήφισμα θα διεξάγεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά (και όχι σε φυσικά εκλογικά τμήματα) επίσης από τις 7:00 έως τις 19:00 της Κυριακής. Για να θεωρηθεί έγκυρο, απαιτείται συμμετοχή τουλάχιστον του 25% των εγγεγραμμένων. Η διαδικασία θα προβλέπει επαρκή χρόνο ώστε οι πολίτες να ενημερωθούν για τα υπέρ και τα κατά κάθε επιλογής, με στόχο η απόφαση να είναι προϊόν ουσιαστικής γνώσης και συμμετοχής. Με την αλλαγή αυτή:
- Ενισχύεται η άμεση δημοκρατία.
- Ο δήμος αποκτά εργαλείο πολιτικής νομιμοποίησης.
- Οι τοπικές κοινωνίες συμμετέχουν πιο ενεργά στη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου.
«Για πρώτη φορά η τοπική αυτοδιοίκηση αποκτά μηχανισμό με τον οποίο η γνώμη των δημοτών αποκτά θεσμικό βάρος – χωρίς κόστος και χωρίς πολύπλοκες διαδικασίες», αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του κώδικα αυτοδιοίκησης.
Συμβούλια Νέων
Η τρίτη ψηφιακή καινοτομία αφορά την ουσιαστική αναβάθμιση των Συμβουλίων Νέων, με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής της νέας γενιάς στα κοινά. Ολοι οι νέοι ηλικίας από 17 έως 28 ετών, που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, θα μπορούν να ψηφίζουν ηλεκτρονικά για την ανάδειξη του Συμβουλίου Νέων του δήμου τους. Τα συμβούλια θα αποτελούνται από τρία έως 11 μέλη, ανάλογα με το μέγεθος του δήμου, ενώ θα έχουν δικαίωμα λόγου στο δημοτικό συμβούλιο για οποιοδήποτε σχετικό θέμα. Θα μπορούν επίσης να αναδεικνύουν ζητήματα που αφορούν νέους πολίτες: από την εκπαίδευση και τις υποδομές έως τον πολιτισμό, τον αθλητισμό ή τις ευκαιρίες απασχόλησης. Η θητεία των μελών θα διαρκεί δυόμισι χρόνια, άρα μέσα σε μια δημοτική περίοδο θα διεξάγονται δύο εκλογικές διαδικασίες. Η πρώτη ηλεκτρονική εκλογή έχει ήδη προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο του 2026.
